პაისი მთაწმინდელი.
სულიერი სიყვარული უფრო აღმატებულია, ვიდრე ის, რომელიც ხორციელ ძმებს გააჩნიათ, რამეთუ ადამიანებს ქრისტესმიერ ნათესავებად აყალიბებს და არა მშობლისმიერ. ვისაც ასეთი სუფთა (კეთილშობილური) სიყვარული გააჩნია, ის სიკეთითაა სავსე, რადგან მასში ქრისტე მკვიდრობს და მის სახეზე ღვთაება აისახება. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ქრისტე ჩვენში ვერ შემოვა, თუ წინასწარ ჩვენს საყვარელ ადამიანთა რიცხვიდან საკუთარ თავს არ გამოვრიცხავთ, სანამ მთელ სიყვარულს ქრისტეს და მის ხატებს (ე. ი. ღვთის ხატებად შექმნილ ადამიანებს) არ მივუძღვნით, და ყოველთვის სხვაზე ზრუნვას არ შევეწირებით; მაგრამ ამასთან, არ უნდა ველოდეთ, რომ სხვებიც ასევე ბოლომდე დაიხარჯებიან ჩვენთვის.
ის, ვინც ძალიან წუხს მთელი მსოფლიოსათვის, მის გადარჩენას თავისებურად ეხმარება (მოღვაწეობით) და სიმდაბლით ებარება ღვთის ხელს, წუთისოფელში უაღრეს სიხარულს განიცდის და მისი ცხოვრება უწყვეტ დიდებისმეტყველებად იქცევა, რამეთუ ასეთ ადამიანთა სულები, ანგელოზების დარად, ვითარცა ფრთებშესხმული დანავარდობენ და დღე და ღამ ღმერთის დიდებას აღავლენენ; მაშინ როდესაც სხვები, უგულისყურონი თავიანთი სულის გადარჩენისადმი, რომლებიც ცდილობენ სიხარული და განსვენება წუთისოფლის ამაო ცხოვრებაში პოვონ, მუდმივად წვალობენ, საწუთროს უსასრულო კბილანებში იხლართებიან და უკვე აქვე განიცდიან ჯოჯოხეთურ სატანჯველს.
ზეციურ დიდებისმეტყველებაში მყოფი მოშურნე ადამიანები სიხარულით ხვდებიან ცხოვრებისეულ გამოცდებს და ამისთვის ღმერთს ადიდებენ – ისევე, როგორც მონიჭებული კეთილდღეობისათვის. ისინი მუდამ ღვთის კურთხევას იღებენ და შემდეგ, ღვთისადმი მადლიერების გრძნობით, შინაგანად ნეტარებენ; ისინი ამ გრძნობას ყველა შესაძლებლობით ამჟღავნებენ, როგორც ღვთის შვილები.
სახიერი უფალი მოწყალებას უხვად გვიგზავნის, და ცხადია, ყოველთვის ყველაფერს ჩვენთვის სასიკეთოდ აკეთებს. ღმერთმა მთელი სამყარო შექმნა ჩვენდა სამსახურად და მსხვერპლშესაწირად – მცენარეებიდან დაწყებული ცხოველებამდე და ფრინველებამდე, უმცირესიდან უმაღლესამდე; ადამიანისათვის, რათა მისთვის ხსნა მოეპოვებინა, თვითონაც კი გაიღო მსხვერპლად თავი, მაგრამ სამწუხაროდ, ბევრი ჩვენგანი უგულისყურო რჩება ღვთის ყველა სიკეთისადმი და აწყლულებს მას თავისი უზომო უმადურებითა და უგრძნობლობით, - მიუხედავად იმისა, რომ ღმერთმა, ყველა სხვა სათნოებებთან ერთად, მემკვიდრეობითი სინდისიც მოგვანიჭა.
სინდისი ღვთის პირველ კანონს წარმოადგენს, რომელიც მან პირველქმნილ ადამიანთა გულებში ღრმად გამოსახა და რომელსაც შემდგომში ყოველი ჩვენგანი დაბადებიდანვე, როგორც ქსეროასლს, მშობლებისაგან ვიღებთ. ისინი, ვინც საკუთარ სინდისს ყოველდღიური თვითგამოკვლევით ხვეწენ, ამ სოფლისათვის თავს უკვე უცხოდ მიიჩნევენ. ამსოფლიური ამაოებით შეპყრობილ ადამიანებს კი მათი დახვეწილი, ფაქიზი ქმედებანი უცნაურად ეჩვენებათ. ვინც საკუთარ სინდისს არ იკვლევს, სარგებელს ვერც სასულიერო საკითხავიდან და ვერც ბერ-მონაზვნების რჩევა-დარიგებიდან მიიღებს. მას არც საღვთო მცნებების დაცვა ძალუძს, რადგან უგრძნობელი ხდება.
მგრძნობიარე და მოშურნე ადამიანები, რომლებიც ყველაფერს ზედმიწევნით იმარხავენ, ჩვეულებრივ, უგრძნობელთა მხრიდან უსამართლობას განიცდიან, - თუმცა მათ სიყვარულის გამო ყოველთვის უთმობენ, - მაგრამ სამაგიეროდ მათთან შეუქცევად მყოფობს ღვთის სიყვარული. ხშირად, მაღალი მგრძნობიარობის შედეგად, საკუთარ თავს ისინი თვითონვე ტანჯავენ: გადამეტებულად აღიქვამენ საკუთარ მცირე შეცოდებებს ან სხვის შეცდომებს საკუთარ თავზე იღებენ. მაგრამ ღმერთი კვლავ ატკბობს მათ სამოთხისეული სათნოებებით და სულიერად აძლიერებს.
ისინი, რომლებიც აწყლულებენ და ჩაგრავენ მგრძნობიარე ადამიანებს, შინაგანად ადამიანები აღარ არიან.
ვინც თავის თავს მგრძნობიარეს უწოდებს და ამტკიცებს, რომ სიყვარული და დელიკატურობა გააჩნია და უსამართლობას ითმენს სხვა ადამიანთა მხრიდან, მაგრამ ამასთანავე ამბობს: "დაე, ღმერთმა მიუზღას", ის, თუმცა ამას ვერ ხვდება, მზაკვრისგან დაცინვას იმკის, რადგან ამგვარი ქმედება თავაზიანი კრულვაა. ამ ცხოვრებაში ყველა ადამიანი გამოცდას აბარებს, რათა მოხვდეს სხვა, მარადიულ ცხოვრებაში, მოხვდეს სამოთხეში. ზრახვა მეუბნება, რომ ეს თავაზიანი წყევლა-კრულვა სულიერ გასასვლელ ქულაზე დაბალია.
ვინც სხვას ჩაგრავს, ის სამუდამოდ თავის თავს ჩაგრავს, ხოლო ვინც სიხარულით დაითმენს შეურაცხყოფებს, სამუდამო მისაგებელს დაიმსახურებს, თანაც ნამეტნევით.
ხშირად სახიერი ღმერთი კეთილ ადამიანებს ბოროტებს ჩაუგდებს ხელში, რომ იმათთვისაც გაიღონ სიკეთე და ამით ზეციური ჯილდო დაიმსახურონ.
ყოველი ადამიანი იმ პატრონისაგან იღებს გასამრჯელოს, ვისაც ემსახურება. ვინც ქრისტესთვის მუშაობს, მისი საზღაური ასი წილი არის და ცხოვრება საუკუნო (მარკ. 10, 30), ხოლო ვინც შავ პატრონს ემსახურება, მისთვის მისივე პატრონი ცხოვრებას უკვე აქვე აშავებს.
ის ადამიანები, რომლებიც ქრისტეს ემსახურებიან, მაგრამ ამპარტავნებით, თავიანთ სათნოებებს ისე აფუჭებენ, როგორც ერბო-კვერცხს, მასში მოხვედრილი სკორე: მაშინ ის მხოლოდ ტაფასთან ერთად გადასაგდებად თუ გამოდგება.
ისინი კი, ვინც სიმდაბლით ემსახურებიან, სათნოებებს იხვეჭენ და თავმდაბლად, სიყვარულით განკრებენ თავიანთ იდუმალ ცხოვრებისეულ გამოცდილებებს, ყველაზე დიდი კეთილისმყოფელნი არიან, რადგან სულიერ წყალობას არიგებენ: ფრიად ეხმარებიან უძლურ სულებს და რწმენაში დასუსტებულებს. ის, ვინც თვითონვე ეშვება წუთისოფელში სიყვარულის გამო, ხოლო უწინარეს ამისა, საკუთარი სულიდან ყოველივე ამსოფლიურს აძევებს, ზეცაზე დაფრინავს და მას ეს სოფელი უკვე ვეღარ იპყრობს.
სიყვარული, როცა იგი გარეგან უპოვრობასთან არის შეზავებული, ხელს უწყობს შინაგანი უპოვრობის მიღწევას – ვნებებთან მიმართებაში. უპოვრობის ეს ორივე სახე კი ადამიანს ღვთიური სათნოებებით ამდიდრებს.
სათნო ადამიანი გულში ბოროტებას არ ინახავს, მაგრამ ასევე არ ინახავს იგი თავისთვის საკუთარ სიკეთესაც. ამიტომ არ გააჩნიათ მათ ლამაზი ნივთები და არც ამქვეყნიური სილამაზე აღელვებთ. ამ სახით წარმოაჩენენ ისინი მხურვალე ღვთის რწმენას და უაღრეს სიყვარულს.
არავინაა მოწყალე ადამიანზე მეტად გონიერი, რომელიც მიწიერ ხრწნად საგნებს არიგებს და ყიდულობს უხრწნელს, ზეციურს. ზუსტად ასევე – არავინაა ანგარებამოყვარეზე უფრო უგუნური, რომელიც მუდმივად აგროვებს და მუდმივად კარგავს, სანამ, საბოლოოდ, თავის მიერ დაგროვილი სიმდიდრით თავისთვის ჯოჯოხეთს არ იყიდის. ვინც თავს სახმარი საგნების გამო კარგავს, მან სრულიად დაკარგა გონება, რადგან იგი ქრისტეს კარგავს.
ძუნწმა, რომელმაც ხელები სიმდიდრეზე მოჭერით დაიზიანა, თავის გულსაც მოუჭირა ხელი და იგი ქვასავით გახადა. მას განსაკუთრებულად სჭირდება შეურვებულ ადამიანთა მონახულება, მათდამი თანაგრძნობის განცდა, და მაშინ იგი იძულებული გახდება თანდათან გახსნას თავისი ხელი. ამით მისი ქვის გული დალბილდება და ადამიანური გახდება. ასევე განეხუნება მისთვის ბჭენი სამოთხისანი.
სიკეთე ალბობს და აღებს გულს, როგორც ზეთი დაჟანგულ კლიტეს.
ვინც ტანჯვაში მყოფს უახლოვდება, ის ამით თავისთავად ღმერთს უახლოვდება, რამეთუ ღმერთი ყოველთვის თავის ტანჯულ შვილებთან მყოფობს.
ღმერთი, თავის ერთგულ შვილებს, რომლებიც ჯვრების ტარებაში თავის თანამოძმეებს ეხმარებიან, სულიერად აძლიერებს და ჯვრებისაგან (განსაცდელებისაგან) ათავისუფლებს.
ვინც იმ მძიმე ჯვრებზე ფიქრობს, რომლებსაც მართლები ატარებენ, თავისი მცირე განსაცდელების გამო გულს არასოდეს გაიტეხს, რადგან შეგნებული აქვს, რომ თუმცა მართლებზე მეტი ფეხდაცდენა ჰქონია ცხოვრებაში, მაგრამ იმათზე ნაკლებად იტანჯება.
ვინც უმიზეზოდ იტანჯება, იგი ქრისტეს ემსაგავსება. ასევე ნეტარია ის, ვინც თავისი ცოდვისათვის იტანჯება: იგი განკუთვნილ სასჯელს უკვე ამ ცხოვრებაშივე იხდის.
ვინც გვემულსა და დამაშვრალს არ თანაუგრძნობს, მომაკვდინებელი სენით არის დაავადებული – შეუბრალებლობით; ხოლო ვისაც ავადმყოფის კვნესა აღიზიანებს და დრტვინავს, რომ მის გამო აზრები ეფანტება – მრავალი სულიერი სენით.
მათ, ვისაც სიყვარული გააჩნიათ და სწორად მოღვაწეობენ, ყველა სიმძიმე სიყვარულით გადააქვთ; მოყვასის სიყვარულის გამო ყველაფერს იკლებენ და მათ სიმშვიდეს თვითონვე ეწირებიან, რადგან მოყვასი თვით ქრისტეა.
ისინი, რომლებსაც უნდათ, რომ სხვები მისთვის ირჯებოდნენ, თვითონ კი არავის არაფერს აძლევენ და ღმერთს მუდამდღე სთხოვენ, მისთვის კი ცოდვებსაც ვერ იმეტებენ (მონანიებით), ღვთისათვის სრულიად უცხოვდებიან და თვითონვე ებარებიან კაცისმკვლელს ხელში. რადგანაც მათ საკუთარი თავისადმი სიყვარული მოიმოღვაწეს, ამიტომ ბუნებრივია, რომ მათ სულში დიდი მოუსვენრობა აღმოცენდა და ჯოჯოხეთურ სატანჯველს უკვე ამ ცხოვრებაშივე ეზიარებიან.
ღმერთი ტოვებს იმათ, ვინც გაჭირვებული თანამოძმეების ადგილზე არ დგება; მაშინ ისინი ეცემიან, იჟეჟებიან და თანაგრძნობას ამგვარად სწავლობენ. ხოლო ვინც მუდმივად თანაუგრძნობს და სხვის მდგომარეობას იზიარებს, საკუთარ თავს კი არად აგდებს, დახმარებას ღვთისაგან იღებს – მასზე ღმერთიც ზრუნავს და ადამიანებიც.
როცა კაცი თავის გულს უფალს უძღვნის, მაშინ მისი გონებაც ღვთის სიყვარულით ტყვევდება, და იმდენად, რომ მასში ყველაფერ ამქვეყნიურისადმი გულგრილობა ისადგურებს. ის განუწყვეტლივ თავის ზეციურ მამაზე იზრახვის და ღვთაებრივი სიყვარულით შეპყრობილი დღედაღამ, როგორც ანგელოზი, თავის შემოქმედს ადიდებს.
მხოლოდ ღვთის სიკეთეც რომ გულისხმად ვყოთ, ისიც საკმარისია იმისათვის, რომ მოშურნეობით აღვიძრათ, და მით უფრო, თუ ადამიანი, ამასთან, თავის მრავალცოდვიანობასა და ღვთის უდიდეს წყალობას გონების თვალს გადაავლებს!
მოსაგრეობას შევრდომილი და მეცნიერმყოფელი თავისი ცოდვიანობისა და ღვთის მოწყალებისა, და აგრეთვე მის უდიდეს კეთილშემწყნარებლობას სასოებით მინდობილი, უშიშრად და ნაკლებ სხეულებრივი შრომით აღიყვანს საკუთარ სულს სამოთხეში, თუკი მას კეთილმოსურნეობა გააჩნია.
უდიდესი კეთილკრძალულებით მრავალმოღვაწენი, რომლებმაც ერთგვარ ანგელოზებრივ მდგომარეობას მიაღწიეს და უკვე სამოთხის თაფლით საზრდოობენ, მაინც ვერაფერ მნიშვნელოვანს აკეთებენ ღვთისათვის იმასთან შედარებით, რაც ღმერთმა ჩვენთვის გაიღო, რადგან თავად თაფლს მიირთმევენ, მას კი ფიჭას უძღვნიან; თვითონ ტკბილ ნაყოფს ეწაფებიან, ღვთისათვის კი სასაკმეველით ხის ფისი მიაქვთ. ცხადია, რომ ვერაფერს ვაკეთებთ და ვერაფერს ვუძღვნით ღმერთს მისგან მიღებული წყალობისა წილ, თუმცა ღმერთი ჩვენი ნარეცხებიდან და ნეხვიდანაც კი მშვენიერ ნაყოფს გვიქმნის და ამით ვსაზრდოობთ, მაგრამ შემდეგ ჩვენ, წყეული ადამიანები, ამ მშვენიერ ნაყოფს კვლავ ნეხვად ვაქცევთ!
როგორც ღვთის სიკეთე ყველაფერს სასიკეთოდ იყენებს, ასევე ჩვენც, მისმა ქმნილებებმა, ყველაფერი სიკეთისათვის უნდა გამოვიყენოთ, რათა თავსაც მოვუტანოთ სარგებელი და სხვებსაც.
კეთილმოღვაწე ადამიანები თანამოძმეთა დაცემისგანაც სარგებელს იღებენ: ასეთ შემთხვევებს იყენებენ, როგორც საიმედო მუხრუჭებს, რათა სიფრთხილე გამოიჩინონ და დამრეც ფერდობზე არ გადაიჩეხონ. მზაკვრები კი, სამწუხაროდ, სხვისი სათნოებიდანაც ვერ იღებენ სარგებელს, რადგან ამ სათნოებებს თავიანთ ენაზე თარგმნიან თავიანთი მზაკვრული ლექსიკონით. ამის გამო გონება კაცისმკვლელის სიბნელით ებინდებათ და სულიერად აზიანებენ საკუთარ თავსაც და სხვებსაც; ყოველთვის მწარდებიან და თანამოძმეთაც თავისი ამ სულიერი სიბნელით ამწარებენ, მაშინ როდესაც ღრუბლიანი ამინდი მხოლოდ ურვით დაავადებულ ადამიანებში იწვევს რისხვას.
სიკეთე ღვთის ერთ-ერთი მრავალთვისებათაგანია, ამიტომ ყოველთვის სიხარულს გამოსცემს, ღრუბლებს ფანტავს, გულს ამშვიდებს – როგორც გაზაფხულის მზის სხივები, რომლებსაც მიწიდან ყვავილები ამოჰყავთ და გველებსაც კი ათბობენ ისე, რომ ისინიც მოძვრებიან თავიანთი ცივი სოროებიდან, რათა ღვთის სიკეთით მათაც გაიხარონ.
ავზნიან ადამიანებს საკუთარი ზრახვებისაგან მუდმივად სული უგუბდებათ და ირგვლივ თავიანთი გულების სიცივეს აფრქვევენ, და დამაშვრალ ადამიანებს, როცა ისინი მათთან ნუგეშის მისაღებად მიდიან, ამ ზრახვებით აშთობენ. კეთილები კი თანაგრძნობით განზავებული თავიანთი სულიერი (კეთილშობილური) სიყვარულით, დემონებს ახრჩობენ, სულებს ათავისუფლებენ და თანამოძმეთათვის საღვთო ნუგეშს გამოსცემენ.
მხურვალე სულიერი სიყვარული მგრძნობიარე ადამიანებს კიდევ უფრო მგრძნობიარედ ხდის, ხოლო უსირცხვილოებს – კიდევ უფრო უსირცხვილოებად.
ობოლს, მით უფრო, როცა მას დედა არა ჰყავს, ის თუნდაც ზღარბივით იყოს, მაინც უნდა მოვეფეროთ, თანაგრძნობით და მხურვალე სიყვარულით, რათა იგი ჯერ გათბეს, გამხნევდეს და შემდეგ მისი გული გაიხსნას.
თუმცა, მოშურნე ობოლს, თავის აღტყინების გამო, მუხრუჭები სჭირდება, რათა იგი დიდი მადლიერების გამოხატვით არ გადაიღალოს და თავს არ ავნოს.
ქრისტეს მხურვალე სიყვარული ყოველგვარ ნივთიერ საკვებზე მეტად ასაზრდოებს, სულსა და სხეულს უამრავ კალორიებს აწვდის, ხშირად წამლების გარეშეც კურნავს უკურნებელ სნეულებებს და სულებს ამშვიდებს.
ისინი, რომლებიც ვერ ელევიან თავიანთ ფიზიკურ ჯანმრთელობას, არ სწირავენ მას ქრისტეს სიყვარულს და შიშობენ გულგრილყონ სხეულებრივი უშფოთველობა, ვერ პოულობენ სულიერ განსვენებას ვერც ამ ცხოვრებაში და ვერც მომავალში, მარადისობაში.
ისინი, რომლებიც თავიანთი წრფელი სიყვარულით მზად არიან თვით სიცოცხლეც გასწირონ თანამოძმეთა დასაცავად, ქრისტეს ბაძავენ; მუდამ უდიდესი გმირები არიან, რადგან სიკვდილსაც კი ეშინია მათი, რამეთუ მათ იგი არაფრად ჩააგდეს სიყვარულის გამო. ამიტომაც იოლად აღწევენ სამარადისო ნეტარებას, რადგან სიკვდილზე იმარჯვებენ და საფლავის ქვის ქვეშ მარადისობის გასაღებს პოულობენ.
მგრძნობიარე ადამიანისათვის უმჯობესია ერთხელ დაიღუპოს სიყვარულის გამო თავისი მოყვასის გადარჩენისას, ვიდრე გულგრილი აღმოჩნდეს და შეშინდეს, შემდეგ კი მთელი ცხოვრება სინდისის ქენჯნით იტანჯოს. თანამოძმისათვის თავგანწირვა თავის თავში ქრისტესადმი დიდ სიყვარულს შეიცავს. ისინი, რომლებსაც მოწყალების გაცემის კეთილგანწყობა გააჩნიათ, მაგრამ არაფერს ფლობენ და გაცემის შეუძლებლობის გამო თვითგვემას განიცდიან, ამით უკვე წყალობენ, რადგან გულიდან გამონადენ სისხლს გასცემენ.
იმათ, რომლებსაც სურთ მოწამეობრივად იტანჯონ ქრისტეს სიყვარულისათვის, მაგრამ მტანჯველებს გზად ვერ ხვდებიან, შეძულიათ ეს სიყვარული, რომლითაც მათი გულია ანთებული, სხეულებრივ ღვაწლში გამოხატონ, რომელსაც მიცვალებულთა სულებისათვის აღასრულებენ, - იმათთვის, ვინც ცეცხლში იწვის, - რომ მათ თუნდაც ცოტაოდენი შვება მაინც მიიღონ.
უგულისყურო და უმოწყალო ადამიანები, რომლებიც მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობენ და უგრძნობლად ნაყრდებიან, ამავე დროს თავიანთ გულებს დიდი მოუსვენრობით ავსებენ, შინაგანად სინდისის ქენჯნით იტანჯებიან და უკვე ამავ ცხოვრებაში ეწამებიან; მაშინ როდესაც გულმოწყალენი, ასაზრდოებენ რა სხვებს სიყვარულით, შეუორგულებლად, ღვთის სიყვარულით და მისი უხვი კურთხევით ივსებიან.
სულიერი სიყვარული უფრო აღმატებულია, ვიდრე ის, რომელიც ხორციელ ძმებს გააჩნიათ, რამეთუ ადამიანებს ქრისტესმიერ ნათესავებად აყალიბებს და არა მშობლისმიერ. ვისაც ასეთი სუფთა (კეთილშობილური) სიყვარული გააჩნია, ის სიკეთითაა სავსე, რადგან მასში ქრისტე მკვიდრობს და მის სახეზე ღვთაება აისახება. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ქრისტე ჩვენში ვერ შემოვა, თუ წინასწარ ჩვენს საყვარელ ადამიანთა რიცხვიდან საკუთარ თავს არ გამოვრიცხავთ, სანამ მთელ სიყვარულს ქრისტეს და მის ხატებს (ე. ი. ღვთის ხატებად შექმნილ ადამიანებს) არ მივუძღვნით, და ყოველთვის სხვაზე ზრუნვას არ შევეწირებით; მაგრამ ამასთან, არ უნდა ველოდეთ, რომ სხვებიც ასევე ბოლომდე დაიხარჯებიან ჩვენთვის.
ის, ვინც ძალიან წუხს მთელი მსოფლიოსათვის, მის გადარჩენას თავისებურად ეხმარება (მოღვაწეობით) და სიმდაბლით ებარება ღვთის ხელს, წუთისოფელში უაღრეს სიხარულს განიცდის და მისი ცხოვრება უწყვეტ დიდებისმეტყველებად იქცევა, რამეთუ ასეთ ადამიანთა სულები, ანგელოზების დარად, ვითარცა ფრთებშესხმული დანავარდობენ და დღე და ღამ ღმერთის დიდებას აღავლენენ; მაშინ როდესაც სხვები, უგულისყურონი თავიანთი სულის გადარჩენისადმი, რომლებიც ცდილობენ სიხარული და განსვენება წუთისოფლის ამაო ცხოვრებაში პოვონ, მუდმივად წვალობენ, საწუთროს უსასრულო კბილანებში იხლართებიან და უკვე აქვე განიცდიან ჯოჯოხეთურ სატანჯველს.
ზეციურ დიდებისმეტყველებაში მყოფი მოშურნე ადამიანები სიხარულით ხვდებიან ცხოვრებისეულ გამოცდებს და ამისთვის ღმერთს ადიდებენ – ისევე, როგორც მონიჭებული კეთილდღეობისათვის. ისინი მუდამ ღვთის კურთხევას იღებენ და შემდეგ, ღვთისადმი მადლიერების გრძნობით, შინაგანად ნეტარებენ; ისინი ამ გრძნობას ყველა შესაძლებლობით ამჟღავნებენ, როგორც ღვთის შვილები.
სახიერი უფალი მოწყალებას უხვად გვიგზავნის, და ცხადია, ყოველთვის ყველაფერს ჩვენთვის სასიკეთოდ აკეთებს. ღმერთმა მთელი სამყარო შექმნა ჩვენდა სამსახურად და მსხვერპლშესაწირად – მცენარეებიდან დაწყებული ცხოველებამდე და ფრინველებამდე, უმცირესიდან უმაღლესამდე; ადამიანისათვის, რათა მისთვის ხსნა მოეპოვებინა, თვითონაც კი გაიღო მსხვერპლად თავი, მაგრამ სამწუხაროდ, ბევრი ჩვენგანი უგულისყურო რჩება ღვთის ყველა სიკეთისადმი და აწყლულებს მას თავისი უზომო უმადურებითა და უგრძნობლობით, - მიუხედავად იმისა, რომ ღმერთმა, ყველა სხვა სათნოებებთან ერთად, მემკვიდრეობითი სინდისიც მოგვანიჭა.
სინდისი ღვთის პირველ კანონს წარმოადგენს, რომელიც მან პირველქმნილ ადამიანთა გულებში ღრმად გამოსახა და რომელსაც შემდგომში ყოველი ჩვენგანი დაბადებიდანვე, როგორც ქსეროასლს, მშობლებისაგან ვიღებთ. ისინი, ვინც საკუთარ სინდისს ყოველდღიური თვითგამოკვლევით ხვეწენ, ამ სოფლისათვის თავს უკვე უცხოდ მიიჩნევენ. ამსოფლიური ამაოებით შეპყრობილ ადამიანებს კი მათი დახვეწილი, ფაქიზი ქმედებანი უცნაურად ეჩვენებათ. ვინც საკუთარ სინდისს არ იკვლევს, სარგებელს ვერც სასულიერო საკითხავიდან და ვერც ბერ-მონაზვნების რჩევა-დარიგებიდან მიიღებს. მას არც საღვთო მცნებების დაცვა ძალუძს, რადგან უგრძნობელი ხდება.
მგრძნობიარე და მოშურნე ადამიანები, რომლებიც ყველაფერს ზედმიწევნით იმარხავენ, ჩვეულებრივ, უგრძნობელთა მხრიდან უსამართლობას განიცდიან, - თუმცა მათ სიყვარულის გამო ყოველთვის უთმობენ, - მაგრამ სამაგიეროდ მათთან შეუქცევად მყოფობს ღვთის სიყვარული. ხშირად, მაღალი მგრძნობიარობის შედეგად, საკუთარ თავს ისინი თვითონვე ტანჯავენ: გადამეტებულად აღიქვამენ საკუთარ მცირე შეცოდებებს ან სხვის შეცდომებს საკუთარ თავზე იღებენ. მაგრამ ღმერთი კვლავ ატკბობს მათ სამოთხისეული სათნოებებით და სულიერად აძლიერებს.
ისინი, რომლებიც აწყლულებენ და ჩაგრავენ მგრძნობიარე ადამიანებს, შინაგანად ადამიანები აღარ არიან.
ვინც თავის თავს მგრძნობიარეს უწოდებს და ამტკიცებს, რომ სიყვარული და დელიკატურობა გააჩნია და უსამართლობას ითმენს სხვა ადამიანთა მხრიდან, მაგრამ ამასთანავე ამბობს: "დაე, ღმერთმა მიუზღას", ის, თუმცა ამას ვერ ხვდება, მზაკვრისგან დაცინვას იმკის, რადგან ამგვარი ქმედება თავაზიანი კრულვაა. ამ ცხოვრებაში ყველა ადამიანი გამოცდას აბარებს, რათა მოხვდეს სხვა, მარადიულ ცხოვრებაში, მოხვდეს სამოთხეში. ზრახვა მეუბნება, რომ ეს თავაზიანი წყევლა-კრულვა სულიერ გასასვლელ ქულაზე დაბალია.
ვინც სხვას ჩაგრავს, ის სამუდამოდ თავის თავს ჩაგრავს, ხოლო ვინც სიხარულით დაითმენს შეურაცხყოფებს, სამუდამო მისაგებელს დაიმსახურებს, თანაც ნამეტნევით.
ხშირად სახიერი ღმერთი კეთილ ადამიანებს ბოროტებს ჩაუგდებს ხელში, რომ იმათთვისაც გაიღონ სიკეთე და ამით ზეციური ჯილდო დაიმსახურონ.
ყოველი ადამიანი იმ პატრონისაგან იღებს გასამრჯელოს, ვისაც ემსახურება. ვინც ქრისტესთვის მუშაობს, მისი საზღაური ასი წილი არის და ცხოვრება საუკუნო (მარკ. 10, 30), ხოლო ვინც შავ პატრონს ემსახურება, მისთვის მისივე პატრონი ცხოვრებას უკვე აქვე აშავებს.
ის ადამიანები, რომლებიც ქრისტეს ემსახურებიან, მაგრამ ამპარტავნებით, თავიანთ სათნოებებს ისე აფუჭებენ, როგორც ერბო-კვერცხს, მასში მოხვედრილი სკორე: მაშინ ის მხოლოდ ტაფასთან ერთად გადასაგდებად თუ გამოდგება.
ისინი კი, ვინც სიმდაბლით ემსახურებიან, სათნოებებს იხვეჭენ და თავმდაბლად, სიყვარულით განკრებენ თავიანთ იდუმალ ცხოვრებისეულ გამოცდილებებს, ყველაზე დიდი კეთილისმყოფელნი არიან, რადგან სულიერ წყალობას არიგებენ: ფრიად ეხმარებიან უძლურ სულებს და რწმენაში დასუსტებულებს. ის, ვინც თვითონვე ეშვება წუთისოფელში სიყვარულის გამო, ხოლო უწინარეს ამისა, საკუთარი სულიდან ყოველივე ამსოფლიურს აძევებს, ზეცაზე დაფრინავს და მას ეს სოფელი უკვე ვეღარ იპყრობს.
სიყვარული, როცა იგი გარეგან უპოვრობასთან არის შეზავებული, ხელს უწყობს შინაგანი უპოვრობის მიღწევას – ვნებებთან მიმართებაში. უპოვრობის ეს ორივე სახე კი ადამიანს ღვთიური სათნოებებით ამდიდრებს.
სათნო ადამიანი გულში ბოროტებას არ ინახავს, მაგრამ ასევე არ ინახავს იგი თავისთვის საკუთარ სიკეთესაც. ამიტომ არ გააჩნიათ მათ ლამაზი ნივთები და არც ამქვეყნიური სილამაზე აღელვებთ. ამ სახით წარმოაჩენენ ისინი მხურვალე ღვთის რწმენას და უაღრეს სიყვარულს.
არავინაა მოწყალე ადამიანზე მეტად გონიერი, რომელიც მიწიერ ხრწნად საგნებს არიგებს და ყიდულობს უხრწნელს, ზეციურს. ზუსტად ასევე – არავინაა ანგარებამოყვარეზე უფრო უგუნური, რომელიც მუდმივად აგროვებს და მუდმივად კარგავს, სანამ, საბოლოოდ, თავის მიერ დაგროვილი სიმდიდრით თავისთვის ჯოჯოხეთს არ იყიდის. ვინც თავს სახმარი საგნების გამო კარგავს, მან სრულიად დაკარგა გონება, რადგან იგი ქრისტეს კარგავს.
ძუნწმა, რომელმაც ხელები სიმდიდრეზე მოჭერით დაიზიანა, თავის გულსაც მოუჭირა ხელი და იგი ქვასავით გახადა. მას განსაკუთრებულად სჭირდება შეურვებულ ადამიანთა მონახულება, მათდამი თანაგრძნობის განცდა, და მაშინ იგი იძულებული გახდება თანდათან გახსნას თავისი ხელი. ამით მისი ქვის გული დალბილდება და ადამიანური გახდება. ასევე განეხუნება მისთვის ბჭენი სამოთხისანი.
სიკეთე ალბობს და აღებს გულს, როგორც ზეთი დაჟანგულ კლიტეს.
ვინც ტანჯვაში მყოფს უახლოვდება, ის ამით თავისთავად ღმერთს უახლოვდება, რამეთუ ღმერთი ყოველთვის თავის ტანჯულ შვილებთან მყოფობს.
ღმერთი, თავის ერთგულ შვილებს, რომლებიც ჯვრების ტარებაში თავის თანამოძმეებს ეხმარებიან, სულიერად აძლიერებს და ჯვრებისაგან (განსაცდელებისაგან) ათავისუფლებს.
ვინც იმ მძიმე ჯვრებზე ფიქრობს, რომლებსაც მართლები ატარებენ, თავისი მცირე განსაცდელების გამო გულს არასოდეს გაიტეხს, რადგან შეგნებული აქვს, რომ თუმცა მართლებზე მეტი ფეხდაცდენა ჰქონია ცხოვრებაში, მაგრამ იმათზე ნაკლებად იტანჯება.
ვინც უმიზეზოდ იტანჯება, იგი ქრისტეს ემსაგავსება. ასევე ნეტარია ის, ვინც თავისი ცოდვისათვის იტანჯება: იგი განკუთვნილ სასჯელს უკვე ამ ცხოვრებაშივე იხდის.
ვინც გვემულსა და დამაშვრალს არ თანაუგრძნობს, მომაკვდინებელი სენით არის დაავადებული – შეუბრალებლობით; ხოლო ვისაც ავადმყოფის კვნესა აღიზიანებს და დრტვინავს, რომ მის გამო აზრები ეფანტება – მრავალი სულიერი სენით.
მათ, ვისაც სიყვარული გააჩნიათ და სწორად მოღვაწეობენ, ყველა სიმძიმე სიყვარულით გადააქვთ; მოყვასის სიყვარულის გამო ყველაფერს იკლებენ და მათ სიმშვიდეს თვითონვე ეწირებიან, რადგან მოყვასი თვით ქრისტეა.
ისინი, რომლებსაც უნდათ, რომ სხვები მისთვის ირჯებოდნენ, თვითონ კი არავის არაფერს აძლევენ და ღმერთს მუდამდღე სთხოვენ, მისთვის კი ცოდვებსაც ვერ იმეტებენ (მონანიებით), ღვთისათვის სრულიად უცხოვდებიან და თვითონვე ებარებიან კაცისმკვლელს ხელში. რადგანაც მათ საკუთარი თავისადმი სიყვარული მოიმოღვაწეს, ამიტომ ბუნებრივია, რომ მათ სულში დიდი მოუსვენრობა აღმოცენდა და ჯოჯოხეთურ სატანჯველს უკვე ამ ცხოვრებაშივე ეზიარებიან.
ღმერთი ტოვებს იმათ, ვინც გაჭირვებული თანამოძმეების ადგილზე არ დგება; მაშინ ისინი ეცემიან, იჟეჟებიან და თანაგრძნობას ამგვარად სწავლობენ. ხოლო ვინც მუდმივად თანაუგრძნობს და სხვის მდგომარეობას იზიარებს, საკუთარ თავს კი არად აგდებს, დახმარებას ღვთისაგან იღებს – მასზე ღმერთიც ზრუნავს და ადამიანებიც.
როცა კაცი თავის გულს უფალს უძღვნის, მაშინ მისი გონებაც ღვთის სიყვარულით ტყვევდება, და იმდენად, რომ მასში ყველაფერ ამქვეყნიურისადმი გულგრილობა ისადგურებს. ის განუწყვეტლივ თავის ზეციურ მამაზე იზრახვის და ღვთაებრივი სიყვარულით შეპყრობილი დღედაღამ, როგორც ანგელოზი, თავის შემოქმედს ადიდებს.
მხოლოდ ღვთის სიკეთეც რომ გულისხმად ვყოთ, ისიც საკმარისია იმისათვის, რომ მოშურნეობით აღვიძრათ, და მით უფრო, თუ ადამიანი, ამასთან, თავის მრავალცოდვიანობასა და ღვთის უდიდეს წყალობას გონების თვალს გადაავლებს!
მოსაგრეობას შევრდომილი და მეცნიერმყოფელი თავისი ცოდვიანობისა და ღვთის მოწყალებისა, და აგრეთვე მის უდიდეს კეთილშემწყნარებლობას სასოებით მინდობილი, უშიშრად და ნაკლებ სხეულებრივი შრომით აღიყვანს საკუთარ სულს სამოთხეში, თუკი მას კეთილმოსურნეობა გააჩნია.
უდიდესი კეთილკრძალულებით მრავალმოღვაწენი, რომლებმაც ერთგვარ ანგელოზებრივ მდგომარეობას მიაღწიეს და უკვე სამოთხის თაფლით საზრდოობენ, მაინც ვერაფერ მნიშვნელოვანს აკეთებენ ღვთისათვის იმასთან შედარებით, რაც ღმერთმა ჩვენთვის გაიღო, რადგან თავად თაფლს მიირთმევენ, მას კი ფიჭას უძღვნიან; თვითონ ტკბილ ნაყოფს ეწაფებიან, ღვთისათვის კი სასაკმეველით ხის ფისი მიაქვთ. ცხადია, რომ ვერაფერს ვაკეთებთ და ვერაფერს ვუძღვნით ღმერთს მისგან მიღებული წყალობისა წილ, თუმცა ღმერთი ჩვენი ნარეცხებიდან და ნეხვიდანაც კი მშვენიერ ნაყოფს გვიქმნის და ამით ვსაზრდოობთ, მაგრამ შემდეგ ჩვენ, წყეული ადამიანები, ამ მშვენიერ ნაყოფს კვლავ ნეხვად ვაქცევთ!
როგორც ღვთის სიკეთე ყველაფერს სასიკეთოდ იყენებს, ასევე ჩვენც, მისმა ქმნილებებმა, ყველაფერი სიკეთისათვის უნდა გამოვიყენოთ, რათა თავსაც მოვუტანოთ სარგებელი და სხვებსაც.
კეთილმოღვაწე ადამიანები თანამოძმეთა დაცემისგანაც სარგებელს იღებენ: ასეთ შემთხვევებს იყენებენ, როგორც საიმედო მუხრუჭებს, რათა სიფრთხილე გამოიჩინონ და დამრეც ფერდობზე არ გადაიჩეხონ. მზაკვრები კი, სამწუხაროდ, სხვისი სათნოებიდანაც ვერ იღებენ სარგებელს, რადგან ამ სათნოებებს თავიანთ ენაზე თარგმნიან თავიანთი მზაკვრული ლექსიკონით. ამის გამო გონება კაცისმკვლელის სიბნელით ებინდებათ და სულიერად აზიანებენ საკუთარ თავსაც და სხვებსაც; ყოველთვის მწარდებიან და თანამოძმეთაც თავისი ამ სულიერი სიბნელით ამწარებენ, მაშინ როდესაც ღრუბლიანი ამინდი მხოლოდ ურვით დაავადებულ ადამიანებში იწვევს რისხვას.
სიკეთე ღვთის ერთ-ერთი მრავალთვისებათაგანია, ამიტომ ყოველთვის სიხარულს გამოსცემს, ღრუბლებს ფანტავს, გულს ამშვიდებს – როგორც გაზაფხულის მზის სხივები, რომლებსაც მიწიდან ყვავილები ამოჰყავთ და გველებსაც კი ათბობენ ისე, რომ ისინიც მოძვრებიან თავიანთი ცივი სოროებიდან, რათა ღვთის სიკეთით მათაც გაიხარონ.
ავზნიან ადამიანებს საკუთარი ზრახვებისაგან მუდმივად სული უგუბდებათ და ირგვლივ თავიანთი გულების სიცივეს აფრქვევენ, და დამაშვრალ ადამიანებს, როცა ისინი მათთან ნუგეშის მისაღებად მიდიან, ამ ზრახვებით აშთობენ. კეთილები კი თანაგრძნობით განზავებული თავიანთი სულიერი (კეთილშობილური) სიყვარულით, დემონებს ახრჩობენ, სულებს ათავისუფლებენ და თანამოძმეთათვის საღვთო ნუგეშს გამოსცემენ.
მხურვალე სულიერი სიყვარული მგრძნობიარე ადამიანებს კიდევ უფრო მგრძნობიარედ ხდის, ხოლო უსირცხვილოებს – კიდევ უფრო უსირცხვილოებად.
ობოლს, მით უფრო, როცა მას დედა არა ჰყავს, ის თუნდაც ზღარბივით იყოს, მაინც უნდა მოვეფეროთ, თანაგრძნობით და მხურვალე სიყვარულით, რათა იგი ჯერ გათბეს, გამხნევდეს და შემდეგ მისი გული გაიხსნას.
თუმცა, მოშურნე ობოლს, თავის აღტყინების გამო, მუხრუჭები სჭირდება, რათა იგი დიდი მადლიერების გამოხატვით არ გადაიღალოს და თავს არ ავნოს.
ქრისტეს მხურვალე სიყვარული ყოველგვარ ნივთიერ საკვებზე მეტად ასაზრდოებს, სულსა და სხეულს უამრავ კალორიებს აწვდის, ხშირად წამლების გარეშეც კურნავს უკურნებელ სნეულებებს და სულებს ამშვიდებს.
ისინი, რომლებიც ვერ ელევიან თავიანთ ფიზიკურ ჯანმრთელობას, არ სწირავენ მას ქრისტეს სიყვარულს და შიშობენ გულგრილყონ სხეულებრივი უშფოთველობა, ვერ პოულობენ სულიერ განსვენებას ვერც ამ ცხოვრებაში და ვერც მომავალში, მარადისობაში.
ისინი, რომლებიც თავიანთი წრფელი სიყვარულით მზად არიან თვით სიცოცხლეც გასწირონ თანამოძმეთა დასაცავად, ქრისტეს ბაძავენ; მუდამ უდიდესი გმირები არიან, რადგან სიკვდილსაც კი ეშინია მათი, რამეთუ მათ იგი არაფრად ჩააგდეს სიყვარულის გამო. ამიტომაც იოლად აღწევენ სამარადისო ნეტარებას, რადგან სიკვდილზე იმარჯვებენ და საფლავის ქვის ქვეშ მარადისობის გასაღებს პოულობენ.
მგრძნობიარე ადამიანისათვის უმჯობესია ერთხელ დაიღუპოს სიყვარულის გამო თავისი მოყვასის გადარჩენისას, ვიდრე გულგრილი აღმოჩნდეს და შეშინდეს, შემდეგ კი მთელი ცხოვრება სინდისის ქენჯნით იტანჯოს. თანამოძმისათვის თავგანწირვა თავის თავში ქრისტესადმი დიდ სიყვარულს შეიცავს. ისინი, რომლებსაც მოწყალების გაცემის კეთილგანწყობა გააჩნიათ, მაგრამ არაფერს ფლობენ და გაცემის შეუძლებლობის გამო თვითგვემას განიცდიან, ამით უკვე წყალობენ, რადგან გულიდან გამონადენ სისხლს გასცემენ.
იმათ, რომლებსაც სურთ მოწამეობრივად იტანჯონ ქრისტეს სიყვარულისათვის, მაგრამ მტანჯველებს გზად ვერ ხვდებიან, შეძულიათ ეს სიყვარული, რომლითაც მათი გულია ანთებული, სხეულებრივ ღვაწლში გამოხატონ, რომელსაც მიცვალებულთა სულებისათვის აღასრულებენ, - იმათთვის, ვინც ცეცხლში იწვის, - რომ მათ თუნდაც ცოტაოდენი შვება მაინც მიიღონ.
უგულისყურო და უმოწყალო ადამიანები, რომლებიც მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობენ და უგრძნობლად ნაყრდებიან, ამავე დროს თავიანთ გულებს დიდი მოუსვენრობით ავსებენ, შინაგანად სინდისის ქენჯნით იტანჯებიან და უკვე ამავ ცხოვრებაში ეწამებიან; მაშინ როდესაც გულმოწყალენი, ასაზრდოებენ რა სხვებს სიყვარულით, შეუორგულებლად, ღვთის სიყვარულით და მისი უხვი კურთხევით ივსებიან.
Комментариев нет:
Отправить комментарий