ე. საქართველოს მეზობელი ქვეყნები ძვ.წ. VII-VI-V საუკუნეებში.
ძვ.წ. VII-VI საუკუნეებში საქართველოს მეზობელ ქვეყნებში დიდი ცვლილებები მოხდა. მოიშალა და დაემხო ძველი სახელმწიფოები, მათ ადგილას კი ახალი აღმოცენდა. ბევრმა ტომმა გამოიცვალა თავისი ადგილსამყოფელი, ახალი მიწა-წყალი დაიპყრო და დაპყრობილი ტერიტორიის მოსახლეობა ან გააძევა, ან შეიერთა, ან მოსპო. მოსულებისა და დამხდურების შეერთებით საფუძველი ჩაეყარა ახალ ხალხებსაც.
ურარტუს სამეფოს მიდიელებმა მოუღეს ბოლო მეშვიდე საუკუნის დამლევს. შემდეგ მიდიელებმა შემუსრეს აგრეთვე ასურეთი, რომელიც მეშვიდე საუკუნეში წინა აზიის ყველაზე ძლიერი სახელმწიფო იყო.
მაგრამ არც მიდიელების ბატონობა გამოდგა ხანგრძლივი. მალე პირველობა სპარსელების ხელში გადავიდა. სპარსელების მეფემ კიროსმა ჯერ (ძვ.წ-ით 550წ.) მიდიის სამეფო დაიპყრო, შემდეგ ხმელთაშუა ზღვისკენ გაიკაფა გზა, ბოლოს ბაბილონიც დაიმორჩილა.ასე წარმოიშვა სპარსეთის უზარმაზარი სახელმწიფო, რომელსაც აქემენიდების სამეფოსაც ეძახიან, იმიტომ რომ კიროსი და მისი მემკვიდრეები აქემენიდების საგვარეულოს ეკუთვნოდნენ.
მე-7 მე-6 საუკუნეებში მცირე აზიაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა ზღვისპირა ბერძნულ ქალაქებს. ბერძენი ტომები აქ საბერძნეთიდან მოვიდნენ, დიდი ხნის წინათ, და ეგეოსის ზღვისპირას დამკვიდრდნენ. ბერძენ ტომთაგან აქ განსაკუთრებით ძლიერნი იყვნენ იონიელები, რომლებმაც მთელი რიგი ქალაქები დააარსეს, მათ შორის - მილეტი. მილეტი მცირე აზიელი ბერძნებისა და, საერთოდ წინა აზიის უმნიშვნელოვანესი ქალაქთაგანი იყო. მილეტის ნავსადგურში თავდებოდა ძველი ქვეყნის ყველაზე დიდი სავაჭრო გზა, რომელიც შორეულ ინდოეთში იწყებოდა. აქაურ ქალაქებში, განსაკუთრებით - მილეტში ჩაისახა და განვი-თარდა ბერძნული სამეცნიერო და პოეტური მწერლობა, ბერძნული ხელოვნება.
ძვ წ. მე-6 საუკუნის დამლევისათვის მცირე აზიელმა ბერძნებმაც სპარსელების ბატონობა აღიარეს.
კავკასიონისა და შავი ზღვის ჩრდილოეთით მე-7 მე-6 საუკუნეებში სკვითები და სავრომატები(ანუ სარმატები) პირველობდნენ. სკვითებს ეჭირათ ტერიტორია მდინარე დუნაიდან მდინარე დონამდე, დონიდან აღმოსავლეთით კი უკვე სარმატების მიწა-წყალი იწყებოდა. ,,სკვითიცა'' და ,,სარმატიც'' კრებითი სახელები იყო და მრავალ სხვადასხვა, ძირითადად ირანული მოდგმის ტომს აღნიშნავდა. სარმატებად სთვლიდნენ ზოგჯერ კავკასიელ ტომებსაც - ჩერქეზებსაც, ქისტებსა და სხვებს.
მე-7 მე-6 საუკუნეებში განსაკუთრებით ძლიერები იყვნენ სკვითები. სპარსელების მეფემ დარიოსმა , რომელიც დარწმუნებული იყო, დედამიწის ზურგზე ჩემი სწორი არავინ არისო, სკვითების დამორჩილება სცადა. იგი უზარმაზარი ლაშქრით შეესია სკვითეთს, მაგრამ მწარე დამარცხება იწვნია.
იბერია-კოლხეთი და აქიმენიდების სამეფო.
აქიმენიდების დიდმა სახელმწიფომ თავისი გავლენა კავკასიასაც გადმოუწვდინა. სპარსელებმა სხვებზე ადრე ის ქართული თემები დაიმორჩილეს, რომელნიც ახლანდელი ამიერკავკასიის სამხრეთით მდებარეობდნენ. ძვ.წ. მე-5 საუკუნის პირველ ნახევარში საპარსეთის სამეფოს ჩრდილოეთით მდებარე ოლქი ამ ქართულ და სხვა თემებისაგან შედგებოდა. მე-18 ოლქში, რომელიც მდ.არაქსის ხეობისა, მდ.ევფრატისა და ტიგროსის სათავეებსა და ვანის ტბის გარშემო იდო, შედიოდნენ მატიენები, სასპერები და ალაროიდები, როგორც ამას ჰეროდოტე მოგვითხრობს. მე-19 ოლქში კი, რომელიც შავი ზღვის სამხრეთ სანაპიროს ემხრობოდა, შედიოდნენ მესხები, ტიბარენები, მოსინიკები და სხვები. ეს ოლქები სპარსეთის მეფეს მძიმე ხარკს უხდიდენენ.
შემდეგ სპარსელები ამიერკავკასიაშიც შემოჭრილან , კოლხებმა და მათმა მეზობლებმა სპარსეთის მეფის სასარგებლოდ ძღვენი იკისრეს, რომ სპარსელების შემოსევისაგან თავი დაეხსნათ. დრო-გამოშვებით ისინი სპარსეთის მეფეს ტყვეებს უგზავნიდნენ.
ხარკზე არანაკლებ სამძიმო იყო დამორჩილებულთათვის მოვალეობა, რომ მათ მონაწილეობა უნდა მიეღოთ სპარსელების ყველა ლაშქრობაში, თუკი ამას მეფე მოითხოვდა. როცა, მაგ. სპარსელები ბერძნებს შეესივნენ, მათ ჯარში ქართველი მებრძოლებიც ბლომად იყვნენ.
ძვ.წ. VII-VI საუკუნეებში საქართველოს მეზობელ ქვეყნებში დიდი ცვლილებები მოხდა. მოიშალა და დაემხო ძველი სახელმწიფოები, მათ ადგილას კი ახალი აღმოცენდა. ბევრმა ტომმა გამოიცვალა თავისი ადგილსამყოფელი, ახალი მიწა-წყალი დაიპყრო და დაპყრობილი ტერიტორიის მოსახლეობა ან გააძევა, ან შეიერთა, ან მოსპო. მოსულებისა და დამხდურების შეერთებით საფუძველი ჩაეყარა ახალ ხალხებსაც.
ურარტუს სამეფოს მიდიელებმა მოუღეს ბოლო მეშვიდე საუკუნის დამლევს. შემდეგ მიდიელებმა შემუსრეს აგრეთვე ასურეთი, რომელიც მეშვიდე საუკუნეში წინა აზიის ყველაზე ძლიერი სახელმწიფო იყო.
მაგრამ არც მიდიელების ბატონობა გამოდგა ხანგრძლივი. მალე პირველობა სპარსელების ხელში გადავიდა. სპარსელების მეფემ კიროსმა ჯერ (ძვ.წ-ით 550წ.) მიდიის სამეფო დაიპყრო, შემდეგ ხმელთაშუა ზღვისკენ გაიკაფა გზა, ბოლოს ბაბილონიც დაიმორჩილა.ასე წარმოიშვა სპარსეთის უზარმაზარი სახელმწიფო, რომელსაც აქემენიდების სამეფოსაც ეძახიან, იმიტომ რომ კიროსი და მისი მემკვიდრეები აქემენიდების საგვარეულოს ეკუთვნოდნენ.
მე-7 მე-6 საუკუნეებში მცირე აზიაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა ზღვისპირა ბერძნულ ქალაქებს. ბერძენი ტომები აქ საბერძნეთიდან მოვიდნენ, დიდი ხნის წინათ, და ეგეოსის ზღვისპირას დამკვიდრდნენ. ბერძენ ტომთაგან აქ განსაკუთრებით ძლიერნი იყვნენ იონიელები, რომლებმაც მთელი რიგი ქალაქები დააარსეს, მათ შორის - მილეტი. მილეტი მცირე აზიელი ბერძნებისა და, საერთოდ წინა აზიის უმნიშვნელოვანესი ქალაქთაგანი იყო. მილეტის ნავსადგურში თავდებოდა ძველი ქვეყნის ყველაზე დიდი სავაჭრო გზა, რომელიც შორეულ ინდოეთში იწყებოდა. აქაურ ქალაქებში, განსაკუთრებით - მილეტში ჩაისახა და განვი-თარდა ბერძნული სამეცნიერო და პოეტური მწერლობა, ბერძნული ხელოვნება.
ძვ წ. მე-6 საუკუნის დამლევისათვის მცირე აზიელმა ბერძნებმაც სპარსელების ბატონობა აღიარეს.
კავკასიონისა და შავი ზღვის ჩრდილოეთით მე-7 მე-6 საუკუნეებში სკვითები და სავრომატები(ანუ სარმატები) პირველობდნენ. სკვითებს ეჭირათ ტერიტორია მდინარე დუნაიდან მდინარე დონამდე, დონიდან აღმოსავლეთით კი უკვე სარმატების მიწა-წყალი იწყებოდა. ,,სკვითიცა'' და ,,სარმატიც'' კრებითი სახელები იყო და მრავალ სხვადასხვა, ძირითადად ირანული მოდგმის ტომს აღნიშნავდა. სარმატებად სთვლიდნენ ზოგჯერ კავკასიელ ტომებსაც - ჩერქეზებსაც, ქისტებსა და სხვებს.
მე-7 მე-6 საუკუნეებში განსაკუთრებით ძლიერები იყვნენ სკვითები. სპარსელების მეფემ დარიოსმა , რომელიც დარწმუნებული იყო, დედამიწის ზურგზე ჩემი სწორი არავინ არისო, სკვითების დამორჩილება სცადა. იგი უზარმაზარი ლაშქრით შეესია სკვითეთს, მაგრამ მწარე დამარცხება იწვნია.
იბერია-კოლხეთი და აქიმენიდების სამეფო.
აქიმენიდების დიდმა სახელმწიფომ თავისი გავლენა კავკასიასაც გადმოუწვდინა. სპარსელებმა სხვებზე ადრე ის ქართული თემები დაიმორჩილეს, რომელნიც ახლანდელი ამიერკავკასიის სამხრეთით მდებარეობდნენ. ძვ.წ. მე-5 საუკუნის პირველ ნახევარში საპარსეთის სამეფოს ჩრდილოეთით მდებარე ოლქი ამ ქართულ და სხვა თემებისაგან შედგებოდა. მე-18 ოლქში, რომელიც მდ.არაქსის ხეობისა, მდ.ევფრატისა და ტიგროსის სათავეებსა და ვანის ტბის გარშემო იდო, შედიოდნენ მატიენები, სასპერები და ალაროიდები, როგორც ამას ჰეროდოტე მოგვითხრობს. მე-19 ოლქში კი, რომელიც შავი ზღვის სამხრეთ სანაპიროს ემხრობოდა, შედიოდნენ მესხები, ტიბარენები, მოსინიკები და სხვები. ეს ოლქები სპარსეთის მეფეს მძიმე ხარკს უხდიდენენ.
შემდეგ სპარსელები ამიერკავკასიაშიც შემოჭრილან , კოლხებმა და მათმა მეზობლებმა სპარსეთის მეფის სასარგებლოდ ძღვენი იკისრეს, რომ სპარსელების შემოსევისაგან თავი დაეხსნათ. დრო-გამოშვებით ისინი სპარსეთის მეფეს ტყვეებს უგზავნიდნენ.
ხარკზე არანაკლებ სამძიმო იყო დამორჩილებულთათვის მოვალეობა, რომ მათ მონაწილეობა უნდა მიეღოთ სპარსელების ყველა ლაშქრობაში, თუკი ამას მეფე მოითხოვდა. როცა, მაგ. სპარსელები ბერძნებს შეესივნენ, მათ ჯარში ქართველი მებრძოლებიც ბლომად იყვნენ.
Комментариев нет:
Отправить комментарий