აბრაამისეული რელიგიები

რუკა, აბრაამის რელიგიების (ვარდისფერი) და ინდური რელიგიების (ყვითელი) გავრცელება პლანეტაზე.


აბრაამისეული რელიგიები - იმ მონოთეისტური რელიგიების საერთო სახელწოდება, რომლებიც სათავეს ძველი სემიტური ტრადიციიდან იღებენ და უკავშირდებიან პატრიარქ აბრაამს (მამა, ლიდერი, ივრიტი אַבְרָהָם (ავრაამი) არაბული ابراهيم (იბრაჰიმი)). აბრაამი გახდა პირველი ადამიანი, რომელმაც ირწმუნა უფალი. მას ეწოდებოდა ყველა მორწმუნის მამა. აბრაამის ყველა რელიგია, ამა თუ იმ ზომით, აღიარებს ძველი აღქმის წერილებს.

აბრაამისეულ რელიგიებს განეკუთნება:

იუდაიზმი
ქრისტიანობა
ისლამი
კარაიზმი
სიქიზმი
ბაჰაიზმი

მათ უწოდებენ, აგრეთვე, გამოცხადების რელიგიებს, რადგან მათი სწავლების ძირითადი საფუძველი სწორედ გამოცხადებაზეა აგებული. მოცემულ კონტექსტში წმინდა წერილი არის ჩანაწერი ანუ ღვთაებრივი გამოცხადების დაფიქსირება. გამოცხადება გვესაუბრება ადამიანისათვის მიუწვდომელ ღვთის სწავლებებზე თეოლოგიური ტერმინებით. ის თავის თავში წარმოადგენს ღვთაებრივ მანიფესტაციას (გამოცხადებას). აბრაამისეული რელიგიების განსაკუთრებულობას წარმოადგენს ადამიანური მსხვერპლშეწირვის და თვითმკვლელობის უარყოფა. 2006 წლისთვის აბრაამისეული რელიგიების მიმდევართა საერთო რაოდენობა 3.7 მილიარდს შეადგენდა.


წარმოშობა

ითვლება, რომ ყველა აბრაამისეული რელიგია წარმოიშვა მოსეს კანონებში გადმოცემული ძველებრაული მონოთეისტური რწმენიდან, რომელმაც გავრცელება ჰპოვა ქანაანის, იუდეის და ისრაელის ძველი სამეფოების ტერიტორიაზე (ბაბილონის ტყვეობამდე) დაახლოებით ძვ.წ. I ათასწლეულის დასაწყისში.

ჩვ.წ. I საუკუნეში ისრაელის სახელმწიფოს ტერიტორიაზე წარმოიქმნა ქრისტიანობა, რომელმაც ბაზად გამოიყენა რადიკალურად რეფორმირებული რელიგიური ხუთწიგნეულის მემკვიდრეობა.

VII საუკუნეში არაბეთის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა ისლამი, რომელმაც ზოგიერთი ასპექტით გამოიყენა იუდაიზმისა და ქრისტიანობის რელიგიური მემკვიდრეობა, თუმცა არ გამხდარა მათი ბუნებრივი განვითარება და გაგრძელება, არამედ ამ სისტემათა შემცვლელად წარმოადგენდა თავის თავს. აღმოსავლეთმცოდნე ლ.ს. ვასილიევი ამტკიცებს, რომ ისლამი სრულად არის ნასესხები უფრო ადრეული იუდაიზმისა და ქრისტიანობისაგან.

მუსლიმებს სჯერათ, რომ ისლამი მომდინარეობს უძველესი საერთო ტრადიციიდან, რომელსაც სათავე აბრაამმა დაუდო. წინასწარმეტყველი მუჰამედი ამბობდა, რომ ისლამი სხვა არაფერია, თუ არა აბრაამის უწმინდესი რელიგია, რომელიც მოგვიანებით იუდაიზმსა და ქრისტიანობაში დამახინჯდა.


მსგავსება და განსხვავება

აბრაამისეული რელიგიების პირველი წერილობითი წყაროა თორა. თუმცა ის სხვადასხვაგვარად არის ინტერპრეტირებული. ძველი აღქმის ქრისტიანული ტრადიცია პრაქტიკულად მთლიანად შეესაბამება თანახს.

გამოცხადება აბრაამისეულ რელიგიებს, აგრეთვე, უწოდებენ გამოცხადების რელიგიებს. ისინი დაფუძნებულია იმ სწავლებაზე, რომ ღმერთი უცხადებს საკუთარ თავს ადამიანებს და ატყობინებს საკუთარ ნებას, წერილობით უწესებს მათ განსაზღვრული ქცევის ნორმებს.

გამოცხადების მიმართ დამოკიდებულებებში ჩანს იუდაიზმს, ქრისტიანობას და ისლამს შორის განსხვავებები.

იუდაიზმისათვის განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს სინას გამოცხადება, რომელშიც იქნა გამოხატული შემოქმედის ნება. ეს ნება არ ექვემდებარება არანაირ ცვლილებას და წარმოადგენს უცვლელ ჭეშმარიტებას ანუ დოგმას.

ქრისტიანობა გვპირდება ახალ აღქმას, რომელიც დამატებით ავსებს ებრაელი ხალხის მოსმენილ მცნებებს სინას მთაზე. " არ იფიქროთ, რომ მე მოვედი სჯულის დასარღვევად ან წინასწარმეტყველების გასაუქმებლად: არა დასარღვევად მოვედი, არამედ აღსასრულებლად." (მათე.5:17-18).

ისლამი იღებს "წინასწარმეტყველთა შორის უკანასკნელის" მუჰამედის წინასწარმეტყველებას, როგორც ყველაზე მთავარს – ყველა დანარჩენი წინასწარმეტყველების დასასრულს.


იესო ქრისტე


განსხვავებები არსებობს იესოს პიროვნებასა და სახარების მიმღებლობაშიც. მისი ისტორიულობას და ღვთაებრივი წარმოშობის საკითხს აქვს მრავალნაირი ინტერპრეტაცია ქრისტიანობაში, ისლამსა და იუდაიზმში.

იუდაიზმი არ ცნობს იესოს, როგორც მესიას, მით უფრო არ ცნობს მის ღვთაებრივ წარმოშობას, თუმცა იუდაიზმის ზოგიერთი მიმართულება მას აღიარებს წინასწარმეტყველად, ხოლო იუდაიზმის სხვადასხვა მიმართულების მრავალი მოღვაწე – გმირად. შესაბამისად ევანგელე ასევე არ ითვლება სიმბოლურ წიგნად. ევანგელეს მკითხველები, ხოლო იესოს მესიად მიმღები ხალხი არიან ქრისტიანები.

ქრისტიანობა იესოს აღიარებს განცხადებულ ღმერთად, ღვთის სიტყვად, ღვთის შვილად, ცოდვების გამომსყიდველად, კაცობრიობის გადამრჩენელად. იესო ქრისტე ახალი აღქმის ეკლესიის მეთაურია. ევანგელე იკითხება, როგორც სიტყვა ღვთისა.

ისლამი, თვლის რა ერთ–ერთ უდიდეს წინასწარმეტყველად იესოს, ასევე, ეთანხმება რა ახალი აღთქმის ზოგიერთ პუნქტს, თვით მარიამის უხრწნელად შობის ფაქტს, აღიარებს იესო ქრისტეს (არაბულად "ისა") წმინდანობას და მესიანისტურ მემკვიდრეობას. თუმცა ყურანის თანახმად, უარყოფს ღმერთთან გაიგივების შესაძლებლობას, რომლის თანახმად, იესო არ შეიძლება იყოს ღმერთი და ან მისი თანასწორი.

wikipedia.org