ჩვენი საუკუნე, არსობრივად, აბსურდის საუკუნეა. პოეტები და დრამატურგები, მხატვრები და მოქანდაკენი გაიძახიან, რომ სამყარო არაორგანიზებული ქაოსია და ამგვარად გამოხატავენ მას თავიანთ შემოქმედებაში. ნებისმიერი პოლიტიკოსი - მემარჯვენე, მემარცხენე თუ ცენტრისტი ცდილობს სამყაროში არსებულ ქაოსს მოწესრიგებულობის სუსტი ელფერი შესძინოს; პაცისტები და მილიტარ-ისტები, აბსურდის რწმენით განმსჭვალულნი, ერთხმად გაიძახიან, რომ ადამიანური ძალისხმევით შეუძლიათ პრობლემატური სიტუაციების გადალახვა. ფილოსოფოსები და ერთი შეხედვით, პასუხისმგებლიანი ხალხი, მმართველები, მეცნიერები და საეკლესიო წრეების წარმომადგენლები მხოლოდ ადასტურებენ თანამედროვე ადამიანის არანორმალურობის თეზას. ხოლო მის (ადამიანის) მიერ შექმნილ სამყაროში გვთავაზობენ ჰუმანურ ოპტიმიზმს, უიმედო სტოიციზმს, ბრმა ექსპერიმენტალიზმს ან ირაციონალიზმს და რეკომენდაციას გვაძლევენ მივეცეთ თვითმკვლელ სარწმუნოებას - "საკუთარ რწმენას".ჩვენი დროის ხელოვნება, პოლიტიკა თუ ფილოსოფია ჩვენი ცხოვ-რების ანარეკლია. ის, რომ ისინი დაზიანებულია აბსურდიზმით, მეტწილად იმის შედეგია, რომ თავად ცხოვრება გახდა აბსურდული. აბსურდიზმის ყველაზე ნიშანდობლივ ნიმუშს, რა თქმა უნდა, ა. ჰიტლერის "ახალი წესრიგი" წარმოადგენდა, როდესაც "ნორმალური", "ცივილიზებული" ადამიანი ერთდროულად ბახის ფაქიზი შემსრულებელი და მილიონობით ადამიანის მაღალკვალიფიცირებული კალათი შეიძლება ყოფილიყო. თავად ჰიტლერი იყო აბსურდი, რომელიც არარაობიდან მსოფლიო ბატონობამდე აღზევებული, კვლავ არარაობა გახდა. მან შეძრწუნებული სამყარო დატოვა. თავისი "მიღწევებით", უცარიელეს ადამიანებს შორის თავისი დროების სიცა-რიელის განხორციელება იყო.
ჰიტლერის სიურეალისტური სამყარო წარსულს ჩაბარდა, მაგრამ მსოფლიო მაინც ვერ გამოვიდა აბსურდულობის პერიოდიდან. პირიქით, ის კიდევ უფრო დასნეულდა. ადამიანებმა გამოიგონეს ისეთი იარაღი, რომელიც ნაცისტური "სახარების" მსგავსად ნიჰილიზმის დამანგრეველ ანარეკლს წარმოადგენს, რომელიც გაბატონდა ადამი-ანების სულებში. თითქოს სამყარო ორ ნაწილად გაიყო: ერთნი, ვინც უაზრო, დამღუპველი ცხოვრების სტილით არსებობენ და ვერ აცნობიერებენ ამას, და ისინი, ვინც გაიაზრეს ეს მდგომარეობა, შეიშალნენ ჭკუიდან და თავი მოიკლეს.
ჩვენი დრო - აბსურდის დროა, როდესაც ერთ ადამიანში ურთიერ-თსაპირისპირო შეხედულება გვერდიგვერდ არსებობს; როდესაც ყველაფერი უაზრობად გვეჩვენება, ყველაფერი ინგრევა, იმიტომ რომ დაკარგულია ცენტრი, რომელიც "აკავშირებს" ყოველივეს. ცხადია, ყოველდღიური ცხოვრება ჩვეულებრივად მიედინება, თუმცა ეჭვს იწვევს მისი დაჩქარებული ტემპი. ადამიანს ეჩვენება, თითქოს შეუძლია "გაუძლოს" არანორმალური ცხოვრების რიტმს. ამისთვის ბრალს ვერ დასდებ მას. თანამედროვე ცხოვრება რთული და ნაკლებ სასი-ამოვნოა, მაგრამ ვინც სიღრმისეულად დაფიქრდება, სინამდვილეში რა ხდება თანამედროვე სამყაროს ნიღაბქვეშ, დაინახავს მის "არა-ნორმალურობას".
•••
სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობთ, "არანორმალურია". თანამედროვე პოეტებს, მხატვრებს და მოაზროვნეებს, ხილული სამყაროს რაგვარ განმარტებასაც არ უნდა გვთავაზობდნენ, ერთში ნამდვილად დავეთანხმებით: თანამედროვე სამყაროში რაღაც "არ არის რიგზე (მწყობრში)".
პირველი, რაც შეგვიძლია ვისწავლოთ აბსურდიზმისაგან: აბსურდიზმი - სიმპტომია, რომელიც გვაუწყებს, რაგვარ სულიერ მდგომარეობაში იმყოფება თანამედროვე ადამიანი. შეიძლება კი აბსურდიზმის გაგება? თავისი არსით ის ან უპასუხისმგებლო, ან სოფისტურ მიდგომად გვევლინება. ამგვარ შეფასებას არა მხოლოდ მხატვრებთან, არამედ სერიოზულ მოაზროვნეებთან და კრიტიკოსებთან ვხვდებით, რომლებიც ცდილობენ განმარტონ ან გაამართლონ აბსურდი. თუმც მისი გაგება თავისი ტერმინოლოგიის მიხედვით ერთობ რთულია, იმიტომ რომ გაგება გააზრებას ნიშნავს, ხოლო გააზრება აბსურდის საპირისპირო მოვლენა გახლავთ. ერთი სიტყვით, აბსურდი სარწ-მუნოებრივ ჭრილში უნდა გაანალიზდეს..., თავს დავესხათ აბსურდიზმს ჭეშმარიტების სახელით და აღმოვაჩენთ, რომ იგი, მისდა უნებურად, ადასტურებს, რომ ქრისტიანული რწმენა ჭეშმარიტია.
ქრისტიანობა, ამ სიტყვის უმაღლესი მნიშვნელობით, არის გააზრება (coherence), იმიტომ რომ ქრისტიანების ღმერთია სამყაროს ბატონ - პატრონი. ის ყოველი ქმნილების ანი და ბანია. ჭეშმარიტად მორწმუნე ქრისტიანი ნათლად ხედავს ამ ღვთაებრივ კავშირს ცხოვრების ყველა სფეროში. ხოლო აბსურდისთვის ყველაფერი ინგრევა, მათ შორის საკუთარი ფილოსოფიაც, რომელიც ხანმოკლეა.
მეორე გართულება, რომელიც ახლავს აბსურდიზმის კვლევას: არ არის საკმარისი უარვყოთ ის მხოლოდ თავისი წინააღმდეგობრიობისა და სიმცდარის გამო. არც ერთი კომპეტენტური ადამიანი არ დაიწყებს აბსურდიზმის განხილვას ჭეშმარიტების ჭრილში. ის ნებისმიერი მხრიდან ეწინააღმდეგება თავის თავს. იმისათვის რომ ამტკიცო სრული უაზრობა, თავად უნდა გწამდეს აღნიშნული ფრაზის არსი. ამიტომ, აბსურდიზმს ვერ განვიხილავთ როგორც სერიოზულ ფილოსოფიას. ყველა მისი მტკიცებულება სუბიექტურად უნდა იქნეს განხილული, ვინაიდან აბსურდიზმი არა ინტელექტის ნაყოფი, არამედ ნებელობითი სისტემის პროდუქტია.
***
აბსურდის ფილოსოფია მრავალ თანამედროვე შემოქმედებით ნაშრ-ომში ფიგურირებს, მაგრამ თითქმის არსად გადმოცემულა მთელი სიცხადით. ყველაზე მკაფიოდ მისი აზრი გადმოსცა ნიცშემ. ნიჰი-ლიზმი ის ფესვია, რომლისგანაც აღმოცენდა აბსურდიზმის ხე. ნიცშეს შემოქმედებაში შეგვიძლია ამოვიკითხოთ ამ ფილოსოფიის არსი. ხოლო დოსტოევსკის ნაშრომებში აბსურდიზმის შედეგების აღწერას ვხედავთ. ქრისტიანული ჭეშმარიტების უვიცნი ვერ წვდებიან მის სიღრმისეულ არსს. გარდამავალ ეპოქაში ორ სამყაროს შორის მცხოვრებმა ამ ორმა მწერალმა აღნიშნა:
1) ქრისტიანობაზე დაფუძნებული სამყარო შეირყა;
2) აბსურდის სამყარო იწყებს არსებობას, რომელიც ჭეშმარიტების უარყოფაზეა აგებული.
აქ ჩვენ ვპოულობთ პრაქტიკულად ყველა ნიუანსს აბსურდიზმის გაანალიზებისთვის.
აბსურდიზმის არსი, რომელიც კულისებში დიდი ხანი მწიფდებოდა, ნიცშემ ორ შოკირებად ფრაზაში გამოავლინა:
1) "ღმერთი მკვდარია" - რაც ნიშნავს იმას, რომ თანამედროვე ადამიანების გულებში ღვთის რწმენა მოკვდა.
2) "ჭეშმარიტება არ არსებობს" - რაც ნიშნავს, რომ მიატოვა ღვთივბოძებული ჭეშმარიტება, რომელზეც ოდესღაც აგებული იყო ევროპელი ადამიანის აზროვნება და საზოგადოებრივი მმართველობა. ორივე შეხედულება მისაღებია ათეისტებისა და სატანისტებისათვის, რომლებიც ერთობ კმაყოფილნი არიან რწმენისა და ჭეშმარიტების უარყოფით.
ნიცშემ, "ძალაუფლების" მოპოვების ჟინით აღვსილმა, ნიჰილიზმის არსი შემდეგნაირად გამოხატა: "რას ნიშნავს ნიჰილიზმი? იმას, რომ უზენაესი ფასეულობები კარგავენ თავიანთ მნიშვნელობას. აღარ არსებობს მიზანი, აღარ არსებობს პასუხი კითხვაზე: "რატომ?""
ერთი სიტყვით, ყველაფერი ფარდობითია. მაგრამ სულ სხვაგვარ სი-მტკიცეს ვპოულობთ წმ. მამათა და ყველა ჭეშმარიტად მორწმუნე ადამიანში, ვინაიდან მათი ყოველი აზრი, ცხოვრება ღმერთთან კავშირშია, როდესაც ყველგან ჩანს ღმერთი ვით ანი და ჰოი, როდესაც ყველაფერში ღვთის ნებას ხედავენ. სწორედ ეს რწმენა და სიმტკიცე არ აძლევს სამყაროს, საზოგადოებას, ადამიანს ნგრევის საშუალებას. დღეს ყოველივე ეს გაქრა. ხოლო კითხვები, რომლებზეც ადამიანები ღვთისაგან იღებდნენ პასუხს, დღეს უმრავლესობას აღარ გააჩნია.
"ღმერთი მოკვდა", "ჭეშმარიტება აღარ არსებობს" - ორივე ფრაზა სამყაროს აბსურდულობას ადასტურებს, რომლის ცენტრში არა ღმერთი, არამედ არარაობაა.
შემდეგ ნიცშე ამბობს: "ჩვენ მოვკალით ის (ღმერთი), მე და შენ! ჩვენ - ყველანი ღვთის მკვლელები ვართ! მაგრამ როგორ მოვახერხეთ ეს? შეგვიძლია ზღვის შესმა? სად ვიპოვოთ ისეთი საშლელი, რომ მთელი ჰორიზონტი წავშალოთ? საით მივფრინავთ? შორს ყველანაირი სინათლისაგან?... ხომ არ ვიმყოფებით უსასრულო არარაობაში? ხომ არ გვიბერავს სახეში სიცარიელე? განა უფრო ძლიერ არ აცივდა?"
ამგვარია აბსურდული პეიზაჟი, რომელშიც არ არის არც უზენაესი ჭეშმარიტება, არც სიმართლე, არც სიცრუე, არც მართალი, არც მცდარი, იმიტომ რომ საყოველთაოდ აღიარებული ორიენტირია და-კარგული.
სხვაგვარი, უფრო პირდაპირი, გამოხატულება აბსურდისა ივანე ყარ-ამაზოვის სიტყვებში წარმოჩინდა: "თუ უკვდავება არ არსებობს, ყველაფერი ნებადართულია". ზოგიერთს ეს თავისუფლების გამოვ-ლინებად ეჩვენება, მაგრამ ყველა ღრმად მოაზროვნე ადამიანმა საკუთარი გამოცდილებით უწყის ამ სიტყვების სიყალბე. აბსურდისტი, მართალია, უარყოფს უკვდავებას, მაგრამ მაინც აღიარებს, რომ ეს საკვანძო საკითხია, რაზეც არ გააჩნია პასუხი ჰუმანისტს. ამ საკითხისადმი გულგრილი მხოლოდ იმ შემთხვევაშია ადამიანი, როცა არ გააჩნია ჭეშმარიტების სიყვარული და ის (სიყვარული) შელახულია მაცდური და წარმავალი საგნებით; ადამიანი ამქვეყნიურით იწყებს ტკბობას, ბიზნესის კეთებას, ცოდნის შეძენას და მისთ. თვით ადამიანის ცხოვრება დამოკიდებულია ამსოფლიურ მისწრაფებებზე.
•••
აბსურდისტმა იცის, რომ ეს ცრუ სწავლებაა და რომ ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ სამყარო ასეთი უცნაურია. აბსურდიზმში არ არის იმედი, სიკვდილი უზენაესი ღვთაებაა მის სამყაროში.
ნამდვილად, თუ "უკვდავება არ არის", შესაბამისად, სამყაროა აბსურდული და "ყველაფერი ნებადართულია". არაფრის კეთებაც არ ღირს საერთოდ; ნამდვილად ჯობს არ არსებობდეს ასეთი სამყარო. ცხოვრებაში აღარაფერს: არც სიყვარულს, არც ქადაგებას, არც სიწმინდეს, არანაირი ფასი არა აქვს, მცირეოდენი მნიშვნელობაც კი დაკარგულია, თუკი ადამიანი არ განიცდის ამქვეყნიურ დასასრულის მოპოვებას. ადამიანი უკვდავია, ამიტომ რასაც აკეთებს ის თავისი ცხოვრების მანძილზე, ყოველი კეთილი თუ ბოროტი ნაბიჯი გახლავთ თესლი, რომელიც ამქვეყნად იზრდება, მაგრამ ნაყოფს მომავალ ცხოვრებაში გვაძლევს. მეორე მხრივ, ისინი, ვინც დარწმუნებულნი არიან, რომ სათნოება აქვე, დედამიწაზე, იწყება და სრულდება, პრაქტიკულად არაფრით განსხვავდებიან სათნოების უარმყოფელი ადამიანებისაგან. მათ ერთმანეთისგან ერთი ნაბიჯი ჰყოფს, როგორც დღეს ამბობენ, ლოგიკური ნაბიჯი, რომელსაც ადამიანი იოლად დგამს...
ევროპა ხუთი ასწლეულის მანძილზე იტყუილებს თავს, როდესაც ცდილობს ჰუმანიზმის, ლიბერალიზმისა და ყალბი ქრისტიანული ფასეულობების დამკვიდრებას. თავისი მსოფლმხედველობის ქრისტიანული ჭეშმარიტებისადმი სკეპტიკური დამოკიდებულება წესად დაადგინა. აბსურდიზმი ამ გზის დასასრულია - ჭეშმარიტების კომპრომისამდე დაყვანის მცდელობაა, რათა შესაძლებელი გახადონ მისი შერიგება ამასოფლის ფასეულობებთან. ხოლო თუ ჭეშმარიტება და უკვდავება არ არსებობს, თუ "ღმერთი მკვდარია", მაშინ ეს სამყარო, თავის ნაჭუჭში შეზღუდული, აბსურდის სამყაროა, მაშინ ეს სამყარო ჯოჯოხეთია.
აბსურდიზმი არ უნდა მივიჩნიოთ ზედაპირულ უაზრობად. ის გახ-ლავთ ნაწილი იმ მოსავლისა, რომლის თესლს ევროპელები საუკუ-ნეების მანძილზე თესავდნენ - ქრისტეს ჭეშმარიტების ღალატისა და კომპრომისის თესლი.
•••
დავაჯამოთ დიაგნოზი, რომელიც დავუდგინეთ აბსურდიზმს: ეს იმათი ცხოვრება და მსოფლმხედველობაა, ვისაც არ შეუძლია ან არ სურს ღმერთში დაინახოს დასაწყისი და დასასრული, უზენაესი არსი ცხოვრებისა; იმათი, რომლებსაც არ სწამთ განხორციელებული იესო ქრისტესი და არ აღიარებენ ზეციური სასუფეველის არსებობას, რო-მელიც გამზადებულია მართლებისთვის; მათი, ვინც ვერავის დასდებს ბრალს თავის ურწმუნოებაში. მაგრამ რაში მდგომარეობს სნეულების მიზეზი? სად ვეძიო ჭეშმარიტი მიზეზი? აქამდე ჩვენ განვიხილეთ აბსურდიზმის ნეგატიური მხარე, რომელშიც ჭეშმარიტი ორიენტირების დაკარგვაზეა საუბარი, რომელშიც ცხოვრობს თანა-მედროვე ადამიანი. მაგრამ პოზიტიური მხარეც უნდა აღვნიშნოთ.
აბსურდისტი სულაც არ არის ბედნიერი იმით, რომ სამყარო აბსურდული გახდა: მათ ამის სწამთ, მაგრამ ვერ ეგუებიან. მათი ხელოვნებისა და ფილოსოფიის სურვილია გადალახონ აბსურდიზმი. ეს ისეთი მდგომარეობაა, როცა იმედგაცრუებულ და მიტოვებულ ადა-მიანებს მაინც რაღაც გამოუთქმელის, უხილავის იმედი აქვთ, რამაც უნდა დაუბრუნოს მათ ცხოვრების არსი. ხალხს არ შეუძლია იმედის გარეშე ცხოვრება თუგინდ მთლიანად იმედგაცრუებულ მდგომარეობაში იმყოფებოდეს.
ეს იმას ნიშნავს, აბსურდიზმის სიცარიელე არ გახლავთ მისი ჭეშმარიტი სნეულება, არამედ მხოლოდ მისი მწვავე სიმპტომია.
აბსურდიზმის ნამდვილი სახე გასაიდუმლოებულია, რისი განმარტება, გააზრება დაუბრუნებს ცხოვრებას არსს.
აბსურდული საუკუნის "წინასწარმეტყველებს" - ნიცშესა და დოსტოევსკის ეს გარემოება მთელი სიცხადით აქვთ გამოხატული. თავიანთ ნაშრომებში აბსურდიზმის თავად არსს ვპოულობთ: "ყველა ღმერთი მკვდარია, - ამბობს ნიცშესეული ზარატუსტრა, - აწ იცხოვროს ზეადამიანმა". ნიცშესეული გიჟი ღვთის მკვლელობაზე დასძენს: "ძალიან დიდი საქმე ხომ არ არის ეს ჩვენთვის? ჩვენ თავად ხომ არ უნდა გავხდეთ ღმერთები? დოსტოევსკის "ეშმაკში" კირილოვმა იცის: "თუ ღმერთი არ არსებობს, მაშინ მე ვარ ღმერთი".
კაცობრიობის ტრაგედიის მიზეზი ადამის პირველქმნილ ცოდვაშია "იყვენით ვითარცა ღმერთნი". ეს არის ის, რასაც ნიცშე უწოდებს ზეადამიანს, დოსტოევსკი ადამიან ღმერთს, სინამდვილეში კი სა-კუთარი "მეს" გაღმერთება გახლავთ, რითაც ეშმაკი ოდითგანვე აც-დუნებდა ადამიანს. "მე" - ერთადერთი ცნებაა, რისი თაყვანისცემაც შეუძლია ჭეშმარიტი ღმერთის უარმყოფელ ადამიანს. ”ძველმა მცნებამ "შენ ვალდებული ხარ", მოჭამა თავისი დრო" - ამბობს ზარ-ატუსტრა, ახალი მცნებაა - "მე მინდა" კირილოვის სატანური ლოგიკის თანახმად, "ჩემი ღვთაებრიობის ატრიბუტი - თვითნებობაა". ახალი რელიგია, რომელმაც უნდა შეცვალოს "ძველი" ქრისტიანობა, რომ-ელსაც, თანამედროვე ადამიანის აზრით, სასიკვდილო ჭრილობა აქვს მიყენებული, ჯერ მთელი სისავსით არ განცხადებულა. არსობრივად, ეს საკუთარი თავის თაყვანისცემაა.
აი, საითკენ მივყავართ აბსურდიზმს და ჩვენი დროის ამაო ექსპერიმენტებს. ამრიგად, აბსურდიზმი სტადიაა. გაჩნდა ფარული წინათგრძნობა მოახლოებული სატანური ქაოსისა, რასაც მოჰყვება დასასრული.
კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი იქნება აბსურდიზმის ისტორიული კულმინაცია. ეს უკვე ანტიქრისტეს მეუფება და ჯოჯოხეთია, ვინაიდან აბსურდიზმი, ზუსტი განსაზღვრებით, ჯოჯოხეთის შემოჭრაა ჩვენს ცხოვრებაში. თანამედროვე ადამიანს არ სურს ჯოჯოხეთზე ფიქრი და გაურბის მას, მაგრამ ამავე დროს კიდევ უფრო ძლიერ მიილტვის მისკენ. პირველად ქრისტიანობის ისტორიაში, როდესაც ადამიანმა სრულიად დაკარგა ჯოჯოხეთის არსებობის რწმენა, კაცობრიობა მთლიანად შთანთქმულია ჯოჯოხეთური სულისკვეთებით.
რატომ არ სწამთ ადამიანებს ჯოჯოხეთის არსებობის? იმიტომ, რომ მათ არ სწამთ სამოთხის, ანუ დაკარგეს ცოცხალი ღმერთის რწმენა. ღვთის შემოქმედებას აბსურდს უწოდებენ და სურთ, რომ ის (ღმერთი) არ არსებობდეს.
ჩვენ კვლავ ქრისტიანები უნდა გავხდეთ. შესაძლოა "ზეაბსურდული" ეპოქაც დადგეს... მაგრამ ქრისტიანებიც უნდა ვიყოთ ამისთვის მზად. შესაძლოა ქრისტიანებმა ჭეშმარიტების დაცვა, დადასტურება მოწამეობრივი ღვაწლის შედეგად განახორციელონ.
ეს არა იმედგაცრუების, არამედ სიხარულის დასაბამი იქნება, იმიტომ რომ ქრისტიანი არა ამქვეყნიურ მეუფებას, არამედ სასუფეველს ელის, რომელიც არაამასოფლისაგანია.
Антимодернизм.rу. იბეჭდება შემოკლებით.
Xareba.net - ის რედაქცია.
Комментариев нет:
Отправить комментарий