როგორ დავძლიოთ შიშის გრძნობა?

შიშის გამომწვევ მიზეზებსა და მასთან ბრძოლის მეთოდებზე “ამბიონს” ფსიქოლოგი ზურაბ ქარჩავა ესაუბრა:

“შიში ძალიან აქტუალური და დიდი თემაა თანამედროვე ადამიანის ყოფიერებაში. მისი ბუნების რაობაზე უძველესი დროიდან მსჯელობენ მითოლოგიაში, ფილოსოფიაში, ფსიქოლოგიაში, სოციოლოგიაში,მაგრამ სამწუხაროდ, მისი ბუნება დღესდღეობით საკმაოდ ვიწროდ და ნაკლებად ცნობილია.

შიში (ბერძნ. φόβος “ფობოს” – შიში) – გახლავთ პიროვნული სისტემის შეძენილი სტრესული ემოციური რეაქცია მოსალოდნელ საფრთხეზე. პიროვნული სისტემა ეს არის ადამიანის ძირითადი ბირთვი, რომელიც ქმნის ქმედით პროცესს და შედგება, ბიო – გენეტიკური, ფიზიკურ – კინესთეტიური, ემოციურ – შეგრძნებით, ფსიქიკურ – ფსიქოლოგიურ, კოსმიურ – ტრანსცედენტურ ანუ სულიერ, და სოციალურ – ქცევით ასპექტების ურთიერთობისას მიღებული სიგნალისაგან.


სხვადასხვა სისტემებში შიში განიხილება როგორც ადამიანის ბუნებრივი რეაქცია, მაგრამ ასეთი დამოკიდებულება არ იქნება მართებული თუკი გავითვალისწინებთ ადამიანის ღვთაებრივ, ტრანსცედენტურ ბუნებას, რომელიც არის ერთადერთი ჭეშმარიტება. ტრანსცედენტური, კოსმიური ერთიანი ველის სივრცე, რომელიც კვანტურ ფიზიკაში განიხილება როგორც ყოფიერების ძირითადი წვენი და ქმნის ხილულ ანუ მატერიალურ და უხილავ ანუ სულიერ სამყაროს ურთიერთობას, არის ადამიანის ხილული და უხილავი ყოფიერების პირველწყარო. მაგალითად, ავიღოთ მართმადიდებლური ბიბლია, ძველი აღთქმა, სადაც მოთხრობილია სამყაროს შექმნის და პირველი ადამიანების ისტორია. საწყისად ადამსა და ევას არ გააჩნდათ შიში, მათ არ იცოდნენ ტანჯვა, სევდა, სტრესი, გააჩნდათ ნეტარი ცხოვრება სადაც ყველა ფერი, ხმა და შეგრძნება ჰარმონიულად ერწყმოდა ბუნებას. მაგრამ მათ დაუშვეს შეცდომა, გადადგეს შემოქმედის სიყვარულის წინააღმდეგ, მატერიალური სამყაროსკენ ნაბიჯი და შედეგად მიიღეს სამოთხიდან განდევნა, რასაც მოჰყვა შიში და სხვა დანარჩენი უარყოფითი განცდები, რომელიც დღემდე ახასიათებს ადამიანებს. მაგრამ ამ საკითხის მხოლოდ რელიგიური მხრივ წარმოდგენა არ იქნება მართებული. მაგალითად, დავაკვირდეთ პირველყოფილი წყობილების ადამიანებს, რომლებიც მრავალი ასიათასი წლის წინათ ცხოვრობდნენ დედამიწაზე. მათ უწევდათ ბუნებასთან მჭიდრო ურთიერთობა, სახიფათო სიტუაციებთან გამკლავება. ტყეში საშიში ცხოველებისაგან თავის დაღწევა. როდესაც ადამიანს მოუწია საკუთარ უსაფრთხოებაზე ფიქრი, ზუსტად მაშინ გაჩნდა შიშის განცდა, როგორც მისი ბუნების თვითგადარჩენის საუკეთესო საშუალება, რადგან სიცოცხლის სიყვარული და საკუთარი პიროვნული თავისუფლება ადამიანის ეგზისტენციური საზრისია.

აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ის გარემოება, რომ ადამიანი არ არის დაბადებიდან “Tabula Rasa” ანუ “სუფთა დაფა”, და მას აპრიორი, საფუძვლად, თანდაყოლილად, მრავალათასიანი, ევოლუციური, დროისა და სივრცეში წარმოქნილი, ნეიროფიზიოლოგიაში გააჩნია სისტემური გამოცდილება წინაპრების ყოფისა და ცხოვრების. ჩვენ ვიბადებით ცოდვით, როგორც აღნიშნავს რელიგია (რელიგია – ლათ. religio, რაც, ქრისტიანი მწერლის, ლაქტანციუსის (III-IV ს.) თანახმად, მომდინარეობს ზმნიდან რელიგარე “მიბმა”, “დაკავშირება”), ეს ნიშნავს რომ ჩვენ ვიბადებით პირველი ადამიანის მიერ დაშვებული შეცდომების შედეგად მიღებული სტრესული (სტრესი – პიროვნული სისტემური დაძაბულობა) კვანძებით. ამ კვანძებში, რომელიც განთავსებულია ნეირონების (ნეირონი ბერძ. neuron – ნერვი), ნევრონი, ნევროციტი, ნერვული უჯრედი, მთავარი სტრუქტურულ-ფუნქციური ერთეული ნერვული ქსოვილისა, რომლისაგანაც არის აგებული ადამიანისა და ცხოველების ნერვული სისტემა, და რომელიც ინფორმაციის დამუშავებასა და გადაცემას უზრუნველყოფს ელექტრული მუხტის მეშვეობით).დონეზე მოთავსებულია პირველი ადამიანების სისტემურ – სენსორული დამოკიდებულებების გამოცდილება, ანუ ინფორმაცია იმ ცხოვრების შესახებ რომელიც მათ გამოიარეს, მათი სტრესული სიტუაციები და სხვა მრავალი სენსორული ინფორმაცია. აქედან გამომდინარე, უპირველეს ყოვლისა, შიში არის შეძენილი ემოციური რეაქცია საფრთხეზე, რომელიც ადამიანის სისტემამ შეიმუშავა საკუთარი თვითმყოფადობის შესანარჩუნებლად. ჩვენ დაბადებისთანავე გაგვაჩნია ეს უნარი, რადგან თანამედროვე სამყაროს ბიოენერგეტიკული ველი გაჟღენთილია უარყოფითი გარემოებებით. ადამიანს უწევს არა ცხოვრება, არამედ ბრძოლა და ომი თვითგადარჩენისათვის, რაც შედეგად დიდ ენერგო რესურსებთან არის დაკავშირებული.”


http://www.ambioni.ge/rogor-davzliot-sisis-grznoba