„მიუხედავად იმისა თუ რა მნიშვნელობას ანიჭებთ საკუთარ ბავშვობას დღეს, პასუხი მრავალ კითხვაზე შორეულ წლებში დევს. ამ კითხვებს ხშირად უსვამთ საკუთარ თავს და მათ ერთი მთავარი კითხვა აერთიანებთ: „რატომ ვარ ისეთი, როგორიც ვარ?““ – წიგნიდან „უკან მოიტოვე ბავშვობა“ უ. ნუბერ, 2009
გერმანულიდან თარგმნა დეკანოზმა თამაზ ლომიძემ
ბავშვობას აქვს შედეგები
კარგი მოგონებები, ცუდი მოგონებები, მოგონებების არარსებობა – მიუხედავად იმისა თუ რამდენად ცოცხალია წარსული თქვენში და ასევე, მიუხედავად იმისა თუ რამდენად დაინტერესებულხართ აქამდე თქვენი აღზრდით – ერთი რამ ცხადია: თქვენ გქონდათ ბავშვობა. ამ ბავშვობას აქვს შედეგები. განცდები ადრეული წლებიდან კვალს ტოვებენ ჩვენში. ისინი ჩვენი „ცხოვრების რუკაზეა“ აღბეჭდილი. მსაგავსად ნამდვილი რუკისა, რომელზეც ყველა გზა, ადგილი და მდინარე მოჩანს, ჩვენს შინაგან რუკაზეც მონიშნულია ყველა ჩვენი ადრეული განცდა მასში მონაწილე ადამიანებთან ერთად. მათმა შესახედაობამ, სიცილმა, ჩაცმის სტილმა, ასევე შეხედულებებმა, გაფრთხილებებმა, შექებამ და კრიტიკამ, ალერსმა და გულგრილობამ გავლენა იქონია და ყველაფერი აღიბეჭდა ჩვენში. „ყველა ადამიანს ჰყავს ბიოლოგიური მამა და დედა. შეიძლება ადამიანს არ უყვარდეს ისინი, არ აღიარებდეს და არ ენდობოდეს მათ. მაგრამ, ისინი არსებობენ მათი სახეებით, ქცევით, მანერებით და მანიებით, მათი ილუზიებით და იმედებით. მათი ხელების და ცერების ფორმა, თვალების და თმების ფერი, ლაპარაკის მანერა, მათი აზრები და სავარაუდოდ მათი სიკვდილის ასაკი, ყველაფერი ეს შევითვისეთ ჩვენში“, წერს ფრანგი მწერალი ჟან-მარი გ. ლეკლეზიო.
მშობლებთან დაკავშირებული ადრეული გამოცდილებები წარმართავს ჩვენს ცხოვრებას. ისინი ჩვენი ორიენტირებია, მიუხედავად იმისა, პოზიტიურნი არიან ისინი თუ ნეგატიურნი. სხვადასხვა კვლევა ადასტურებს, რომ ცხოვრების პარტნიორის არჩევისას ჩვენ ვიმართებით საკუთარი მშობლების გარეგნობით: კაცებს უმეტესად უყვარდებათ ქალები, რომელთაც მაგ. დედის თვალების და თმის ფერი აქვთ. ხოლო, ქალები ირჩევენ კაცებს, რომელნიც მათ მამებს ჰგვანან.
შეიძლება რომელიმე ფერი გვიყვარდეს მხოლოდ იმის გამო, რომ მას ბავშვობის რომელიმე სასიამოვნო მოგონებას ვუკავშირებთ. მაგალითად ლურჯი ფერი. „დღესაც ზუსტად მახსოვს, რომ მას ლურჯი კაბა ჰქონდა, დავარდნილი შალით. როცა საღამოობით სადმე მიდიოდა, ამ კაბით შემოვიდოდა ხოლმე, „ძილი ნებისა“ რომ ეთქვა ჩემთვის. მამა კი უკვე მოუთმენლად ბუზღუნებდა დერეფანში. მას ისეთი, . . . ისეთი ამაღელვებელი სურნელი ჰქონდა! შემეძლო ხოლმე სახე ამ რბილ ქსოვილზე გამესვა, ოღონდ ისე, რომ არაფერი დამეჭმუჭნა.“ – ბავშვობის ამ მოგონებას აღწერს კ. ვაბერერის მოთხრობის „Der Anruf“-ის მთავარი გმირი.
წარსულის ასეთი კვალი სასიამოვნოა, უმტკივნეულო და ალამაზებს ჩვენს ცხოვრებას. მაგრამ, მძიმეა და დამთრგუნველი ისეთი აღნიშვნები ჩვენი „ცხოვრების რუკაზე“ როგორიცაა: ბავშვობაში განუცდელი ალერსიანი მოპყრობა, არარსებული ან ნაკლული კონტაქტი აღმზრდელებთან, უყურადღებობა და შეურაცხყოფა, განებივრება და გადამეტებული ზრუნვა. თუ ჩვენს „შინაგან რუკაზე“ ასეთი ბასრი ადგილებია მონიშნული, სავარაუდოდ ორიენტაციადაკარგულები ვბორძიკობთ ცხოვრების გზაზე და გვიჭირს ვიპოვოთ სასურველი და საიმედო მიმართულება. აღარც სამყარო გვეჩვენება უსაფრთხოდ, რომელშიც შესაძლებელია კარგი ცხოვრება. ამის მაგივრად ჩვენი ცხოვრების ყველა სფეროში დომინირებს საკუთარ თავში დაურწმუნებლობა, არ ვიცით ჩვენი თავის ფასი და ძლიერი მხარეები. გაუბედავები ვართ სხვა ადამიანებთან მიმართებაშიც. შემთხვევები ჩვენი სიცოცხლის პირველი წლებიდან განსაზღვრავენ ჩვენს გრძნობებს და ქცევას სხვა ადამიანების მიმართ. თავდაჯერებულნი ვართ მათთან თუ ეჭვით ვუყურებთ და მუდმივად ჩვენი დამოუკიდებლობის და თავისუფლების დამტკიცება გვიწევს.
მიუხედავად იმისა თუ რა მნიშვნელობას ანიჭებთ საკუთარ ბავშვობას დღეს, პასუხი მრავალ კითხვაზე ადრეულ წლებში დევს. ამ კითხვებს ხშირად უსვამთ საკუთარ თავს და მათ ერთი მთავარი კითხვა აერთიანებთ: „რატომ ვარ ისეთი, როგორიც ვარ?“ განსაკუთრებით სტრესულ სიტუაციებში და კრიზისებში თავს იმტვრევთ შემდეგ კითხვებზე:
– რატომ მაქვს მუდამ ერთი და იგივე პრობლემები სასიყვარულო ურთიერთობებში?
– რატომ ვმუშაობ მხოლოდ მე ამდენს და ცოტა რამის უფლებას ვაძლევ საკუთარ თავს?
– რატომ ვგრძნობ შვილებთან ასეთ დიდ დისტანციას?
– რატომ მიჭირს დავუშვა ვინმესთან სიახლოვე?
– საიდან მოდის ჩემი შიში და საკუთარ თავში დაურწმუნებლობა?
– რატომ ვარ ასეთი პერფექციონისტი?
– რატომ მიზიდავენ ყოველთვის ის ადამიანები, რომელთაგან აღიარებაც ბრძოლით უნდა მოვიპოვო?
– რატომ არ შემიძლია ვთქვა „არა“?
– რატომ მიფუჭდება ხშირად ხასიათი? საიდან მოდის ეს გაღიზიანება და უხასიათობა?
– ჩემზე წინ ყოველთვის სხვებს ვაყენებ. ჩემზე თუ ვიფიქრე, ისიც, სულ ბოლოს. რატომ არ შემიძლია უფრო მნიშვნელოვნად ჩავთვალო საკუთარი თავი?
– რატომ ვხდები ეჭვიანი მცირე წვრილმანების გამო?
– რატომ ვერ ვენდობი ადამიანებს?
– რა მიზეზი აქვს იმას, რომ სექსუალურობა არანაირ სიხარულს არ მანიჭებს?
– რატომ ვჭამ, ვსვამ და ვეწევი ყოველთვის ბევრს?
– რატომ ვარ ყოველთვის მეგობრების მიერ გამოყენებული?
– საიდან მოდის ეს საშინელი შაკიკის შეტევები, მთელი ცხოვრება რომ თან მდევს?
– რატომ არ მანებებს თავს ზურგის ტკივილი და დაძაბულობა?
– რატომ მიჭირს გადაწყვეტილებების მიღება?
– რატომ ვერ ვბედავ პარტნიორთან გაშორებას?
– რატომ ვერ ვახერხებ ნამდვილი სიახლოვის დამყარებას?
არსებობენ ყოველდღიური ქცევები და განცდები, რომელთაც მეტ-ნაკლებად ვამჩნევთ ჩვენში. მაგრამ, არსებობენ კრიტიკული სიტუაციებიც ცხოვრებაში, რომელთა გასამკლავებლად არათუ მზად არ ვართ, არამედ მათ წინაშე სრულიად მარტოდ, უიმედოდ, სასოწარკვეთილად, სუსტად და უსუსურად ვგრძნობთ თავს. ზუსტად ისე, როგორც ბავშვები. ასეთ დროს მოულოდნელად გვეძალება ფიქრები და განცდები, რომლებითაც ნამდვილიად ვერ ვიამაყებთ. ამის ახსნა უმეტესწილად არ ძალგვიძს და ვაბრალებთ შესაძლო გადაღლას, „Burn-out“-ს, სტრესებს და ა.შ. ჩვენი მდგომარეობის ნამდვილი მიზეზის წარმომავლობას ვერ ვაცნობიერებთ. ვერ ვხვდებით, რომ მოზრდილი ადამიანისთვის ეს უცნაური და შეუფერებელი ქცევა უმეტეს შემთხვევაში ჩვენი წარსულიდან მოდის და სინამდვილეში იქ უნდა დარჩეს კიდეც. როგორც წესი, მას არაფერი ესაქმება აწმყოში. მაგრამ, იმის გამო, რომ გაცნობიერებული არ გვაქვს მისი წარმომავლობა, სიცოცხლე გვაქვს გამწარებული მისგან. ვერ ვამჩნევთ, რომ ჩვენი დღევანდელი ქცევა და განცდები მსგავსია წარსულში (ბავშვობაში) ჩვენი ქცევისა და განცდებისა . იმის მაგივრად, რომ კავშირი დავინახოთ დღევანდელსა და წარსულს შორის, ხშირად ჩვენს გრძნობებს და რეაქციებს აწმყოში მომხდარს ვაბრალებთ და თან გვიკვირს, გარკვეული სიტუაციებიდან რატომ ვერაფერს ვსწავლობთ და რატომ გვემართება ზოგიერთი რამ ისევ და ისევ. ვერ ვაცნობიერებთ, რომ ქცევის ის ფორმა, რომლითაც დღეს სტრესს და კონფლიქტებს ვხვდებით, ზუსტად იმ ქცევის შესაბამისია, რაც ბავშვობაში ვისწავლეთ. ჩვენ ვერ ვახერხებთ, რომ ის, რაც პატარაობისას განვიცადეთ და რამაც ზოგჯერ დაგვტანჯა კიდეც წარსულში, დღევანდელ სიძნელეებს და შეგრძნებებს დავუკავშიროთ.
orthodoxtheology.ge
გერმანულიდან თარგმნა დეკანოზმა თამაზ ლომიძემ
ბავშვობას აქვს შედეგები
კარგი მოგონებები, ცუდი მოგონებები, მოგონებების არარსებობა – მიუხედავად იმისა თუ რამდენად ცოცხალია წარსული თქვენში და ასევე, მიუხედავად იმისა თუ რამდენად დაინტერესებულხართ აქამდე თქვენი აღზრდით – ერთი რამ ცხადია: თქვენ გქონდათ ბავშვობა. ამ ბავშვობას აქვს შედეგები. განცდები ადრეული წლებიდან კვალს ტოვებენ ჩვენში. ისინი ჩვენი „ცხოვრების რუკაზეა“ აღბეჭდილი. მსაგავსად ნამდვილი რუკისა, რომელზეც ყველა გზა, ადგილი და მდინარე მოჩანს, ჩვენს შინაგან რუკაზეც მონიშნულია ყველა ჩვენი ადრეული განცდა მასში მონაწილე ადამიანებთან ერთად. მათმა შესახედაობამ, სიცილმა, ჩაცმის სტილმა, ასევე შეხედულებებმა, გაფრთხილებებმა, შექებამ და კრიტიკამ, ალერსმა და გულგრილობამ გავლენა იქონია და ყველაფერი აღიბეჭდა ჩვენში. „ყველა ადამიანს ჰყავს ბიოლოგიური მამა და დედა. შეიძლება ადამიანს არ უყვარდეს ისინი, არ აღიარებდეს და არ ენდობოდეს მათ. მაგრამ, ისინი არსებობენ მათი სახეებით, ქცევით, მანერებით და მანიებით, მათი ილუზიებით და იმედებით. მათი ხელების და ცერების ფორმა, თვალების და თმების ფერი, ლაპარაკის მანერა, მათი აზრები და სავარაუდოდ მათი სიკვდილის ასაკი, ყველაფერი ეს შევითვისეთ ჩვენში“, წერს ფრანგი მწერალი ჟან-მარი გ. ლეკლეზიო.
მშობლებთან დაკავშირებული ადრეული გამოცდილებები წარმართავს ჩვენს ცხოვრებას. ისინი ჩვენი ორიენტირებია, მიუხედავად იმისა, პოზიტიურნი არიან ისინი თუ ნეგატიურნი. სხვადასხვა კვლევა ადასტურებს, რომ ცხოვრების პარტნიორის არჩევისას ჩვენ ვიმართებით საკუთარი მშობლების გარეგნობით: კაცებს უმეტესად უყვარდებათ ქალები, რომელთაც მაგ. დედის თვალების და თმის ფერი აქვთ. ხოლო, ქალები ირჩევენ კაცებს, რომელნიც მათ მამებს ჰგვანან.
შეიძლება რომელიმე ფერი გვიყვარდეს მხოლოდ იმის გამო, რომ მას ბავშვობის რომელიმე სასიამოვნო მოგონებას ვუკავშირებთ. მაგალითად ლურჯი ფერი. „დღესაც ზუსტად მახსოვს, რომ მას ლურჯი კაბა ჰქონდა, დავარდნილი შალით. როცა საღამოობით სადმე მიდიოდა, ამ კაბით შემოვიდოდა ხოლმე, „ძილი ნებისა“ რომ ეთქვა ჩემთვის. მამა კი უკვე მოუთმენლად ბუზღუნებდა დერეფანში. მას ისეთი, . . . ისეთი ამაღელვებელი სურნელი ჰქონდა! შემეძლო ხოლმე სახე ამ რბილ ქსოვილზე გამესვა, ოღონდ ისე, რომ არაფერი დამეჭმუჭნა.“ – ბავშვობის ამ მოგონებას აღწერს კ. ვაბერერის მოთხრობის „Der Anruf“-ის მთავარი გმირი.
წარსულის ასეთი კვალი სასიამოვნოა, უმტკივნეულო და ალამაზებს ჩვენს ცხოვრებას. მაგრამ, მძიმეა და დამთრგუნველი ისეთი აღნიშვნები ჩვენი „ცხოვრების რუკაზე“ როგორიცაა: ბავშვობაში განუცდელი ალერსიანი მოპყრობა, არარსებული ან ნაკლული კონტაქტი აღმზრდელებთან, უყურადღებობა და შეურაცხყოფა, განებივრება და გადამეტებული ზრუნვა. თუ ჩვენს „შინაგან რუკაზე“ ასეთი ბასრი ადგილებია მონიშნული, სავარაუდოდ ორიენტაციადაკარგულები ვბორძიკობთ ცხოვრების გზაზე და გვიჭირს ვიპოვოთ სასურველი და საიმედო მიმართულება. აღარც სამყარო გვეჩვენება უსაფრთხოდ, რომელშიც შესაძლებელია კარგი ცხოვრება. ამის მაგივრად ჩვენი ცხოვრების ყველა სფეროში დომინირებს საკუთარ თავში დაურწმუნებლობა, არ ვიცით ჩვენი თავის ფასი და ძლიერი მხარეები. გაუბედავები ვართ სხვა ადამიანებთან მიმართებაშიც. შემთხვევები ჩვენი სიცოცხლის პირველი წლებიდან განსაზღვრავენ ჩვენს გრძნობებს და ქცევას სხვა ადამიანების მიმართ. თავდაჯერებულნი ვართ მათთან თუ ეჭვით ვუყურებთ და მუდმივად ჩვენი დამოუკიდებლობის და თავისუფლების დამტკიცება გვიწევს.
მიუხედავად იმისა თუ რა მნიშვნელობას ანიჭებთ საკუთარ ბავშვობას დღეს, პასუხი მრავალ კითხვაზე ადრეულ წლებში დევს. ამ კითხვებს ხშირად უსვამთ საკუთარ თავს და მათ ერთი მთავარი კითხვა აერთიანებთ: „რატომ ვარ ისეთი, როგორიც ვარ?“ განსაკუთრებით სტრესულ სიტუაციებში და კრიზისებში თავს იმტვრევთ შემდეგ კითხვებზე:
– რატომ მაქვს მუდამ ერთი და იგივე პრობლემები სასიყვარულო ურთიერთობებში?
– რატომ ვმუშაობ მხოლოდ მე ამდენს და ცოტა რამის უფლებას ვაძლევ საკუთარ თავს?
– რატომ ვგრძნობ შვილებთან ასეთ დიდ დისტანციას?
– რატომ მიჭირს დავუშვა ვინმესთან სიახლოვე?
– საიდან მოდის ჩემი შიში და საკუთარ თავში დაურწმუნებლობა?
– რატომ ვარ ასეთი პერფექციონისტი?
– რატომ მიზიდავენ ყოველთვის ის ადამიანები, რომელთაგან აღიარებაც ბრძოლით უნდა მოვიპოვო?
– რატომ არ შემიძლია ვთქვა „არა“?
– რატომ მიფუჭდება ხშირად ხასიათი? საიდან მოდის ეს გაღიზიანება და უხასიათობა?
– ჩემზე წინ ყოველთვის სხვებს ვაყენებ. ჩემზე თუ ვიფიქრე, ისიც, სულ ბოლოს. რატომ არ შემიძლია უფრო მნიშვნელოვნად ჩავთვალო საკუთარი თავი?
– რატომ ვხდები ეჭვიანი მცირე წვრილმანების გამო?
– რატომ ვერ ვენდობი ადამიანებს?
– რა მიზეზი აქვს იმას, რომ სექსუალურობა არანაირ სიხარულს არ მანიჭებს?
– რატომ ვჭამ, ვსვამ და ვეწევი ყოველთვის ბევრს?
– რატომ ვარ ყოველთვის მეგობრების მიერ გამოყენებული?
– საიდან მოდის ეს საშინელი შაკიკის შეტევები, მთელი ცხოვრება რომ თან მდევს?
– რატომ არ მანებებს თავს ზურგის ტკივილი და დაძაბულობა?
– რატომ მიჭირს გადაწყვეტილებების მიღება?
– რატომ ვერ ვბედავ პარტნიორთან გაშორებას?
– რატომ ვერ ვახერხებ ნამდვილი სიახლოვის დამყარებას?
არსებობენ ყოველდღიური ქცევები და განცდები, რომელთაც მეტ-ნაკლებად ვამჩნევთ ჩვენში. მაგრამ, არსებობენ კრიტიკული სიტუაციებიც ცხოვრებაში, რომელთა გასამკლავებლად არათუ მზად არ ვართ, არამედ მათ წინაშე სრულიად მარტოდ, უიმედოდ, სასოწარკვეთილად, სუსტად და უსუსურად ვგრძნობთ თავს. ზუსტად ისე, როგორც ბავშვები. ასეთ დროს მოულოდნელად გვეძალება ფიქრები და განცდები, რომლებითაც ნამდვილიად ვერ ვიამაყებთ. ამის ახსნა უმეტესწილად არ ძალგვიძს და ვაბრალებთ შესაძლო გადაღლას, „Burn-out“-ს, სტრესებს და ა.შ. ჩვენი მდგომარეობის ნამდვილი მიზეზის წარმომავლობას ვერ ვაცნობიერებთ. ვერ ვხვდებით, რომ მოზრდილი ადამიანისთვის ეს უცნაური და შეუფერებელი ქცევა უმეტეს შემთხვევაში ჩვენი წარსულიდან მოდის და სინამდვილეში იქ უნდა დარჩეს კიდეც. როგორც წესი, მას არაფერი ესაქმება აწმყოში. მაგრამ, იმის გამო, რომ გაცნობიერებული არ გვაქვს მისი წარმომავლობა, სიცოცხლე გვაქვს გამწარებული მისგან. ვერ ვამჩნევთ, რომ ჩვენი დღევანდელი ქცევა და განცდები მსგავსია წარსულში (ბავშვობაში) ჩვენი ქცევისა და განცდებისა . იმის მაგივრად, რომ კავშირი დავინახოთ დღევანდელსა და წარსულს შორის, ხშირად ჩვენს გრძნობებს და რეაქციებს აწმყოში მომხდარს ვაბრალებთ და თან გვიკვირს, გარკვეული სიტუაციებიდან რატომ ვერაფერს ვსწავლობთ და რატომ გვემართება ზოგიერთი რამ ისევ და ისევ. ვერ ვაცნობიერებთ, რომ ქცევის ის ფორმა, რომლითაც დღეს სტრესს და კონფლიქტებს ვხვდებით, ზუსტად იმ ქცევის შესაბამისია, რაც ბავშვობაში ვისწავლეთ. ჩვენ ვერ ვახერხებთ, რომ ის, რაც პატარაობისას განვიცადეთ და რამაც ზოგჯერ დაგვტანჯა კიდეც წარსულში, დღევანდელ სიძნელეებს და შეგრძნებებს დავუკავშიროთ.
orthodoxtheology.ge
Комментариев нет:
Отправить комментарий