ქრისტიანული დემითოლოგიზაცია: გზა მეცნიერებისკენ

  ავტორი: დიაკონი ანდრეი კურაევი

ვაგრძელებთ თანამედროვეობის ცნობილი რუსი ღვთისმეტყველისა და მისიონერის, მოსკოვის სასულიერო აკადემიის პროფესორის, სინოდალური საღვთისმეტყველო კომისიის წევრის და მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რელიგიათმცოდნეობის კათედრის უფროსი მეცნიერ–თანამშრომლის დიაკონ ანდრეი კურაევის ნაშრომების გამოქვეყნებას ჩვენს ბლოგზე.

ამჯერად გთავაზობთ მისი ცნობილი მონოგრაფიიდან „Дары и анафемы. Что христианство принесло в мир“ რამდენიმე თავის თარგმანს.

რუსულიდან ექსკლუზიურად ბლოგისთვის თარგმნა ზაზა ოსმანოვმა.


დემონებისგან თავისუფალი პეიზაჟი



ქრისტიანობამ ადამიანებს დაუბრუნა ცით, ვარკსვლავებით, ღრუბლებით და დაისით ტკბობის საშუალება.

წარმართულ რელიგიებში ყოველ ბუნებრივ ფენომენს ენიჭებოდა სახელი და ბიოგრაფია. ხოლო, ვინაიდან საკითხი მაინც ეხებოდა ბუნებრივ მოვლენებს, ამ მითების პერსონაჟები იყვნენ მორალის ფარგლებს გარეთ ისევე, როგორც ბუნებრივი სტიქიები. ისინი აღმოჩნდებოდნენ სიკეთისა და ბოროტების მეორე მხარეს.

ბუნებრივ-მატერიალურ მოვლენებში წარმართი ხედავდა ღმერთების ერთმანეთთან თამაშს (ან მათ სიყვარულს ან მათ მტრობას). თუ რაიმე საგანი მითოლოგიაში დაკავშირებული იყო რომელიმე ღვთაებასთან, ამ საგანთან შეხვედრისას, გონებაში ძალაუნებურად შემოდიოდა მოგონებები ამ ღმერთის და მისი საქმეების შესახებ.

ჩვენ დღეს ჩვეულებრივ შეგვიძლია ვუცქიროთ დაისს და აისს. ჩვენი ურწმუნო თანამედროვენი და რელიგიურთან მიახლოებული პოეტური გრძნობა ავსებს მათ გულებს. მორწმუნე ადამიანები კი ამ დროს ადიდებენ ამ სილამაზის შემოქმედს (სიხარულით ხვდებიან რა, რომ უკან დარჩა შემოქმედის წინაშე საკუთარი სიმუნჯის წლები).

ჩვენ შეგვიძლია უბრალოდ ვუცქიროთ… რადგან არ გვწამს აისისა და დაისის ღმერთების – შუსა და ტეფნუტის შესახებ ეგვიპტური მითის. დროთა დასაბამისას, – მოგვითხრობს ეგვიპტური მითოლოგიის ჰელიოპოლური ვერსია (დაახ. 2700 წ. ძვ.წ.აღ.) – ღმერთი ატუმი იყო მარტო. განსხვავებით ტრადიციული თეოგონიებისგან, ამ დასაწყისში პირველად ღვთაებას არა ჰყავს მეუღლე (რაც საშუალებას გვაძლევს განვმარტოთ ეს მითი, როგორც მსვლელობა მკაცრი მონოთეიზმისკენ). მაგრამ არქაულ ადამიანებს ჯერ კიდევ ძნელად წარმოედგინათ შექმნა გარდა სექსუალურისა: ჩასახვა – შობა. ამიტომ მითოლოგი, რომელიც ცდილობს სამყაროს განვითარების აღწერას ერთიანი წყაროდან, დგება სირთულის წინაშე: როგორ შეეძლო მარტოხელა ღმერთს რაიმეს დაბადება მეუღლის გარეშე? ატუმი გადაწყვეტს მის საგონებელს, და ამერიკელი ეგვიპტოლოგის თანახმად მიმართავს „არაბუნებრივ, თუმცაღა სავსებით ადამიანურ“ ხერხს [1]. კერძოდ კი: „მე შევუერთდი ჩემს მუშტს, ჩემს ხელთან შევწყვილდი, დაეცა თესლი ჩემს პირში და მე გადმოვაფურთხე შუ, მე ამოვაქარვე ტეფნური“ [2].

დიახ, მე მახსოვს, რომ არსებობს თემები, რომლებიც ქრისტიანებთან აღარ უნდა იხსენიებოდეს (ეფ. 5,3). მაგრამ როგორც რწმენაში „ერეტიკოსთა ბოროტება გვაიძულებს უკანონობის ჩადენას, აკრძალულის გამოკვლევას; სხვათა შეცდომები გვაიძულებენ დავადგეთ საშიშ გზას ადამიანური ენით იმ საიდუმლოთა გამოკვლევისა, რომლებიც ღვთისმოსავი რწმენით უნდა დაგვემარხა ჩვენი სულის სიღრმეებში“ (იხ. Иларий Пиктавийский. О Святой Троице. 2, 2), ასევე ზნეობის სფეროში ზოგჯერ საჭიროა აკრძალულის შესახებ საუბარი. მართალია, ეს უკვე ზღვარს მიღმიერ სიწმინდესთან შეხების სფერო კი არაა (როგორც ეს ხდება დოგმატური ღვთისმეტყველების გააზრებისას), არამეტ მზერა, რომელიც მიმართულია საპირისპირო მხარეს. მზერა აუცილებელია, იმიტომ, რომ წარმართობას დღეს დაჟინებით უწევენ რეკლამას, როგორც ქრისტიანობასთან შედარებით ეკოლოგიურად უფრო წმინდა აზროვნებას. ასეთ შემთხვევაში ქრისტიანი აპოლოგეტები უძველესი დროიდან წარმართებს სთავაზობდნენ საკუთარი საქმეები გამოძიებას….

ასევე, ერთერთი უძველესი მითოლოგიური სისტემა – უგარიტული – სქესობრივ სფეროს აისის და დაისის გამოჩენასთან აკავშირებს. როგორც გამომდინარეობს 1929 წელს ნაპოვნი ნაყოფიერების რიტუალის ჰიმნიდან (მისი აღნიშვნებია 0UT52 ან CTA23 ან KTU1,23), დასავლეთის სემიტები, „ქანანეველნი“ თვლიდნენ, რომ ოდესღაც ღმერთი ელი მიუახლოვდა ორ ქალს, რომელთა განაყოფიერებაც გადაწყვიტა. ისინი მას „მამას“ უწოდებენ, რაც მას ხელს უშლის და ის კარგავს მამაკაცურ ძალას. დასასრულს, ისინი უხმობენ მას „ო სასიძოვ, ო სასიძოვ, შენი კვერთხი იწევს ქვემოთ, შენი ასოს დაძაბულობა სულს ღაფავს. მაგრამ როდესაც ჩიტი დაიწვება ცეცხლში, და როდესაც შენ დაწვავ მას ნაკვერჩხალზე, ორი ქალი ელის მეუღლეები გახდებიან, ელის მეუღლეები სამუდამოდ“. ჩახუტებისა და სიცხოვლის შემდეგ ცოლები ბადებენ შახარს და შალიმს. ელს აცნობებენ: „ო ელ, ცოლმა შვა“. – „ვინ მომიყვანა მან შვილად?“ – „შახარი და შალიმი“. შახარი – ესაა განთიადის ღვთაება, შალიმი – დაისის ღვთაება [3]. რატომ გადაადგილდებიან ცაზე ვარსკვლავები და გამოჩნდებიან და კვლავ გაუჩინარდებიან? ბავშვობის პერიოდიდან ჩვენ გვახსოვს ისტორიის სასკოლო სახელმძღვანელოდან ერთი ნახატი: ცის ეგვიპტური ქალღმერთი ნუტი აკეთებს „გინმასტიკურ ხიდს“ დედამიწის ზემოდან. ელეგანტური გამოსახულებაა. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ იგივე ქალღმერთი ნუტი ეგვიპტურ იკონოგრაფიაში აგრეთვე გამოისახება ღორისა და ჰიპოპატამის სახით. ამ სახეებს შორის კავშირი ასეთია: ვარსკვლავები „შედიან მის პირში დასავლეთში მისი თავის ადგილას და ის ყლაპავს მათ“. მას სახელად უწოდებენ: „საკუთარი გოჭების შემსანსლავი ღორი“, ვინაიდან ის შთათქავს საკუთარ შვილებს. და აი მისმა მამამ შუმ აღამაღლა ის და ასწია საკუთარ თავამდე და თქვა: „ფრთხილად იყავი ჰება, დაე ნუ ლანძღავს ის მას, რადგან ის შთანთქავს საკუთარ ნაშიერებს. ის იმშობიარებს, ისინი იცხოვრებენ და გამოვლენ მისი უკანალიდან აღმოსავლეთის მხრიდან“ [4]. „ჰიპოპოტამში ისინი მოიაზრებენ უსირცხვილობას“ (Плутарх. Об Исиде и Осирисе, 32). კანტს რომ სცოდნოდა, რომ „მის თავს ზემოთ ვარსკვლავები“ – ქალღმერთი ნუტის განავალია, ის ნაკლები აღფრთოვანებით შეხედავდა მათ… [5].

სამყაროს დემითოლოგიზაციის (განჯადოების) შემდეგ, რომელიც განახორციელა ქრისტიანობამ, ჩვენ წყნარად შეგვიძლია ვატაროთ ჩვენი ქალიშვილები განბანვაზე და არ გვეშინოდეს, რომ წყალთა სულები მათ მიერ მოწონებულ საპატარძლოს ჩაიყოლიებენ თავისთან…

ქრისტიანობის მიერ განხორციელებული დემითოლოგიზაციის შემდეგ ჩვენ შეგვიძლია დავტკბეთ ცისარტყელათი და მასში დავინახოთ ან უბრალოდ სილამაზე, ან ღმერთისა და ადამიანის აღთქმის ნიშანი [6]. ხოლო წარმართობაში ცისარტყელა – უბედურების ნიშანია: „მრავალ ერს სწამს, რომ გველები დანმაშავენი არიან სინესტის, კერძოდ კი წვიმის, სხვადასხვა წყაროს გაქრობაში, და ზოგიერთ შემთხვევაში წვიმის შეწყვეტა მიეწერება იმას, რომ ის დალია უზარმაზარმა გველმა. თქმულებები აგრეთვე ხსნიან წვიმის მსმელი გველის სახეს: ესაა ცისარტყელა, რომელიც საკუთარ ჭრელ სხეულს გადაღუნავს მის მიერ დალეული წვიმისგან თავისუფალ ცაზე“ [7].

ქრისტიანობის მიერ განხორციელებული დემითოლოგიზაციის შემდეგ ჩვენ შეგვიძლია სიხარულით ვუყუროთ, თუ როგორ აღწევს მზის სხივები ღრუბლებში. ბუნების კარის გაკვეთილებზე ჩვენ მოგვიყვნენ თუ როგორ ჩნდება ღრუბელი და რატომ უბერავს ქარი… მაგრამ ანტიკური წყობის ადამიანს მზის, ღრუბლების და ქარის ურთიერთობა იდუმალი ეჩვენებოდა. მზე გაყრის ღრუბლებს, მაგრამ ქარსაც ძალუძს ცის დაფარვა ღრუბლების მეშვეობით. რატომ ებრძვიან ერთმანეთს ქარი და სინათლე?

ამ კითხვაზე ბერძნული პასუხი წარმოდგენილია ჰიაცინტის შესახებ მითოსში. ჰიაცინტი – ბიჭი, რომელიც გახდა აპოლონის საყვარელი (Аполлодор . Мифологическая библиотека. 1, 3, 3). მაგრამ ჰიაცინტი შეუყვარდა სხვა ღმერთსაც – ქარის ღმერთს ზეფირს. როდესაც ვერ ნახა საპასუხო სიყვარული, გადაწყვიტა შური ეძია აპოლონზე და ჰიაცინტზე. ერთხელაც, როდესაც აპოლონი ეთამაშებოდა ჰიაცინტს და ასწავლიდა დისკოს ტყორცნას, ზეფირმა დაუბერა, გადახარა მფრინავი დისკო, რომელმაც ტვინი მიასხმევინა ბიჭს და რომლის საფლავიდანაც ამოიზარდნენ ჰიაცინტის ყვავილები (იხ.: Овидий . Метаморфозы 10, 175‑195).

ჩვენ ვუმზერთ ირმის ნახტომს, და ვხედავთ მის სილამაზეს. მაგრამ ბერძენისთვის ირმის ნახტომი – ღვთაებრივი სკნადალის ნაკვალევია. ზევსის მორიგმა მეუღლემ ჰერამ იცოდა მისი მეუღლის ღალატის შესახებ. ზევსის ერთერთი ასეთი სასიყვარულო თავგადასავლის ნაყოფი გახლდათ პატარა ჰერმესის შობა. ჰერმესი იყო საუცხოო ბავშვი – და ჰერამ, „ერთხელ დაინახა რა საკვირველად მშვენიერი ჩვილი ჰერმესი, ვერ მოითმინა და მოაწოვა ძუძუ, და მხოლოდ მას შემდეგ რაც გაიგო, თუ ვის აჭმევდა, განრისხებულმა ზიზღით მოიშორა. გადმოასხა ქალღმერთის რძემ და გაფრინდნენ შხეფები ცის მყარზე: ასე გაჩნდა ირმის ნახტომი“ [8].

უფრო სევდიანი გახლავთ დიდი დათვის თანავარსკვლავედის წარმოშობის შესახებ მონღოლური ლეგენდა: „ჰესსერ-ბოგდოხანს უგზავნიან შვიდი შავი მჭედლის მოკვეთილ შვიდ თავს, ის ამ შვიდ თავს ხარშავს შვიდ სპილენძის ქვაბში. მათგან აკეთებს ფიალებს და მოვერცხლის მათ. მაშ ასე, შვიდი თავისგან გამოვიდა შვიდი თასი, რომლებიც ჰესსერ-ბოდგოხანმა გაავსო ძლიერი ღვინით. შემდეგ მივიდა ბრძენ მანზალ-ჰორმოსთან, მისცა თასები და გაუმასპინძლდა მას. ხოლო მან აიღო შვიდი შავი მჭედლის თავებისგან გაკეთებული შვიდი თასი და მოისროლა ცაში. და შვიდმა თასმა წარმოქმნა თანავარსკვლავედი დოლონ-ობოგოდი (დიდი დათვი)“ [9].

ხოლო ქრისტიანობამ თქვა, რომ ვარსკვლავებს არ გააჩნიათ ბიოგრაფია. ისევე, როგორც არა აქვს ბიოგრაფია ნათურას. არც სისხლი და არც ვნება არ გადმოდის ციდან. „უშველებელი ცა – ერთია ორისთვის“: ის ღმერთისაა და ადამიანის. სამყარო მშვენიერია და შემოქმედის მიერ ეს სილამაზე მიპრყრობილია ადამიანის სახისკენ, მზერისკენ არსებობისკენ. შეიძლება უყურო ცას და ფიქრობდე არა ღმერთების ომზე, არამეტ ღმერთის საჩუქარზე.



ქრისტიანული დემითოლოგიზაცია: გზა მეცნიერებისკენ

ქრისტიანობამ შექმნა მეცნიერების დაბადებისთვის აუცილებელი პირობები. მეცნიერული ასტრონომია შესაძლებელია მხოლოდ იმ პირობით, თუ ვარსკვლავები აღარ არიან ღმერთები. კანონები, რომლებიც აღწერენ ქვის დედამიწაზე ვარდნას, შეიძლება მივუყენოთ ვარსკვლავებსაც. იმისათვის, რომ გაბედო ასეთი რამ და არ დაისაჯო (მსგავსად ძველი ბერძენი ფილოსოფოსისა ანაქსაგორისა), საჭიროა, რომ საზოგადოება და მისი მმართველი რელიგია შეთანხმდნენ რომ ვარსკვლავებში დაინახონ „ქვები“ და არა ღმერთების სულები (ან სხეულები ან თვალები). „არავინ, ბერძენია თუ ბარბაროსი, არ შეაყოვნებს აღიაროს, რომ მზე და მთვარე ღმერთები არიან და არა მარტო ისინი, არამეტ კიდევ ხუთი მნათობი, რომელთაც ადამიანები ჩვეულებისამებრ მოხეტიალეებს უწოდებენ“, – თვლიდა აპულეოსი (Апулей . О божестве Сократа: 2). მაგრამ გამოჩნდნენ ადამიანები, რომელთაც გადაკვეთეს ტაბუდადებული საზღვარი. ესენი იყვნენ ქრისტიანები.

წარმართ ბერძენთა აღშფოთებული კივილის („მნათობთა გონიერების უარყოფით ისინი ეწინააღმდეგებიან ჭეშმარიტების შეცნობას“ – პლოტინი. ენეადები 2,9,5) ფონზე ეკლესიამ შესძახა: „ვინც ამბობს, რომ ცა, მზე, მთვარე, ვარსკვლავები, წყლები, რომლებიც ცის ზემოთაა, არიან სულიერი არსებები და გარკვეული გონიერ-მატერიალური ძალები, – ანათემა მას“ (543 წლის კრების 6-ე ანათემატიზმი) [10]. ამ ანათემამ აღმოსავლეთში, მსგავსად 1277 წლის 7 მარტს პარიზის ეპისკოპოსის ეტიენ ტამპიეს მიერ დასავლეთში ავეროისტების დაგმობისა (ამ დაგმობის 92-ე პუნქტი ანათემას გადასცემდა მათ, ვინც ასწავლიდა, თითქოს „ციური სხეულები მოძრაობენ შინაგანი პრინციპით, როგორიც არის სული; ისინი მოძრაობენ მსგავსად ცოცხალი არსებისა სწორედ სულით და მისი მისწრაფებით: როგორც ცხოველი მოძრაობს, რადგან მიელტვის რაღაცას, ასევე მოძრაობს ცა“) გზა განუმზადა სამყაროს მეცნიერულ შემეცნებას [11].

მეცნიერული ასტრონომია ჩნდება იქ, სადაც ვარსკვლავების მოძრაობა აღიწერება არა ფსიქოლოგიის, არამეტ მათემატიკის ენაზე, ანუ ენაზე, რომელმაც არ იცის ვნებანი – შური, ეჭვი, სიყვარული…

თუ თალესი მართალია და „ყველაფერი სავსეა ღმერთებით“ (არისტოტელე. სულის შესახებ. 1,5,411ა7), თანაც „ყოველი მათგანი ზრუნავს მისთვის მინდობილზე: ან მეხი ისროლოს, ან ღრუბლები აამოქმედოს ან სხვა“ (აპულეოსი. სოკრატეს ღვთაებრიობის შესახებ. 5), მაშინ სხეულთა არსის კვლევა უნდა იყოს ღვთაებათა კვლევა, ანუ თეოლოგია. ფიზიკა რომ განთავისუფლდეს მითოლოგიისგან, საჭიროა რომ ინტრიგები და ღმერთების სურვილები („ყოველივე ეს ხდება ცის მკვიდრთა ნებით, უფლებით და სურვილით“ [იქვე]) ამოვაგდოთ სამყაროს საყოველთაოდ მიღებული სურათიდან. თავად ფიზიკოსებს ეს არ ძალუძთ.

მხოლოდ ერთი ღმერთის რელიგიამ შეძლო გაენთავისუფლებინა სამყარო ღმერთების უზომო სიუხვისგან. მხოლოდ ზევარსკვლავური და ზეკოსმოსური ღმერთის იდეამ შეძლო ხაზის ერთ მხარეს დაეყენებინა ვარსკვლავების და მიწიერი ქვების სამყარო (რითიც შესაძლებელი გახადა ციური მექანიკის აღწერა მიწიერი მექანიკის ენით). მხოლოდ განკაცებული ლოგოსის რელიგიამ მოახერხა მათემატიკის ენაზე (იდეალურ რიცხვთა და ფორმათა ენაზე) აღეწერა ფიზიკურ სამყაროში მიდინარე პროცესები (სადაც არ არსებობს არაფერი იდეალური).

და ბოლოს, მხოლოდ რწმენით, რომ ღმერთი არის სიყვარული, შესაძლებელი გახდა გადაგვებიჯებინა სკეფტიციზმზე და დაგვეწყო სამყაროს შესწავლა შეუპოვარი დარწმუნებით, რომ სამყაროს წიგნი დაწერილია ადამიანური მათემატიკის ენაზე [12].

არასოდეს ისე არ დასჭირვებია ქრისტიანობას სამყაროს არა მითოლოგიური სურათის შექმნა, როგორც XVI‑XVII საუკუნეების რეფორმაციის ეპოქაში. შუა საუკუნეებში ხორციელდებოდა ბუნებრივი მოვნელების ჩვეული წარმართული აღწერის თანდათანობითი განდევნა უფრო პროზაული აღწერით. აღმოჩნდა, რომ მაგნიტი იზიდავს რკინას არა მათ სულთა ურთეირთ სიმპატიით, არამეტ იმ ენერგიებით, რომლებიც გამოედინებიან მისგან და რომლებიც ემორჩილებიან შემოქმედის მიერ დადგენილ კანონს. მაგრამ ეს განდევნა დასავლეთში დასრულდა დიდი ჩაშლით და მარცხით: აღორძინების ხანაში მაღალი კულტურის სფეროში კვლავ შემოვიდა მაგია, ალქიმია, ასტროლოგია და ოკულტიზმი და ისინი განიხილებოდნენ სამყაროს შემეცნიების დაშვებულ საშუალებებად. რეფორმაციის მხრიდან სილის გარტყმით შეძრულმა დასავლეთის ეკლესიამ უპასუხა „ჯადოქრებზე ნადირობით“, ინკვიზიციით და … სამყაროს აღწერის მექანიკური მოდელის მხარდაჭერით. სამყაროს აღწერის მეცნიერულ სურათს მხარი დაუჭირა ეკლესიამ, რომელსაც საერთო მტერთან – ოკულტიზმთან საბრძოლველად ძლიერ ესაჭიროებოდა მოკავშირე.

მოკლედ, ისტორიაში ჩვენ ვპოულობთ უდიდესი მნიშვნელობის უცილობელ ფაქტს: სამყაროს მეცნიერული სურათის დაბადების ადგილი კარგადაა ცნობილი და მკაცრად ლოკალიზებულია, როგორც სივრცეში, ისე დროში. სამეცნიერო რევოლუცია დაიწყო დასავლეთ ევროპაში XVI‑XVII საუკუნეების გასაყარზე. არა ათეიზმის ეპოქაში (XVIII ს.), არა რელიგიური საკითხებით უგულვებელყოფის ეპოქაში (XV ს.), არა რელიგიური სტაბილურობის ეპოქაში (XIII ს.), არამეტ რეფორმაციისა და კონტრრეფორმაციის ეპოქაში, ქრისტიანული ევროპის ცხოვრების უდიდესი რელიგიური დაძაბულობის ეპოქაში დაიბადა მეცნიერება.

და ნუ ვიტყვით იმას, რომ სამყაროს ახალი მეცნიერული სურათის შემოქმედებმა „გაუსწრეს თავიანთ ეპოქას“ და „ბრბოს რელიგიურ ფანატიზმზე“ მაღლა დადგნენ.

ნიკოლოზ კოპერნიკი იყო ეპისკოპოსის ძმისშვილი, რომელიც განაგებდა ეპარქიის ქონებას და გახლდათ ეპარქიალური საბჭოს წევრი.

კეპლერი სამი წელი სწავლობდა ტუბინგენის უნივერსიტეტის საღვთისმეტყველო ფაკულტეტზე, მაგრამ მისი სურვილის საწინააღმდეგოდ აირჩიეს გრაცში მათემატიკის მასწავლებლად. „კეპლერისთვის ეს ნიშნავდა მისი მრავალწლიანი იმედების კრახს. მას არ შეეძლო იმის წარმოდგენა, რომ გზა მღვდლობის კარიერისკენ ამიერიდან მისთვის დაკეტილია, თუმცა მიუხედავად ამისა იძულებული იყო დამორჩილებოდა. მაგრამ ღრმა რელიგიურობა და სწრაფვა „შეეთანხმებინა“ მეცნიერება და ღმერთის შესახებ მის მიერ განცდილი გულწრფელი წარმოდგენა, მთელი მისი ცხოვრებისთვის დამახასიათებელი დარჩა“ [13]. „მე მსურდა ვყოფილიყავი ღმერთის მსახური და ბევრს ვშრომობდი ამისათვის; და აი ბოლოს და ბოლოს მე დავიწყე ღმერთის განდიდება ასტრონომიაში ჩემი შრომებით… მე დავანახე ადამიანებს, რომლებიც წაიკითხავენ ამ წიგნს, შენი საქმეების დიდება, ყოველ შემთხვევაში იმ ზომით, რომლითაც ჩემმა შეზღუდულმა გონებამ შეძლო ჩასწვდომოდა რაღაცას შენი უსაზღვრო დიდებისგან“ [14].

14 წლის გალილეი მიდის მორჩილად იეზუიტების ორდენში, „თუმცა გალილეის მამას არ სუს საკუთარი შვილის მონაზვნად ხილვა და მიჰყავს სახლში თვალებზე მკურნალობის საჭიროების საბაბით“ [15].

ლეიბნიცმა (ვისაც არ ახსოვს, ეს გახლავს დიფერენციალური აღრიცხვის შემქმნელი) თავისი მთავარი შრომა მიუძღვნა „თეოდიცეას“ – „ღმერთის გამართლებას“ [16].

ნიუტონი წერდა წინასწარმეტყველ დანიელისა და იოანე ღვთისმეტყველის ბიბლიურ წიგნთა განმარტებებს [17].

დეკარტემ (ე.წ. „დეკარტეს კოორდინატთა სისტემის“ შემქმნელი) განათლება იეზუიტურ კოლეჯში, ანტიოკულტიზმის ციტადელში მიიღო [18] და ბოჰემის დედოფალ ელისაბედთან მიმოწერისას იცავდა კათოლიციზმს [19].

ქიმიკოსი ბოილი (ხომ გახსოვთ „ბოილ–მარიოტის კანონი“?) მეცნიერული კვლევების სარგებლობას ხედავდა მკვლევარის გონების მოზიდვაში გრძნობისმიერ ვნებებთან საბრძოლველად: „ვისაც შეუძლია საკუთარი ცხოვრების უმნიშვნელო შემთხვევები, თვით საკუთარი ბაღის ყვავილებიც კი, აიძულოს მოუსმინონ ეთიკაში და ღვთისმეტყველებაში ლექციებს, მას სავარაუდოდ არ ექნება ტავერნაში გაქცევის სურვილი“ [20].

ბლეზ პასკალის, პირველი მექანიკური გამომთვლელი მანქანის შემქმნელის, რელიგიური ნააზრევები უკვე ციტირებული იყო ზემოთ… [21].

და ოკულტუზმის და ქრისტიანობის დაპირისპირებისას მეცნიერება დადგა ეკლესიის გვერდზე, ხოლო ეკლესია მეცნიერების გვერდზე.

რას ეწინააღმდეგებოდნენ ეკლესია და მეცნიერება? აი თანამედროვე მაგალითი ოკულტურ-როზენკრეიცერული კოსმოგონიისა: „სატურნი იყო პირველშობილი ძე და ურანის ტყუპისცალი. მაგრამ მგზნებარე ურანი მოევლინა მზის მეუფედ და სატურნის მეტოქე გახდა. შემდეგ სატურნი გამოჩნდა ურანზე გაცილებით უფრო ნათელ და ვნებიანად დაძაბულ მზედ, მის მიერ მრავალი მზის, კომეტის და მთვარის შთანთქმის შედეგად. ის გახდა უმშვენიერესი მზე, თუმცა უფერო, მასში კოსმოსური მაგნეტიზმის არარსებობის გამო, რომელიც აუცილებელია მზის სისტემის სწორი განვითარებისთვის. და ის ჩაანაცვლეს ურანით. ლუციფერს საკუთარ ორგანიზმში სატურნის შემადგენლობის ყველა თავისებურება გააჩნდა და მგზნებარედ განავითარა ფაქიზ გარსთა შემჭიდროების სიძლიერე. ამ გზით ის ხელს უწყობდა ინტელექტის განვითარებას, გამოჩნდა ამაყად და ურანის ძლიერი მეტოქე შეიქმნა. თუმცა ურანი ფლობდა უმაღლეს ვიბრაციებს და შეიძინა უმაღლესი ცოდნა. ურანის მზისეული იერარქი ლუციფერთან ერთად დედამიწაზე გამოჩნდნენ და ურანი გახდა ლუციფერის მეტოქე. ის გამოჩნდა ახალი მზის მოწოდებაზე, გახდა ჩვენი მზის სისტემის ცენტრი, – და სარტურნი უნდა გამდგარიყო განზე“ [22].

დიახ, საზოგადოებრივი, კულტურული და საუნივერსიტეტო ცხოვრებიდან ქრისიტანობის განდევნასთან ერთად ძველი აჩრდილები ისევ დაბრუნდნენ. ასტრალურმა მითებმა, ოკულტიზმმა და მათთან ერთად ჰომოსექსუალიზმმა [23] ისევ დაიბრუნეს ადგილი მაღალ ევროპულ კულტურაში. ისევ მოდაშია ყველა რელიგიის ერთმანეთში არევა და ქრისტიანების წარმართულ თამაშებში ჩათრევა [24].

ყველაზე უფრო საგანგაშო ისაა, რომ საუბრები რელიგიური პლურალიზმის და შემწყნარებლობის შესახებ წარმოებს ისეთი ინტონაციით, რომ ქრისტიანები ახალი დევნის დასაწყისის მოახლოებას განიცდიან [25].

ეს კიდევ ერთი გაკვეთილია ქრისტიანობისა: შეგეძლოს იცხოვრო, აშენო, იმუშაო მაშინაც კი, თუ იცი, რომ შენს სიწმინდეს გაანადგურებენ. ეს ესქატოლოგიური ეთიკის გაკვეთილია. ჩვენ ვიცით, რომ ერთხელაც, ოფიციალური და მასობრივი კულტურისთვის გავხდებით სავსებით უცხონი. ვიცით, რომ წყვდიადით არის დაგებული ადამიანური ისტორიის ჰორიზონტი (ამ წყვდიადის სახელი ქრისტიანულ ღვთისმეტყველებაში – „ანტიქრისტეს მეუფებაა“). მაგრამ ეს არ გახლავთ სასოწარკვეთისა და კაპიტულაციის საბაბი. თითოეული ქრისტიანისადმია მიმართული ბრძენის რჩევა კ. ლუისის ზღაპრიდან „უკანასკნელი ბრძოლა“: „მე მასთან ვიყავი მის ბოლო წუთებში და მან გადმომცა თქვენი აღმატებულებისადმი დავალება – გაგახსენოთ, რომ ქვეყნიერება დასასრულისკენ მიდის, ხოლო კეთილშობილი სიკვდილი – ეს განძია, და თითოეული საკმარისად მდიდარია, რომ ის იყიდოს“ [26].



orthodoxtheology.ge