ავტორი: პერგამოსის მიტროპოლიტი იოანე ზიზიულასი
თარგმანი ბერძნულიდან : ლევან ბუკია
ეთიკა უკვე მყარად არის გაბატონებული არა მარტო ჩვენს ცხოვრებაში, არამედ ეკლესიაშიც. ის ისწავლება სკოლებში და თეოლოგიურ სასწავლებლებში, და ყველა ქრისტიანისთვის წარმოადგენს ისეთივე ღირსების საგანს, თუ უფრო დიდსა და მნიშვნელოვანს არა, როგორც დოგმატი. დოგმატების დარღვევა ხშირია და უფრო ადვილად მისაღები და ასატანია საზოგადოებისთვის, თვით ეკლესიაშიც კი, ხოლო ეთიკის დარღვევა მიუღებელი.
საინტერესოა, რომ ჩვენს მართლმადიდებლურ ტრადიციაში, ეთიკა, ტრემინის დონეზეც კი, უცნობია ვიდრე ბოლო პერიოდამდე. ეთიკაზე საერთოდ არ საუბრობენ ეკლესიის მამები, და არც სკოლებში ისწავლებოდა ბოლო ხანებამდე. საუბარია დასავლური წარმოშობის სიტყვაზე რომელიც როგორც სხვა სიტყვები და ტერმინები, მიღებული და დამკვიდრებულ იქნა ჩვენს ეკლესიაშიც.
სამწუხაროა, რომ კონსერვატიზმით, რომელიც ჩვენი ეკლესიისთვისაა დამახასიათებელი, არ შეგვიძლია მივსდიოთ იმ ცვალებადობას, რომელიც ახასიათებს ეთიკას დასავლეთში და ეს იწვევს მუდმივად და თანდათან ეკლესიისა და საზოგადოების დაშორებას, რომელიც ვალდებული ხდება საგნების ცვალებადობასთან ერთად ეთიკის ცვალებადობაც აღასრულოს, რომელიც დასავლურ საზოგადოებაში მიმდინარეობს. ამის მაგალითები უხვი და უამრავია: ოჯახების დარღვევა, ოჯახის გარეთა ქორწინებები და ქორწინებამდელი ურთიერთობები, ჰომოსექსუალიზმი, ევთანასია და სხვა. სად წავა და სად მიგვიყვანს ეს მდგომარეობა? რომელი კრიტერიუმით მოათავსებს ჩვენი ეკლესია ამ ცვლილებებს ეთიკაში?
ეს ცვალებადობა ეთიკისა მოწმობს, რომ ეთიკას მხოლოდ თვითონ არ შეუძლია გაამართლოს თავისი არსებობა და მოიპოვოს აბსოლიტური ძალა და ავტორიტეტი. მათთვის, ვისაც სწამთ ღმერთი და ეკლესიის წევრებად ითვლებიან, ძალა და ავტორიტეტი ეთიკისა თავსდება ღმერთის ნებაში, როგორც ეს ცხადდება წმინდა წერილში, წმინდა ტრადიციაში და თვით ეკლესიის ცხოვრებაში. მაგრამ აქ ჩნდება უზარმაზარი პრობლემები. ვის შეუძლია ავტორიტეტულად განმარტოს ღმერთის ნება?
რომის კათოლიკურ ეკლესიაში ეს საკითხები მარტივადაა: მხოლოდ ეკლესიას, როგორც ეს გამოითქმება საბოლოოდ პაპისგან, რომელიც მართებულად და ვალდებულებითად განმარტავს მორწმუნეთათვის ღმერთის ნებას. პროტესტანტებისთვის, ღმერთის ნების განმმარტებელია იგივე წმინდა წერილი, მაგრამ ისიც საჭიროებს განმარტებას. ასე უკავშირდება ის წერილის კონკრეტულ განმმარტებლებს, და ეს ის საქმეა რომელიც იწვევს მრავალფეროვან გაგებებს, თუ ნამდვილად რას გულისხმობს წმინდა წერილი, კონკრეტული ეთიკური საკითხების შესახებ. კონსრევატორები ბუკვალურად განმარტავენ ბიბლიას (ე.წ „ფუნდამენტალისტები“), განსხავდებიან ძირფესვიანად ე.წ. „ლიბერალებისაგან“, რომლებიც ეძებენ ტექსტის სიტყვების უკან თუ რა უნდოდა ეთქვა წერილს, წარმოადგენენ წერილის ტექსტს ისტორიული კუთხით და ასე განმარტავენ მის აზრს: რასაც ამბობს წმინდა წერილი ემსახურება იმდროინდელი ეპოქის ცივილიზაციის გავლენას და არ აქვს მას ძალა და ავტორიტეტი ყოველი ეპოქისათვის.
მართლმადიდებელ ეკლესიაში უფრო რთულადაა საქმე. განსაკუთრებით ამ ბოლო ხანებში. ვინ განმარტავს ავტორიტეტულად ღმერთის ნებას ეთიკურ საკითხებთან დაკავშირებით? დღეს, ამასთან დაკავშირებით, მართლმადიდებლობაში არსებობს სამი მიმდინარეობა :
ა) „ფუნდამენტალისტები“-ს მდგომარეობა, რომელიც პროტესტანტების რადიკალურ კონსერვატიზმს გვაგონებს: ბუკვალური გაგება წერილისა გვიცხადებს უფლის ნებას. წმინდა წერილის ცალკეულ მონაკვეთებზე დაყრდნობით გასცენ პასუხები ეთიკურ კითხვებზე. ეს გავლენა ცდილობს დღეს, რომ გახდეს გავრცელებული მართლმადიდებლობაში.
ბ) „კანონისტები“-ს გავლენა, რომელიც რომაულ კათოლიციზმს გვაგონებს. ავტორიტეტი ეთიკურ თემებში აქვთ კანონებს, ეკლესიის დაგენილებებს, როგორც ეპისკოპოსების, იშვიათად – პიროვნულს, ან სინოდალურს. ეს გავლენა მოქმედებს განსაკუთრებით დღეს საბერძნეთში, იმით რომ შეიქმნა „სინოდალური კომისია“, როემლიც დაკავებულია ეთიკური საკითხებით, და ასევე ოფიციალური სინოდალური გადაწყვეტილებებით და გამოცემით მისი როგორც „ოფიციალური“ პოზიცია ეკლესიისა ამ საკითხებთან დაკავშირებით. ყოველ შემთხვევაში, როდესაც ვატიკანში ეს გავლენა არის სრულად, მართლმადიდებელ ეკლესიაში ჯერ კიდევ დასაწყისშია. არ გვაქვს ჯერ კიდევ ოფიციალური პოზიცია მართლმადიდებლობაში, ეთიკური საკითხებთან დაკავშირებით, მიუხედავად იმისა რომ ზეწოლა ამ მიმართულებით ძალიან ძლიერია. სადღაც, მართლმადიდებლების გარკვეულ უჯრედში, მოქმედებს ეს „კანონისტური“ გავლენა.
გ) „ქარიზმატული“ გავლენა, რომლის თანახმად, ავტორიტეტული განმარტება ღმერთის ნების შესახებ შეუძლიათ „სულიერ“ ადამიანებს, რომლებიც განმარტებისა და შორსმჭვრეტელობის ნიჭით დაჯილდოვებულნი, ამბობენ ზოგადად თუ კონკრეტულ სიტუაციაში ეთიკურად რა არის სწორი და რა არასწორი. ეს გავლენა გარკვეულად გავრცელებულია დღეს მართლმადიდებლობაში და ცდილობს, ასე ვთქვათ გააძევოს ის ორი გავლენა, რომელზეც ზემოთ ვისაუბრეთ.
პარალელური თანაარსებობა ამ სამი მიმართულებისა ამ დრომდე არანაირ დაბრკოლებას არ წარმოაჩენს. მაგრამ ამავე დროს უნდა ვიგულისხმოთ რომ ის აუცილებლად იჩნს თავს. რადგან მორწმუნეები მოწოდებული იქნებიან აირჩიონ ამათ შორის ის რასაც ოფიციალური ეკლესია და მათი სულიერი მოძღვარი ეტყვის. და ეს მაშინ როდესაც, და ეს უეჭველია, აზრი ყველა თემასთან დაკავშირებით არ დაემთხვევა ერთმანეთს.
სირთულე ამ მდგომარეობისა, რომელიც გაბატონებულია მართლმადიდებლობაში, მოწმობს რომ ეთიკა თავისთავად არის გააზრება პრობლემებისა მართლმადიდებლური ტრადიციისთვის. საუბარია ისეთ რაღაცაზე რომელიც ჩვენთვის თავს მოხვეული ხდება გარედან და არ არის ბუნებრივი ელემენტი ჩვენი ეკლესიისთვის. მართლმადიდებლური ტრადიცია არასოდეს იჩენდა ინტერესს და არც არასოდეს აძლევდა უპირატესობას იმის კვლევას, თუ რას აკეთებს ადამიანი, არამედ იკვლევდა და ხაზს უსვამდა იმას თუ ვინ არის ადამიანი. ეს იყო ყოველთვის განსაკუთრებული, შესამჩნევი სხვაობა დასავლეთისა და მართლმადიდებლურ ხედვას შორის ადამიანთან მიმართებაში.
წყარო: http://imverias.blogspot.com/2013/10/blog-post_6.html
ნაწყვეტი წერილიდან რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალ Φρέαρ, სექტემბერ-ოქტომბერი, 2013.
http://www.orthodoxtheology.ge/zizioulas-ethics/
თარგმანი ბერძნულიდან : ლევან ბუკია
ეთიკა უკვე მყარად არის გაბატონებული არა მარტო ჩვენს ცხოვრებაში, არამედ ეკლესიაშიც. ის ისწავლება სკოლებში და თეოლოგიურ სასწავლებლებში, და ყველა ქრისტიანისთვის წარმოადგენს ისეთივე ღირსების საგანს, თუ უფრო დიდსა და მნიშვნელოვანს არა, როგორც დოგმატი. დოგმატების დარღვევა ხშირია და უფრო ადვილად მისაღები და ასატანია საზოგადოებისთვის, თვით ეკლესიაშიც კი, ხოლო ეთიკის დარღვევა მიუღებელი.
საინტერესოა, რომ ჩვენს მართლმადიდებლურ ტრადიციაში, ეთიკა, ტრემინის დონეზეც კი, უცნობია ვიდრე ბოლო პერიოდამდე. ეთიკაზე საერთოდ არ საუბრობენ ეკლესიის მამები, და არც სკოლებში ისწავლებოდა ბოლო ხანებამდე. საუბარია დასავლური წარმოშობის სიტყვაზე რომელიც როგორც სხვა სიტყვები და ტერმინები, მიღებული და დამკვიდრებულ იქნა ჩვენს ეკლესიაშიც.
სამწუხაროა, რომ კონსერვატიზმით, რომელიც ჩვენი ეკლესიისთვისაა დამახასიათებელი, არ შეგვიძლია მივსდიოთ იმ ცვალებადობას, რომელიც ახასიათებს ეთიკას დასავლეთში და ეს იწვევს მუდმივად და თანდათან ეკლესიისა და საზოგადოების დაშორებას, რომელიც ვალდებული ხდება საგნების ცვალებადობასთან ერთად ეთიკის ცვალებადობაც აღასრულოს, რომელიც დასავლურ საზოგადოებაში მიმდინარეობს. ამის მაგალითები უხვი და უამრავია: ოჯახების დარღვევა, ოჯახის გარეთა ქორწინებები და ქორწინებამდელი ურთიერთობები, ჰომოსექსუალიზმი, ევთანასია და სხვა. სად წავა და სად მიგვიყვანს ეს მდგომარეობა? რომელი კრიტერიუმით მოათავსებს ჩვენი ეკლესია ამ ცვლილებებს ეთიკაში?
ეს ცვალებადობა ეთიკისა მოწმობს, რომ ეთიკას მხოლოდ თვითონ არ შეუძლია გაამართლოს თავისი არსებობა და მოიპოვოს აბსოლიტური ძალა და ავტორიტეტი. მათთვის, ვისაც სწამთ ღმერთი და ეკლესიის წევრებად ითვლებიან, ძალა და ავტორიტეტი ეთიკისა თავსდება ღმერთის ნებაში, როგორც ეს ცხადდება წმინდა წერილში, წმინდა ტრადიციაში და თვით ეკლესიის ცხოვრებაში. მაგრამ აქ ჩნდება უზარმაზარი პრობლემები. ვის შეუძლია ავტორიტეტულად განმარტოს ღმერთის ნება?
რომის კათოლიკურ ეკლესიაში ეს საკითხები მარტივადაა: მხოლოდ ეკლესიას, როგორც ეს გამოითქმება საბოლოოდ პაპისგან, რომელიც მართებულად და ვალდებულებითად განმარტავს მორწმუნეთათვის ღმერთის ნებას. პროტესტანტებისთვის, ღმერთის ნების განმმარტებელია იგივე წმინდა წერილი, მაგრამ ისიც საჭიროებს განმარტებას. ასე უკავშირდება ის წერილის კონკრეტულ განმმარტებლებს, და ეს ის საქმეა რომელიც იწვევს მრავალფეროვან გაგებებს, თუ ნამდვილად რას გულისხმობს წმინდა წერილი, კონკრეტული ეთიკური საკითხების შესახებ. კონსრევატორები ბუკვალურად განმარტავენ ბიბლიას (ე.წ „ფუნდამენტალისტები“), განსხავდებიან ძირფესვიანად ე.წ. „ლიბერალებისაგან“, რომლებიც ეძებენ ტექსტის სიტყვების უკან თუ რა უნდოდა ეთქვა წერილს, წარმოადგენენ წერილის ტექსტს ისტორიული კუთხით და ასე განმარტავენ მის აზრს: რასაც ამბობს წმინდა წერილი ემსახურება იმდროინდელი ეპოქის ცივილიზაციის გავლენას და არ აქვს მას ძალა და ავტორიტეტი ყოველი ეპოქისათვის.
მართლმადიდებელ ეკლესიაში უფრო რთულადაა საქმე. განსაკუთრებით ამ ბოლო ხანებში. ვინ განმარტავს ავტორიტეტულად ღმერთის ნებას ეთიკურ საკითხებთან დაკავშირებით? დღეს, ამასთან დაკავშირებით, მართლმადიდებლობაში არსებობს სამი მიმდინარეობა :
ა) „ფუნდამენტალისტები“-ს მდგომარეობა, რომელიც პროტესტანტების რადიკალურ კონსერვატიზმს გვაგონებს: ბუკვალური გაგება წერილისა გვიცხადებს უფლის ნებას. წმინდა წერილის ცალკეულ მონაკვეთებზე დაყრდნობით გასცენ პასუხები ეთიკურ კითხვებზე. ეს გავლენა ცდილობს დღეს, რომ გახდეს გავრცელებული მართლმადიდებლობაში.
ბ) „კანონისტები“-ს გავლენა, რომელიც რომაულ კათოლიციზმს გვაგონებს. ავტორიტეტი ეთიკურ თემებში აქვთ კანონებს, ეკლესიის დაგენილებებს, როგორც ეპისკოპოსების, იშვიათად – პიროვნულს, ან სინოდალურს. ეს გავლენა მოქმედებს განსაკუთრებით დღეს საბერძნეთში, იმით რომ შეიქმნა „სინოდალური კომისია“, როემლიც დაკავებულია ეთიკური საკითხებით, და ასევე ოფიციალური სინოდალური გადაწყვეტილებებით და გამოცემით მისი როგორც „ოფიციალური“ პოზიცია ეკლესიისა ამ საკითხებთან დაკავშირებით. ყოველ შემთხვევაში, როდესაც ვატიკანში ეს გავლენა არის სრულად, მართლმადიდებელ ეკლესიაში ჯერ კიდევ დასაწყისშია. არ გვაქვს ჯერ კიდევ ოფიციალური პოზიცია მართლმადიდებლობაში, ეთიკური საკითხებთან დაკავშირებით, მიუხედავად იმისა რომ ზეწოლა ამ მიმართულებით ძალიან ძლიერია. სადღაც, მართლმადიდებლების გარკვეულ უჯრედში, მოქმედებს ეს „კანონისტური“ გავლენა.
გ) „ქარიზმატული“ გავლენა, რომლის თანახმად, ავტორიტეტული განმარტება ღმერთის ნების შესახებ შეუძლიათ „სულიერ“ ადამიანებს, რომლებიც განმარტებისა და შორსმჭვრეტელობის ნიჭით დაჯილდოვებულნი, ამბობენ ზოგადად თუ კონკრეტულ სიტუაციაში ეთიკურად რა არის სწორი და რა არასწორი. ეს გავლენა გარკვეულად გავრცელებულია დღეს მართლმადიდებლობაში და ცდილობს, ასე ვთქვათ გააძევოს ის ორი გავლენა, რომელზეც ზემოთ ვისაუბრეთ.
პარალელური თანაარსებობა ამ სამი მიმართულებისა ამ დრომდე არანაირ დაბრკოლებას არ წარმოაჩენს. მაგრამ ამავე დროს უნდა ვიგულისხმოთ რომ ის აუცილებლად იჩნს თავს. რადგან მორწმუნეები მოწოდებული იქნებიან აირჩიონ ამათ შორის ის რასაც ოფიციალური ეკლესია და მათი სულიერი მოძღვარი ეტყვის. და ეს მაშინ როდესაც, და ეს უეჭველია, აზრი ყველა თემასთან დაკავშირებით არ დაემთხვევა ერთმანეთს.
სირთულე ამ მდგომარეობისა, რომელიც გაბატონებულია მართლმადიდებლობაში, მოწმობს რომ ეთიკა თავისთავად არის გააზრება პრობლემებისა მართლმადიდებლური ტრადიციისთვის. საუბარია ისეთ რაღაცაზე რომელიც ჩვენთვის თავს მოხვეული ხდება გარედან და არ არის ბუნებრივი ელემენტი ჩვენი ეკლესიისთვის. მართლმადიდებლური ტრადიცია არასოდეს იჩენდა ინტერესს და არც არასოდეს აძლევდა უპირატესობას იმის კვლევას, თუ რას აკეთებს ადამიანი, არამედ იკვლევდა და ხაზს უსვამდა იმას თუ ვინ არის ადამიანი. ეს იყო ყოველთვის განსაკუთრებული, შესამჩნევი სხვაობა დასავლეთისა და მართლმადიდებლურ ხედვას შორის ადამიანთან მიმართებაში.
წყარო: http://imverias.blogspot.com/2013/10/blog-post_6.html
ნაწყვეტი წერილიდან რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალ Φρέαρ, სექტემბერ-ოქტომბერი, 2013.
http://www.orthodoxtheology.ge/zizioulas-ethics/
Комментариев нет:
Отправить комментарий