განკერძოებულობა-გაუცხოება.3

თავი 3

განკერძოებულობა-გაუცხოება

წმიდა იოანე ოქროპირი ამბობს: "მხეცური ზნის კაცი, რომელიც "ჰბაძვიდა პირუტყუთა უგუნურთა და მიემსგავსა მათ" (ფსალმ. 48:13), ველური მხეცივით თავს ესხმის ადამიანებს, აქლემივით გულღრძოა, დათვივით მუცელღმერთია, მტაცებელია მგელივით და დაუოკებელია ცხენივით".

"სანამდე დაეცა ადამიანი! - ბრძანებს ერთი ათონელი უხუცესი, - პირუტყვთა მდგომარეობამდე. იცით, როგორ არის პირტუყვებში? ჯერ პირუტყვი შედის თავის ბოსელში, კუჭში გადის და შარდავს, შემდეგ ეს ნაკელი იხრწნება, გადახურდება და ცხოველებს ათბობს. პირუტყვს სიამოვნებს თავიანთ სადგომში ყოფნა და იქიდან არსად სურს წასვლა. მინდა ვთქვა, რომ ასევე გრძნობენ ადამიანებიც ცოდვის "სიმხურვალეს" და არ სურთ მისგან განშორება. ისინი გრძნობენ სიმყრალეს, მაგრამ მაინც არ სურთ მისი დატოვება" (Свящ. Дионисий Тацис. Поучения старцев. М., 2000).

მეტიც, დღევანდელი ადამიანები პირუტყვებზე უარესნი არიან. - ბრძანებს პაისი მთაწმინდელი. ას ორმოცდა მეშვიდე ფსალმუნს, - რომელსაც არსენ კაპადოკიელი ველური ცხოველების მოსათვინიერებლად კითხულობდა, რათა არ ევნოთ ადამიანებისთვის, - მე ადამიანთა მოსათვინიერებლად ვკითხულობ, რათა არც ადამიანებს ავნონ და არც პირუტყვთ" (Старец Паисий Святогорец. Слова. Т. 3. Духовная борьба. Салоники – Москва, 2003. С. 127-128).

როდესაც ადამიანი ცოდვას ემსახურება, მის სახეზე აისახება სიმხეცე და პირიქით, "ჭეშმარიტი ადამიანის შინაგანი სიწმინდე მის გარეგნობასაც ალამაზებს" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 209).

ცოდვებს მიძალებულ და სინანულის არმქონე ადამიანებს, განსაკუთრებით მკვლელებს და სხვა მძიმე ცოდვების ჩამდენთ, მზერა აქვთ ველური და პირუტყვული. ასეთი გამოთქმაც კი არსებობს: "მკბენარი თვალები", ანუ საძაგელი თვალები, რომლებიც არ ცნობენ სხვა ადამიანებს. ასეთი თვალები არის ცოდვის ბეჭედი. ის, რომ თვალი სულის სარკეა, ჩვენ ვიცით სახარებიდან: "სხეულის სანთელი არის თვალი. თუ შენი თვალი წმიდაა, ნათელი იქნება მთელი შენი სხეულიც. ხოლო თუ შენი თვალი უწმინდურია, ბნელი იქნება მთელი შენი სხეულიც. მაგრამ თუ შენში ნათელიც ბნელია, როგორიღა იქნება ბნელი?" (მათე 6:22, 23).

მართლმადიდებელი მწერალი იური ვორობიოვსკი თავის დოკუმენტალურ წიგნში "მეხუთე ანგელოზმა ჩაჰბერა" («Пятый Ангел вострубил»), სადაც ლაპარაკია თანამედროვე მასონობაზე, ყურადღებას აქცევს იმ ერთგვაროვნებას, იმ რაღაც გაუგებარსა და უსიამოვნოს, რაც შეიმჩნევა მასონთა გარეგნობაში. მათი სახეები წააგავს გაშეშებულ ნიღაბს. თითქოსდა თქვენს წინაშეა ცვილის ფიგურების თეატრი, რომლის პერსონაჟები ახდნენ თანამედროვე ცხოვრების იმიტაციას.

"ეს საშინელია, - წერს ი. ვორობიოვსკი, - რადგან ნათქვამია, რომ ნათელ სახეებს ანგელოზები შეუშვებენ სამოთხეში. ადამიანს აქვს ასეთი არჩევანი: სახე (მოყვანილობა), პირისახე და ნიღაბი. ამ მეტაფორების არსზე წერდა მამა პავლე ფლორენსკი: "იმ ზომით რა ზომითაც ეუფლება ცოდვა პიროვნებას, სახე ვეღარ ასრულებს იმ სარკის ფუნქციას, რომელმაც უნდა აირეკლოს ღვთიური ნათელი, სახე განკერძოვდება პიროვნებისგან, განეყოფა მის შემოქმედებით საწყისს, კარგავს ცხოვრებას და ვნებებს დამონებული ხევდება ნიღაბში. კარგად არის შემჩნეული ასეთი ნიღაბი დოსტოევსკის მიერ, რომელიც სტავროგინზე წერს, რომ მას ჰქონდა ნიღაბი სახის ნაცვლად, - ასეთია პიროვნების რღვევის ერთ ერთი საფეხური... "რაკიღა, მოციქულის სიტყვისამებრ, "ჩაფერფლილია სინდისი", ვერაფერი, ღმრთის ნათლის უმცირესი სხივიც კი, ვერ აღწევს ამგვარი პიროვნების სულში. ჩვენ არ ვიცით, ხომ არ აღესრულა უკვე ღვთის მსჯავრი ასეთ ადამიანზე და ხომ არ წაართვა ღმრთის მსგავსების საწინდარი ღმერთმა ამგვარ ცოდვილს" (Воробьевский Ю., Соболева Е. Пятый Ангел вострубил. Масонство в современной России. М., 2002. С. 381-382).



გაუცხოება

ადამიანთა გამხეცება - ეს მათი ურთიერთ გაუცხოების შედეგია, როდესაც ერთურთისგან გაუცხოებულნი, მხეცურ დამოკიდებულებას ავლენენ ერთმანეთისადმი. გაუცხოება - ეს არის "სხვისი" პიროვნების შინაგანი უარყოფა, აქედან კი მისდამი, როგორც პირუტყვისადმი დამოკიდებულება, რომელიც არ არის უკვდავი.

"ვისაც არ უყვარს, სიკვდილში რჩება. ყველა, ვისაც სძულს თავისი ძმა, კაცისმკვლელია; თქვენ კი იცით, რომ არცერთ კაცისმკვლელს არ აქვს საუკუნო სიცოცხლე, თვით მასშივე დამკვიდრებული" (1 იოანე. 3:14-15). გძულდეს, - ეს ნიშნავს არ გსურდეს დანახვა. კაცთმოძულე უარყოფს მოყვასის პიროვნებას, არ ცნობს მასში სიცოცხლეს, არ სურს მისი, როგორც პიროვნების არსებობა, ამიტომაც კლავს მას თავის გულსა და ზრახვებში.

არა მარტო სიძულვილი, არამედ ყოველგვარი ცოდვა მეტაფიზიკურად არის მკვლელობა და თვითმკვლელობა, რადგანაც საკუთარ თავში შეიცავს გაუცხოებას და სხვა ადამიანში მისი პიროვნების უარყოფას.

ცოდვა გაუცხოებაა. "ცოდვა განაშორებს ღმრთისგან... ასეთი ადამიანი ცოცხალ-მკვდარია, ანუ ცოცხალია ხორცით, მაგრამ მკვდარია სულით. ყოველი ცოდვა, ღმრთის სჯულის ყოველი დარღვევა (რადგან, მოციქულის თქმით, "ცოდვა არის უსჯულოება" (1 იოანე 3:4)), საკუთარ თავში შეიცავს იმ პიროვნებისგან გაუცხოებას, ვინც ეს მცნებები მოგვცა. ამიტომაც, "ყოველი ცოდვა, ღმრთის მცნებისადმი სიძულვილის გამო, ქედმაღლობად იწოდება, რომელიც უფლის შემეცნების წინააღმდეგ ქედმაღლობს" (წმ. ბასილი დიდი).

მცნებათა აღმსრულებელი კაცი აჩვენებს თავის სიყვარულს ღმრთისადმი და თავის მზადყოფნას მარადის იყოს ღმერთთან, აჩვენებს სურვილს, რომ ილტვის დაუბრუნდეს მამისა და ყოველივეს შემოქმედის ერთობას. მაშინ როდესაც, მცნებათა დარღვევისას ადამიანი ავლენს ღმრთისადმი თავის გულგრილობას და საკუთარ პატივმოყვარებასა და თავმოყვარებას ემონება.

როგორც ღირ. სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი ამბობს, "ქრისტეს მცნებათა ყოველ დარღვევაში არის ღმრთისადმი ურწმუნოება და განდგომა" (ანუ გაუცხოება - ავტ.) (სიტყვა 24-ე). ურწმუნოება არის ღმრთისგან განდგომა, ხოლო რწმენა - ცოცხალი კავშირი ღმერთთან. ამიტომაც ბრძანა მაცხოვარმა სახარებაში, რომ სულიწმიდა "როცა მოვა, ამხილებს ქვეყანას... ცოდვისათვის, რადგანაც არ მიწამეს" (იოანე 16:7-9).

ურწმუნოება ღმრთისგან გაუცხოება რომ არის, კარგად ჩანს მოციქულ პავლეს შემდეგი სიტყვებიდანაც: "იფხიზლეთ, ძმანო, რომ არცერთ თქვენგანს არ ჰქონდეს უკეთური და ურწმუნო გული, რათა არ განუდგეს ცოცხალ ღმერთს" (ებრ. 3:12).

ღმრთის სჯული, როგორც წმიდა წერილიდან ვიცით, სიყვარულის აღსრულებაა. ამიტომაც მისი დარღვევა, ანუ უსიყვარულობა, არის უსჯულოება, იგივე გაუცხოება.

გაუცხოება არის მსოფლიოს ტრაგედიის არსი და საფუძველი. ადამიანებში, გაუცხოება, არის არანორმალური, არაბუნებრივი მდგომარეობა, მათი ცოდვით დაცემის შედეგი, რომელსაც დასაბამი სამოთხეში მიეცა.

თავდაპირველად ჩვენი პირველწინაპრების, ადამისა და ევას ცხოვრება იყო ღმრთისადმი განუწყვეტელი მსახურება, მასთან და ერთმანეთთან პიროვნული ურთიერთობა. მაგრამ, მოხდა ტრაგედია. ჩვენი წინაპრები მიეცნენ ცთომას, ცდუნდნენ სატანისგან, რომელიც მათ წინაშე წარსდგა მხეცის (გველის) სახით. თავისი დაუმორჩილებლობით, რომელიც ღმრთის მცნებათა დარღვევაში გამოიხატა, ისინი გაუცხოვდნენ ღმრთისგან. ცოდვამ იმდენად შეცვალა ისინი, რომ "დაიმალნენ ადამიც და მისი ცოლიც უფალი ღმერთის პირისგან" (დაბ. 3:8), ანუ მათ დაეუფლა ღმრთისგან გაუცხოება, შეწყდა პიროვნული ურთიერთობა ღმერთთან. უფალმა მიანიშნა მათ, თუ როგორ არანორმალურ მდგომარეობაში ჩაცვივდნენ ისინი, მოუწოდა სინანულისკენ, რადგან უთხრა: "ადამ, სადა ხარ?" (დაბ. 3:9), ანუ "სად არის შენი პიროვნება? რატომ გაუცხოვდი ჩემგან? რატომ გამირბიხარ? ამით ხომ შენ საკუთარი თავი დაკარგე. იხილე, სად იმყოფები და რა მდგომარეობაში ხარ" (ამბა დოროთე. სწავლანი. სიტყვა 1).

მაგრამ, სინანულის ნაცვლად ადამმა უპასუხა: "შენი ხმა გავიგონე, როცა დადიოდი სამოთხეში და შემეშინდა, რადგან შიშველი ვარ, და დავიმალე. და უთხრა მას: ვინ გითხრა შენ, რომ შიშველი ხარ, თუ არ ჭამე იმ ხიდან, რომელზეც გიბრძანე შენ, რომ მხოლოდ მისგან არ გეჭამა?" (დაბ. 3:10-11).

ღმრთისგან გაუცხოებულ ადამს შიში დაეცა, თანაც ისე, რომ ღმერთთან შეხვედრაც კი არ ისურვა და დაემალა. ადამის პასუხში ღმერთმა დაინახა ადამის სურვილი მიჰფარებოდა ღმრთის მზერას და მიეჩქმალა თავისი დანაშაული. თანაც იმაშიც მოიტყუა, თითქოსდა ღმერთს ემალებოდა თავისი სიშიშვლის გამო.

"და თქვა ადამმა: დედაკაცმა, რომელიც მომეცი მე, მან მომცა მე ხიდან, და ვჭამე. და უთხრა უფალმა ღმერთმა დედაკაცს: ეს რა ქენი? და თქვა დედაკაცმა: გველმა მაცდუნა მე, და ვჭამე" (დაბ. 3:12-13). აქედან ჩანს, რომ ღმრთისგან გაუცხოებას მოჰყვა გაუცხოება კაცთა შორის. ადამმა დაიწყო თავის მართლება და საკუთარი დანაშაული ევას გადააბრალა (რაც არის სხვათა განსჯის დასაბამი), ხოლო ამით - თვით უფალ ღმერთსაც აბრალა თავისი შეცდომა, რადგან უთხრა: "დედაკაცმა, რომელიც მომეცი მე, მან მომცა მე ხიდან, და ვჭამე" (დაბ. 3:12). ამით ადამმა საკუთარი თავი ევასგანაც გაიუცხოვა. ევამ, რომელმაც ასევე არ აღიარა და არ შეინანა თავისი დანაშაული, განუდგა უფალსაც და ადამსაც. ადამიანები უცხონი გახდნენ ერთმანეთისთვის. ჩვენი პირველწინაპრები მიუხედავად მათი ხორციელი კავშირისა, ერთმანეთს გადაემტერნენ.

ღმრთისგან ამ გაუცხოებას უწოდა უფალმა სიკვდილი, როდესაც უკრძალავდა ადამსა და ევას არ ეჭამათ ხისგან ცნობადისა კეთილისა და ბოროტისა. მან უთხრა: "ხოლო ხიდან კეთილისა და ბოროტის შემეცნებისა არ ჭამოთ, რადგან რომელ დღესაც შეჭამთ მისგან, სიკვდილით მოკვდებით" (დაბ. 2:17). გაუცხოების სასიკვდილო ვირუსმა ადამიანის ბუნებაში შეაღწია. დაიკარგა ადამიანის ღრმთისმსგავსება, ღმერთთან ურთიერთობა და ხატიც ღმრთისა კაცში დამახინჯდა.

გაუცხოების შხამთან ერთად, ადამიანის ბუნებაში დაისადგურა მხეცურმა ჟინმაც (სიმხეცემ). "ჩვენ, ბრძანებს წმ. გრიგოლ სინელი, - მცნების გარდახდომით განვეშორეთ ღმრთივბოძებულ სიკეთეებს და პირუტყვთ მივემსგავსეთ, გონიერებიდან გარდავიქეცით უგუნურებად, ღვთაებრივიდან მხეცებად" (Добротолюбие. Т. 5. Издание Свято-Троицкой Сергиевой Лавры, 1993. С. 181).

იმ დღიდან, რა დღიდანაც დასნეულდა კაცი გაუცხოებით, მისი ნება ცოდვისკენ მიდრეკილი გახდა. ამაოდ როდი უთხრა უფალმა კაენს, რომ ცოდვა ძევს მისი გულის კარებთან: " თუ სიკეთის მქნელი არ ხარ, ცოდვა ჩასაფრებულია კართან, შენსკენ აქვს მას ლტოლვა, შენ კი იბატონე მასზე" (დაბ. 4:7). ანუ, ამიერიდან ადამიანს დასჭირდება დიდი ძალისხმევა ცოდვასა და გაუცხოებაზე გასამარჯვებლად (შეად. "ცათა სასუფეველი ძალით იღება, და ძალისმხმეველნი მიიტაცებენ მას" (მათე 11:12) და "მძლეველს გვერდით მოვისვამ ჩემს ტახტზე, როგორც თავად ვძლიე და ჩემს მამასთან დავჯექი მის ტახტზე" (გამოცხ. 3:21).

მაგრამ, თავიდაპირველად გაუცხოებამ თავი იჩინა ანგელოზთა შორის. და ეს ამბავი ჯერ კიდევ ადამიანის შექმნამდე მოხდა. ყველა ანგელოზი, მათი შექმნის დროიდან, ერთმანეთთან დაკავშირებულნი იყვნენ სიყვარულით, გააჩნდათ ურთიერთობა ღმერთთან და ერთმანეთთან. როგორც სულიერი არსებები, როგორც პიროვნებები, ღმერთმა ისინი დააჯილდოვა თავისუფლებით და მისცა ნება ყოფილიყვნენ პირადი ურთიერთობის ამ მდგომარეობაში (რომელიც შესაძლოა იყოს მხოლოდ თავისუფალი, რადგან შეუძლებელია გიყვარდეს იძულებით) და წარმატებულიყვნენ ამ სათნოებაში (ანუ სულიერად სულ უფრო და უფრო ამაღლებულიყვნენ მზარდ სიყვარულში), ან კიდევ - შეცვლილიყვნენ უარესისკენ, განდგომოდნენ ღმერთს და ღმერთთან და სხვა ანგელოზებთან სიყვარულსა და ურთიერთობაზე უარი ეთქვათ.

და აი, შექმნიდან ძალიან მალე, ერთ ერთი ანგელოზი განდგა სიკეთისგან და აღმოჩნდა ბოროტებაში, გადაემტერა ღმერთს და გაუცხოვდა მისგან. ის გაიტაცა ოცნებამ გამხდარიყო ღმრთის თანასწორი. მან ღმერთთან გატოლება გადაწყვიტა (შეად. ესაია 14:12-14). ისურვა გამხდარიყო ღმერთი ჭეშმარიტი ღმრთის გარეშე, სიყვარულისა და ერთობის გარეშე.

ამ ხიბლისმიერ გატაცებას ნამდვილი დაუმორჩილებლობა და ღმრთის წინააღმდეგ კადნიერი ამხედრება მოჰყვა. მან დაიწყო ღმრთის ცილისწამება, ყოველივეს უარყოფა და წინააღმდეგობა. ამგვარად, წმიდა ანგელოზთაგან ერთ ერთი ეშმაკად (ბერძნ. διάβολος - ცილისმწამებელი) და სატანა (წინააღმდგომი, უარმყოფელი, გამანადგურებელი) გახდა.

ორივე სახელწოდება (ეშმაკი და სატანა) ღმრთისგან გაუცხოებაზე მიუთითებს. იგივე აზრი გააჩნია დაცემული ანგელოზის სხვა სახელწოდებებსაც: "ბნელეთის თავადი", "გველი", "მხეცი" და სხვა. ხოლო სახელწოდება "ლუციფერი" (ლათ. lucifer - გაბრწინვებული, ნათელმოსილი) და "მთიები" (ცისკრის ვარსკვლავი) უთითებენ ამ დაცემული ანგელოზის თავდაპირველ, ნათელ მდგომარეობაზე.

გონიერ ქმნილებათა, ანუ პიროვნებათა სამყაროში სატანა გახდა გაუცხოების "მამა", ქაოსის, ცოდვის, სიკვდილის, სიცრუისა და ბოროტების წყარო და მისი განმახორციელებელი (ამიტომაც უწოდებს უფალი სახარებაში მას "დასაბამიდან კაცისმკვლელსა და სიცრუის მამას"). სატანამ მიიმხრო მრავალი ანგელოზი (იხ. გამოცხ. 12:4. "კუდით მოითრევდა ცის ვარსკვლავთა მესამედს, გადმოყარა ისინი ქვეყნად"), რომლებიც ასევე ნებაყოფლობით გახდნენ ბოროტნი, რადგან ნებაყოფლობითვე დასნებოვდნენ ამ გაუცხოებითა და განდგომილებით.

"და ატყდა ბრძოლა ცაში: მიქაელი და მისი ანგელოზები ებრძოდნენ ურჩხულს, ურჩხული და მისი ანგელოზები კი ებრძოდნენ მათ. მაგრამ ვერ იმძლავრეს და აღარ აღმოჩნდა მათი ადგილი ცაში. და გადმოვარდა დიდი ურჩხული, დასაბამიერი გველი, რომელსაც ჰქვია ეშმაკი და სატანა, მთელი საწუთროს მაცდური; გადმოვარდა ქვეყნად და თან გადმოჰყვნენ მისი ანგელოზები" (გამოცხ. 12:7-9). სახარების თანახმად, სატანა (სხვა, ღმრთისგან გაუცხოებულ ანგელოზებთან ერთად) ელვასავით გარდამოვარდა ციდან (ლუკა 10:18). ასეთი შედარება ციდან დაცემის სისწრაფესა და იმ ადრინდელ ბრწყინვალებაზე მიანიშნებს, რაც მას ღმერთთან ყოფნის დროს გააჩნდა". ეშმაკი შთავარდა "შავეთში, ქვესკნელის უფსკრულებში" (ესაია 14:15).

ეშმაკის განდევნა, როგორც მისი დაცემა, წმიდა ეკლესიის სწავლებით, მოხდა ადამიანის შექმნამდე. თანაც "სანამ ადამიანი შეიქმნებოდა ეშმაკს კიდევ ჰქონდა შესაძლებლობა შეენანა თავისი საქციელი, მაგრამ როდესაც ამპარტავნებისა და შურის გამო მოხდა განდიდებულის (ანუ ადამიანის - ავტ.) მკვლელობა, მისთვის საბოლოოდ დაიკეტა სინანულის კარი" (ღირ. ანტონი დიდი).

დიახ, მოხდა სწორედ "განდიდებულის (ადამიანის - ავტ.) მკვლელობა", ანუ ეშმაკმა ორმაგად მოჰკლა ადამიანი. ამიტომაც იწოდება იგი სახარებაში "დასაბამითგანვე კაცის მკვლელად" (იოანე 8:44). სოლომონ ბრძენთან ნათქვამია: "ღმერთმა ადამიანი უხრწნელად შექმნა და თავისი მარადიულობის ხატად დაბადა იგი, მაგრამ ეშმაკის მოშურნეობით სამყაროში სიკვდილი შემოვიდა და მისი წილხვდომილნი განიცდიან მას" (სიბრძნე სოლომონისა 2:23-24).

ღმერთმა ადამიანი შექმნა თავის ხატად და მსგავსად - გონიერ და თავისუფალ არსებად, მაგრამ "იმის შემდეგ, რაც მცნების დარღვევით დამახინჯდა ჩვენში ღმრთის ხატი, გავხდით ბოროტნი, მოვაკლდით ღმერთთან ერთობას, აღმოვჩნდით სიცოცხლის გარეთ და დავექვემდებარეთ ხრწნილებასა და სიკვდილს" (ღირ. იოანე დამასკელი).

ღმერთთან უახლოესი და უშუალო ურთიერთობის დაკარგვა და გაუცხოების ბნელ სტიქიაში დანთქმა - აი ცოდვით დაცემის უმთავრესი შედეგი.

რაკიღა ღმერთი უკვე აღარ ეცხადებოდა ადამიანებს ხილული სახით, როგორც ეს ხდებოდა სამოთხეში, ადამიანთა ლოცვა გახდა არასრულყოფილი. ცოდვით სამყაროში შემოვიდა სიკვდილი. ცოდვით დაცემის შედეგად ადამიანის ბუნებაში დამკვიდრდა გამანადგურებელი ხრწნილება, ტანჯვა და ხორციელი სიკვდილი, რომელიც განჰოფს სულს სხეულისგან. "სიკვდილს არ გააჩნია არსი, არამედ ის არის ცოდვის თანმდევი" (ანტონი დიდი).

ადამიანი განშორდა ღმერთს, რომელიც არის სიცოცხლე; ის ჯერ დაექვემდებარა სულიერ სიკვდილს, რომელსაც, როგორც უცილობელი შედეგი, მოჰყვა ხორციელი სიკვდილიც. ბერძენი ღვთისმეტყველი მიტრ. იეროთეოსი (ვლახოსი) ამის შესახებ ასე წერს: "ცოდვა, რომლის შედეგად იშვა სიკვდილი, არის ადამის დაცემა სამოთხეში. ღმერთმა, მისცა რა ადამიანს მცნება არ ეგემა აკრძალული ხის ნაყოფი, ასევე ამცნო: "მხოლოდ კეთილის და ბოროტის შეცნობის ხის ნაყოფი არ შეჭამო, რადგან როგორც კი შეჭამ, მოკვდებით" (დაბ. 2:17).

და მართლაც, ამ ცოდვის ჩადენის შემდეგ სიკვდილმა დაისადგურა ადამიანის ბუნებაში; ჯერ სულიერი სიკვდილი დადგა, რომელიც არის ადამიანის სულის გაუცხოება და განშორება ღმრთისან, შემდეგ კი ხორციელმა სიკვდილმაც მოიწია, როდესაც უკვე თვით ადამიანის სული განშორდება მისსავე სხეულს" («Усмань Православная». 2004, № 13). აი, რატომ ბრძანა ქრისტემ: "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ვინც დაიმარხავს ჩემს სიტყვას, უკუნისამდე არ იხილავს სიკვდილს" (იოანე 8:51). ვინც უფალთან სიყვარულით არის შეერთებული (რასაც დაადასტურებს მისი ნებისა და მის მცნებათა განუხრელი შესრულება), ის არ იხილავს მარადიულ სიკვდილს.

ადამიანის ცოდვით დაცემას მოჰყვა მისი სამოთხიდან განდევნა. ტანჯვანი და ფიზიკური სიკვდილი, რომლითაც უფალმა დასაჯა ადამიანი, წმ. კირილე ალექსანდრიელის განმარტებით იყო ერთგვარი "ლაგამი" (წმ. კირილე ალექსანდრიელი. "განკაცებისათვის უფლისა"), ანუ საშუალება, რასაც უნდა აელაგმა ცოდვით დაცემულ კაცში უკიდურესი, სატანური განდგომა და გაუცხოება.

როდესაც ადამიანი ღმერთს აუმხედრდა, ბუნების ჰარმონიულობაც მაშინ დაირღვა, ქმნილებანი აუმხედრდნენ ერთმანეთსაც და ადამიანსაც. "ძეძვი და ეკალი აღმოგიცენოს და მინდვრის ბალახი იყოს შენი საზრდო" (დაბ. 3:18), - უთხრა უფალმა ცოდვით დაცემულ ადამს. ცხოველებს კაცის შეეშინდათ, გაველურდნენ და გახდნენ მტაცებლები.

"ცოდვამ, - გვასწავლის წმ. ბასილი დიდი, - ადამიანის მთლიანი ბუნება მრავალ ურთიერთგადამტერებულ ნაწილად გახლიჩა". სწორედ გაუცხოებაში მდგომარეობს ე. წ. პირველდაწყებითი ცოდვა, რომელიც ადამიდან და ევადან გადავიდა მათ შთამომავლობაზეც, მთელს კაცობრიობაზე, ყოველ ჩვენთაგანზე.

ადამისა და ევას მიერ აკრძალული ხის ნაყოფის ჭამა გაუცხოების მხოლოდ დასაწყისი იყო, პირველი ბიძგი. ადამიანში შემოვიდა "ცოდვის სჯული" (რომ 7:18, 22-23), ანუ გაუცხოების კანონი. სამოთხიდან ჩვენი პირველწინაპრების განდევნის შემდეგ, კაცთა შორის გაუცხოება კიდევ უფრო გაღრმავდა. პაისი ათონელი ამბობს, რომ აბელის მკვლელობის შემდეგ (ეს იყო კაცობრიობის ისტორიაში პირველი მკვლელობა და ხორციელი სიკვდილი) კაენი "დაბორიალობდა ტყეში ველური პირუტყვივით" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 230).

მეტ-ნაკლებად, გაუცხოება და სიმხეცე ყოველ ჩვენთაგანშია. ადამისა და ევას მსგავსად, ჩვენ ყველანი "პირუტყვული ჟინით ვკლავთ გონებას (სულს)" (წმ. ანდრია კრიტელის სინანულის საგალობლიდან). "მისვდევ იესუ ჩემო პირ-უტყვებრივთა გემოთა, და პირ-უტყუად ვჰსჩან ჭეშმარიტად იესუ ჩემო, ვნებითა მივემსგავსნე ჩემო იესუ, პირ-უტყვებისგან მიხსენ", - ვევედრებით ჩვენ უფალს, იესუ ტკბილის საგალობელში.

გაუცხოება დგას ნებისმიერი ვნებისა და ცოდვის უკან, ის არის ვნებებისა ფონი და მათი წყარო. გაუცხოება არა მარტო უხეშ ვნებებშია (მრისხანება, სიძვა-მრუშობა), არამედ უფრო "ნატიფ" ვნებებშიც (ვერცხლისმოყვარება, დიდებისმოყვარება, თავმოყვარება, მუცელღმერთობა) ავლენს თავს. ახალი აღთქმა გვასწავლის, რომ ყველა სათნოება მოიცავს სიყვარულს; ყოველი სათნოება დაფუძნებულია სიყვარულს, რადგან სიყვარული არის "რომელიც არის საკვრელი სრულქმნილებისა" (კოლას. 3:14). ასევე, ყველა ცოდვა და ცოდვითი ვნება მოიცავს გაუცხოებას და მასზეა დაფუძნებული.

როდესაც ერთმანეთიგან გაუცხოებულნი არიან, ადამიანებს არ ესმით ერთმანეთის. ისეც ხდება, რომ ერთი ადამიანი ცდილობს რაღაც აუხსნას მეორეს, ის კი ვერაფრით იგებს მისი სიტყვების არსს, თუმცა ორივენი ერთსა და იმავე ენაზე ლაპარაკობენ. გაუცხოება არის გულქვაობის, გულცივობის და სისასტიკის მიზეზი. მას ეფუძნება გულგრილობა მოყვასისა და სულიერი საგნებისადმი. ის არის მიზეზი მზაკვარებისა, ფარსისა (მსახიობობისა) და ხელოვნურობისა კაცთა შორის.

მზაკვარებასა და გაპირუტყვებას შორის კავშირი კარგად აჩვენა იოანე ილინმა: "ყველა ადამიანი მზაკვარია, გულუბრყვილო და ბავშვურად მიამიტი ადამიანების გამოკლებით. ჩვენი მზაკვრობა მომდინარეობს ინსტინქტიდან, საკუთარი თავის შენარჩუნების გრძნობიდან და იმის შეგნებიდან, რომ მრავალი როდია ჩვენს მიმართ კეთილგანწყობილი; უმრავლესობა კი... ვინ იცის, როგორი დამოკიდებულება აქვთ მათ ჩვენდამი? დამფრთხალი ფრინველივითა და მშიშარა ცხოველივით დადის კაცი ცხოვრების უღრან ტყეში და ფრთხილობს თავი აარიდოს საშიშროებას; იყურება ირგვლივ, მალავს თავის განზრახვას, მზად არის დაიმალოს მოსალოდნელი მტრის გამოჩენისთანავე ან პირიქით, დააყენოს ის მცდარ გზაზე და ა. შ. ეს არის სოციოლოგიური ფაქტი და მხოლოდ სამოთხეში შეიძლება იყოს ყველაფერი სხვაგვარად" (Ильин И. Хитрец // «Усмань Православная». 2004, № 13).

სკიტეს პატერიკში არის ასეთი თქმულება: "ამბა პიმენი ამბობდა "თუ ადამიანი მიაღწევს ისეთ მდგომარეობას, რომლის შესახებაც ბრძანებდა მოციქული: "წმიდათათვის ყველაფერი წმიდაა" (ტიტ. 1:15), მაშინ დაინახავს, თვითონ რომ ყოველგვარ პირუტყვზე უარესია". ძმამ ჰკითხა მხცოვანს: "კი მაგრამ, როგორ შემიძლია ვიფიქრო, რომ მე ვარ მკვლელზე უარესი?" მხცოვანმა უპასუხა: "თუ ადამიანი მივა იმ მდგომარეობამდე, რომელზეც მოციქული უთითებს და დაინახავს სხვა ადამიანს, რომელმაც მკვლელობა ჩაიდინა, იტყვის: "ამან ერთხელ მოჰკლა, მე კი ამას ყოველდღე ჩავდივარ" (Скитский патерик. О стяжании евангельских добродетелей. Сказания об изречениях и делах святых и блаженных отцов Христовой Церкви. М., 2001. С. 23). ამბა პიმენი აქ ლაპარაკობს თავის მოსაგრეობაზე და დასტირის იმ გაუცხოებას, რომლის საფუძველშიც დევს სხვა ადამიანის პიროვნების უარყოფა, რაც სულიერი თვალსაზრისით არის მკვლელობა.

"ადამიანი, როგორც ეკლესიის წევრი, მოწოდებულია იყოს კაცთა მოდგმასთან ერთად განუყოფელ მთლიანობაში, რომელიც ამ წუთისოფელში გაყოფილ და გაუცხოებულ მდგომარეობაში ცხოვრობს. ადამიანი მოწოდებულია საკუთარი თავივით უყვარდეს ის, ვისგანაც მოწყვეტილია და საკუთარ ძმასავით მიიღოს ყოველი მტერი თუ მოყვასი და მით გახდეს საყოველთაო, ზოგადსაკაცობრიო ადამიანი. ეს არის სწორედ მცნებათა დაცვის უმთავრესი მიზანი.

მაგრამ, ყოველივე ზემოთთქმული მიუწვდომლად და შეუძლებლად გვეჩვენება ჩვენი ყოველდღიურობის თვალსაწიერიდან. ამიტომაცაა, რომ ამ წუთისოფელს სისულელედ მიაჩნია ქრისტეანული სწავლება. მხოლოდ საეკლესიო ცხოვრებაზე გადასვლა და ქრისტესთან ერთობა ხდის ამ იდეალს გასაგებს და რეალურს.

ყოველდღიური გამოცდილების სიბრტყეში ადამიანი კაცობრიობის ერთარსობას განიცდის გაუცხოების ტრაგიზმის შიგნით. ამიტომაც ის გამუდმებით უკმაყოფილოა და გაორებული. ეს ცხოვრება მას ეჩვენება ბუნებრივ მდგომარეობად, რომელიც არის დამახინჯებული და ტრაგიკული. ხოლო ეკლესიის შინაგან ცხოვრებაში, ადამიანი მოწოდებულია განიცადოს კაცობრიობის ერთობა, მისი განყოფის მიუხედავად. ის, როგორც ეკლესიის წევრი, მოწოდებულია სძლიოს ამ ტრაგიზმს ქრისტესადმი რწმენით. მტრისადმი სიყვარული სრულიად ალოგიკურად ეჩვენება, მაგრამ სწორედ ეს არის ქრისტეანული სიყვარულის კრიტერიუმი: "თუ გეყვარებათ თქვენი მოყვასნი, რას მიითვლით მადლად? რადგან თავიანთი მოყვასნი ცოდვილთაც უყვართ. და თუ კეთილს უყოფთ თქვენს კეთილისმყოფელთ, რას მიითვლით მადლად? რადგან ცოდვილნიც ასევე იქცევიან. თუ ასესხებთ იმათ, ვისგანაც დაბრუნების იმედი გაქვთ, რას მიითვლით მადლად? რადგან ცოდვილნიც აძლევენ სესხს ცოდვილთ, რათა დაიბრუნონ ერთი იმდენიც. ხოლო თქვენ გიყვარდეთ თქვენი მტრები..." (ლუკა 6:32-35).

ამგვარად, "ქრისტეანული სიყვარული წინააღმდეგობაშია მასთან, რასაც კაცობრივი მსჯელობა გონივრულად და ლოგიკურად მიიჩნევს. შესაბამისად, ქრისტეანული ზნეობრიობაც თავიდანვე უზნეობად უჩნს წუთისოფლის მორალს. ქრისტეანული მორალი კი ადამიანს მოუწოდებს შეეთანაწყოს ღვთიურ ზნეობას, რომელიც განსხვავებულია კაცობრივისგან და წინააღმდეგობაშია მასთან. ის მოუწოდებს ადამიანს იყოს წმიდა ვითარც ღმერთი. ეს კი ნიშნავს აკეთო სიკეთე ყოველთვის და ყოველივეში, გიყვარდეს მოყვასი და მტერი და საკუთარი თავი გასწირო მათთვის" (გეორგი მანძარიდისი. "გლობალიზაცია და გლობალურობა: ქიმერა და ჭეშმარიტება").

"გიყვარდეს მტერი შენი", - ამბობს ქრისტე (მათე 5:44). ეს ნიშნავს: გიყვარდეს არა რაღაცის გამო, არა იქიდან გამომდინარე თუ რა დამოკიდებულება აქვს მას შენთან, არამედ თავად ის, "ვითარცა თავი შენი" (მარკოზი 12:31). ანუ ნუ განყოფ მათ შენგან და თვითონაც ნუ განეყოფი მათ, არამედ შენთან ერთად აღიქვის ისინი ერთ მთლიანობად. ვისშიც არის სიყვარული, ასწავლის ღირ. ეფრემ ასურელი, "ის არ უყურებს მოძულე თვალით, მისთვის არავინაა უცხო, მისთვის ყველა თავისიანია" (Св. Ефрем Сирин. Творения. Т. 1. Издательский отдел Московского Патриархата, 1993. С. 6).

ასეთი მდგომარეობა, როდესაც შენთვის არავინაა უცხო და ყველაში სიკეთესა და დადებითს ხედავ, შეიძლება გააჩნდეს მართლმადიდებელ ქრისტეანს, განსაკუთრებით ევქარისტიის ღვთაებრივ საიდუმლოსთან ზიარების შემდეგ.

აპოკალიპსისი ლაპარაკობს სამყაროს აღსასრულის წინ ადამიანთა გაუცხოების უკანასკნელ ხარისხსზე, უკანასკნელ განვითარებასა და ეტაპზე.

როდესაც ცოდვილი ცხოვრება მიაღწევს უკიდურეს ზომას (რაც დამახასიათებელია ბოლო დროის კაცობრიობისთვის), მაშინ განსაკუთრებულად გაიზრდება გაუცხოება კაცთა შორის და გამეფდება ადამიანთა სიმხეცე.

აი "ტექნიკური პროგრესის" დღევანდელი მიღწევა (ტელევიზია, კომპიუტერები, მობილური ტელეფონები, თანამედროვე მუსიკა, ტრანსპორტი, სხვადასხვა ტექნიკური კეთილმოწყობა და ა. შ.) წარმოადგენს ამ გაუცხოების მწვერვალს, როგორც მოცემულობას, როგორც ნორმას. მეტიც, ადამიანებში ის ნერგავს გაუცხოების კულტს, აიძულებს ადამიანებს ერთმანეთთან დამოკიდებულება ჰქონდეთ არა როგორც პიროვნებებთან. შეიძლება ითქვას, რომ გაუცხოება დღეს მეფობს მთელს "ცივილიზებულ" სამყაროში. ფილოსოფოსებსა და სოციოლოგებს აქვთ სპეციალური ტერმინიც კი თანამედროვე დასავლური ცივილიზაციის აღსანიშნად, - "გაუცხოებული საზოგადოება" (იხ. მაგალითად: Философский словарь / Под ред. И. Т. Фролова. 6-е изд. М., 1991. С. 238).

თანამედროვე ცხოვრების მთელი წყობა მიმართულია ადამიანში პირუტყვულობისა და სიმხეცის განვითარებისკენ. რაც უფრო ნაკლებად ურთიერთობენ ადამიანები ერთმანეთში უშუალო ურთიერთობით, მით უფრო ეკონტაქტებიან ერთურთს სხვადასხვა მოწყობილობებითა და მანქანებით ან მათი მეშვეობით. "ტექნიკურმა კეთილდღეობამ, - ამბობს მხცოვანი პაისი, - გადალახა ყოველგვარი საზღვრები. გაიზარდა მანქანათა რიცხვი და თვით ადამიანიც კი გადააქცია მანქანად. ამჯერად მანქანები კარნახობენ ადამიანს ცხოვრების წესს და მისი გულიც რკინისებური და მექანიკური გახდა" ("Отче, помоги!" С. 36).

"ცივილიზაცია, - აღნიშნავს არქიმანდრიტი რაფაელ (კარელინი), - ერთმანეთისგან აცალკევებს ადამიანებს, ამიტომაც დიდი ქალაქები არა მარტო შუშისა და ბეტონის ჭიანჭველების ბუდეს წააგავს, არამედ ნამდვილ უდაბნოს სულისთვის. ადამიანები არა მარტო მანძილით არიან დაშორებული ერთურთს, არამედ შინაგანი კონტაქტის არარსებობითაც. ადამიანებს უკვე აღარ სჭირდებათ ცოცხალი ურთიერთობა, უფრო ადვილი და მოხერხებულია მექანიკური ურთიერთობა. ტექნიკური ცივილიზაციის ეპოქაში მცხოვრები ადამიანი მანქანასავით დაპროგრამებულია. ის გადაიქცა ბიოლოგიურ აპარატად, რომელიც მიერთებულია მკაცრი რეჟიმის სტანდარტს, რომელსაც ალტერნატივად შეუძლია დაუპირისპიროს მხოლოდ საკუთარი ნევროზები. აქ ჩვენ ვაწყდებით უცნაურ მოვლენას: სიგიჟეს, როგორც ჯანყს მანქანების წინააღმდეგ. პათოლოგია ხელოვნებაში, პათოლოგია პირადი ცხოვრების ნებისმიერ სფეროში... აქ მანქანა არა მარტო ამარცხებს ადამიანს, არამედ კლავს კიდეც და ანადგურებს მას" (Архим. Рафаил (Карелин). Тайна спасения. С. 116-117).

ალექსანდრე კრასნოვის შესანიშნავ წიგნში "ბერი ანტონის სულიერი გასაუბრებანი და დარიგებანი" (სამ ნაწილად) ნათქვამია: "თანამედროვე ცივილიზაციის მატარებელი - ეს არის ნებაყოფლობითი მორჩილება ეშმაკისადმი, საკუთარი სულის გადაცემა მარადიული ტანჯვისათვის, ნებაყოფლობითი უარყოფა ღმრთისა და სწაფვისა განღმრთობისკენ...

ერთადერთი შესაძლებლობა საკუთარი თავის დახსნისა, სულისა და ხორცის გადარჩენისა, არის ერთობა ღმერთთან და ყოველივე ამსოფლიურის უარყოფა... რაც უფრო "ცივილიზებულია" ადამიანის საცხოვრებელი ადგილი, მით უფრო მეტი საშინელება დაატყდება მას თავს ტექნიკური და ბუნებრივი კატაკლიზმებისგან" (ნაწილი მე-2).


გაგრძელება

თავი 4 

პიროვნება.