სემიტები.სემიტური ენები.

სემიტები - ტომები, ხალხები, რომლებიც სემიტურ ენებზე ლაპარაკობენ (ან ლაპარაკობდნენ).
სემის შთამომავალნი: არაბები, არამეელები, ფინიკიელები, ებრაელები, ასურელები, ბაბილონელები, ეთიოპიელები და ა.შ. დღევანდლამდე, ჩვენამდე მოაღწიეს არაბებმა, ებრაელებმა, ეთიოპიელებმა, არამეელებმა. ჩვენს ეპოქაში სემიტურ მოდგმას აქვს სამი სახელმწიფო: არაბეთი, ისრაელი და ეთიოპია. არაბეთში შედის: ეგვიპტე, ერაყი, სირია, ლიბანი და საუდის არაბეთი.


სემიტური ენები - აზიისა და აფრიკის კონტინენტზე გავრცელებული მონათესავე ენები, რომელთა ფიქსირებული ისტორია 6 ათას წელს მოიცავს. სემიტურ ენებს ყოფენ აღმოსავლურ (აქადური — მესოპოტამიაში) და დასავლურ შტოებად. დასავლური თავის მხრივ იყოფა ჩრდილოურ სემიტურად (ამორეული, უგარითული, არამეული, ებრაული, მოაბური, ფინიკიური), რომლებიც სირია-პალესტინაშია გავრცელებული, და სამხრეთულ სემიტურად (არაბული, ეთიოპიური), რომლებიც არაბეთის ნახევარკუნძულსა და აფრიკის კონტინენტზეა გავრცელებული. დროთა განმავლობაში ხმარებიდან გამოდიოდნენ ცალკეული სემიტური ენები, ან ამა თუ იმ ენის გარკვეული დიალექტები. დღეს ცოცხალ ენებად აღარ ითვლება აქადური, ამორეული, ფინიკიური და უგარითული, არამეულისა და ეთიოპიურის მთელი რიგი ლიტერატურული დიალექტები, მათ შორის კლასიკური კლასიკური სირიული, მანდეური, გეეზი. XX საუკუნის 20-იან წლებამდე არსებობდა თვალსაზრისი, რომ სემიტური ენები ქმნიან ერთ ენობრივ ოჯახს, რომელიც ხასიათდება მორფოლოგიური თუ სინტაქსური სტრუქტურის საერთო ტიპით, ბგერათა შესატყვისობის მკაცრი კანონზომიერებით. შემდგომში მას დაუპირისპირდა მოსაზრება სემიტური და ე.წ. ქამიტური ენების გენეტიკური ერთიანობის შესახებ.


სემიტური ენები - ესენია აზიისა და აფრიკის კონტინენტზე გავრცელებული მონათესავე ენები.
სემიტებთან დაკავშირებული. სემიტური ენები - მონათესავე ენები, რომლებიც გავრცელებულია ან გავრცელებული იყო წინა აზიის, ჩრდილოეთ და აღმოსავლეთ აფრიკის ნაწილში: არაბული, სირიული, ებრაული და სხვ., ასურული, ბაბილონური, არამეული, ფინიკიური და სხვ. - ბიბლიური ნოეს ერთ-ერთი შვილის - სემის სახელის მიხედვით.

wikipedia.org

***

სემიტური ენები და მათი კლასიფიკაცია

ტერმინი “სემიტური ენები” პირველად გერმანელმა მეცნიერმა ა. შლოცერმა გამოიყენა 1781წ. სემიტი ხალხის, კერძოდ: ასურელების, ფინიკიელების, ებრაელების, არამეელების, არაბებისა და აბისინიელების (ეთიოპელების) სალაპარაკო ენათა აღსანიშნავად. ტერმინი “სემიტი” და “სემიტური ენები” შექმნილია “დაბადების” X თავის საფუძველზე, რომელშიც ებრაულად, არამეულად, არაბულად და ეთიოპურად მოლაპარაკე ტომები ნოეს უფროსი შვილის – სემის შთამომავლებად იხსენიებიან. მართალია, ბიბლიის მიხედვით, ტერმინი “სემიტები” მთიანად არ მოიცავს სემიტურ ენათა ყველა მატარებელს (მაგალითად, ფინიკიელები ქამის შთამომავლებად არიან გამოცხადებულნი) და სემის შთამომავალთა შორის ლიდიელებსა და ელამელებსაც ვხვდებით, მაგრამ ჯერჯერობით უკეთესი ტერმინი მეცნიერებს არ შემოუთავაზებიათ. ორიენტალისტები სემიტურ ენათა კლასიფიკაციის რამდენიმე ვარიანტს გვთავაზობენ: როგორც წესი, გამოყოფენ სამ ძირითად შტოს: აღ. სემიტურს /აქადური/, ჩრდ. სემიტურსა /ქანაანურ-არამეული/ და სამხ. სემიტურს /არაბულ-ეთიოპური/. გვხვდება სემიტურ ენათა სხვაგვარი დაყოფაც: აღმოსავლურ და დასავლურ შტოებად; პირველში აქადურს გულისხმობენ, ხოლო მეორეში _ ყველა დანარჩენს, ან ჩრდ. და სამხ. სემიტურ შტოებად; ამ შემთხვევაში სამხ. სემიტურია არაბული და აბისინიური, ხოლო ყველა დანარჩენი _ ჩრდილოსემიტური. გამოყოფენ ასევე ჩრდ. ცენტრალურ (ჩრდ. დასავლურ), ჩრდ. პერიფერიულ (ჩრდ. აღმოსავლურ), სამხ. ცენტრალურსა და სამხ. პერიფერიულ შტოებს.

   დღესდღეობით, სემიტურ ენათაგან ყველაზე ფართოდ გავრცელებულია არაბული (322 მილ. ადამიანი ლაპარაკობს ამ ენაზე), მას მოსდევს ამჰარული (27 მლნ.), ტიგრინია (დაახ. 6, 7 მლნ.) და ებრაული (დაახ. 5 მლნ.)

e-learning.tsu.ge