საშობაო სიზმარი.

ვაჟა-ფშაველა


I

წუხელა ვნახე სიზმარი,
შავად მეცვალა ფერია:
იმ ჩემ სახლს მამა-პაპეულს
ჩამოჰნგრეოდა ჭერია.
შიგ წვიმა ჩამოდიოდა,
წვიმაში თოვლიც ერია.
როგორც მე გავხდი მაშინა,
ისეთიმც თქვენი მტერია!
ცეცხლი ჩამქრალა კერაზე,
არ ურთავ შეშის ღერია;
გარს უსხედს ჩემი შვილები,
აძევთ სიკვდილის ფერია.
ხმას არ იღებენ, ავდრისთვის
თავები მიუშვერია.
თვალთაგან წამსქდა ნაკადი,
ნახევრად სისხლი ერია.
დასახურავად ჭერისა
იმ წამს გავწვადე ხელია,
მაგრამ შემტაცა ვიღაცამ:
შავხედე, იყო დევია.
„ეხლავ გაგაქრობ, – მან მითხრა, –
თუ ხელი გაგინძრევია“.
ვუცქერი, ჩემი სახლ-კარი
ბოროტ სულს დაუჭერია.
დაულეწია კარები,
დაუშლავ, დაუნგრევია!..

II

გარეთ ცხვარ-ძროხას იმ ჩემსა
დათვ-მგლები გამოჰრევია.
ჰფლეთდენ და ჰგლეჯდენ თამამად,
როგორც მათ გვარი სჩვევია.
სისხლით ყორნები ძღებოდენ,
გუნდ-გუნდად შემოჰხვევია,
ფარფაშობს სოვების გროვა,
მხეცთა მეჯლისსა სწვევია.
დაღუპვისაგან ჩემს სარჩოს
თავი ვერ დაუღრწევია.
სხვად ვერას ვშველდი, ვტიროდი,
მდუღარე დამინთხევია.
გავხედე: ვნახე ასული,
ყორნების, მგლების მცემელი.
ის ჩემი ძვირი სტუმარი,
ჩემი ნუგეშისმცემელი,
გრძნობათა ამტყინებელი,
გულის სიმების მრხეველი.
შორს, განზე ხალხი მოსჩანდა,
ჰღელავდა ქალის მნახველი.
ქალის მეშველი არა სჩანს,
როგორ ვრქვა იმის სახელი?!
შიგ და შიგ „ვაშას“ უძღვნიდენ
ქალის მამაცურ ქცევასა,
ბრძოლას კი ვერა ჰბედავდენ,
იყვნენ კრძალვას და რყევასა.
ვერც რას მე ვშველდი, მხოლოდა
ვტირი, მოვთქვამდი მწარედა
და ვაყენებდი გუბეებს
ცრემლისას შინ და გარეთა.
ის იბრძვის ერთი, მარტოკა,
ძველის მანდილით თავზედა,
აბრთხობს და ერჩის მტაცებლებს;
გული მიკვდება ძალზედა,
რომ იმ ჩემს მეშველს მხევალსა
მე გავდგომივარ განზედა,
საწყალს ვერ მივშველებივარ
ხელ-დადებული ხმალზედა.

III

შევხედე. მოვრჩი სნეული
იმით, რაც ვნახე ცაზედა:
შავი ზღვით კასპიის ზღვამდე,
მდგომელნი უფლის კარზედა,
გამწკრივებულა ლაშქარი,
ხმლები უპყრიათ ლამპრადა,
დასცქერენ საქართველოსა,
მიღებული ჰყავთ გამდლადა.
სიყვარულს თავის ქვეყნისას
სთვლიან უაღრეს მადლადა.
დაბლიდან ახალგაზდანი
თითებს უნთებენ სანთლადა.
მოსულან საიქიოდან
თავის სამშობლოს მზვერავნი,
რა უნახიათ ქვეყანა
აოხრებული, ვერანი,
უძღვნიათ ქართველებისთვის
თავისი გულის ძგერანი.
სულ დამავიწყდა სახლ-კარი,
როცა ვიხილე ყველანი.
დაბლიდან შევცქერ და შევტრფი,
არ მომწყენია მზერანი.
მაგრამ, ვაჰ, ჩემ და მათ შუა
ფარდა დაეშვა გრძნეული.
მაშინ-ღა მოვედ გონზედა,
ჭირსა და ვარამს წვნეული.
თვალი მივაპყარ ჩემ სახლ-კარს,
იმისგან ვიყავ სნეული,
და ვნახე, დევი იქიდან
გადათხეულა[1] წყეული!
ჩემი სახლ-კარი ვერ ვიცან:
ტურფად ნაშენი ჰყვაოდა,
თვალთ შამშრობოდა ცრემლები,
ყელი სამღერლად მქაოდა.
ამწვანებულსა მინდვრებზედ
ჩემი ცხვარ-ძროხა ლაღობდა,
ის ჩემი მცველი ასული
„მრავალ-ჟამიერს“ გალობდა,
ტანთ ჭრელი კაბა ჩაეცვა,
ჩემზე მეტადა ჰხარობდა.

1913 წ.

შენიშვნა:

[1] გადაკარგულა.