ორასი თავი სულიერი რჯულის შესახებ.
წმ. მარკოზ განშორებული.
1. რადგან არაერთგზის მოისურვეთ იმის გაგება, რჯული როგორ არის სულიერი, თანახმად მოციქულისა (რომ. 7.14), ანთუ რა არის მისი დაცვის მოსურნეთა ცოდნა და საქმე, ამის შესახებ ძალისამებრ ვიტყვით:
2. უპირველესად - იმას, რომ ღმერთი ვუწყით ყოველი სიკეთის დასაბამად, შუალედად და დასასრულად. ამასთან, შეუძლებელია სიკეთის აღსრულება ანდა მისი რწმენა, თუ არა - ქრისტეს იესოს და სულიწმინდის მიერ.
3. ყოველივე კეთილი უფლის მიერ გვებოძება განგებულებითად და ვისაც ამგვარად სწამს, არც დაკარგავს ბოძებულს.
4. მტკიცე სარწმუნოება კოშკია ძლიერი, ქრისტე კი ყველაფერი ხდება მორწმუნისათვის.
5. მთავრობდეს შენს ყველა განაზრახს ის, ვინც მთავარია ყველა სიკეთისა, რომ ღვთით აღსრულდეს დაგეგმილი.
6. ვინც გონებამდაბალია და სულიერი საქმის მქონე, საღვთო წერილთა ამოკითხვისას ყოველივეს თავის თავზე ისაზრებს და არა სხვაზე.
7. მოუხმე ღმერთს, რომ გაგიხსნას გულის თვალები და იხილო შენ ის სარგებელი, რაც გამოცდილებით შემეცნებულ ლოცვასა და წიგნის კითხვას ახლავს.
8. ვისაც აქვს სულიერი რამ ნიჭი და, ამასთან, თანაუგრძნობს არმქონეთ, ამგვარი ვინმე სწორედ თანაგრძნობის წყალობით ინარჩუნებს იმას, რაც ებოძა, მაშინ როცა ვინც ქედმაღლობს, იღუპავს ნიჭს, იგვემება რა ქედმაღლობის გულისზრახვებით.
9. პირი გონებამდაბლისა ჭეშმარიტებას მეტყველებს, ხოლო ჭეშმარიტების მოპირისპირე მსგავსია იმ მსახურისა, უფალს რომ სილა გაარტყა ყბაში (ინ. 18.22).
10. ნუ დაემოწაფები თავისი თავის მაქებელს, რათა გონებამდაბლობის ნაცვლად ამპარტავნება არ ისწავლო.
11. ნუ ამაღლდება შენი გული სსაღვთო წერილის შემეცნებით, რათა არ დაიმონოს გმობის სულმა შენი გონება.
12. შეეცადე, რომ მრუდე რამ საქმე გააუნებელყო არა კამათისმოყვარეობის გზით, არამედ იმ საშუალებებით, რასაც განაწესებს სულიერი რჯული, - ესე იგი მოთმინებით, ლოცვითა და შეუძრავი სასოებით.
13. ვინც ხორციელად ლოცულობს და ჯერაც არა აქვს სულიერი ცოდნა, მსგავსია იმ ბრმისა, რომელიც ღაღადებდა და ამბობდა: "დავითის ძეო, შემიწყალე მე" (მრკ. 10.48; ლკ. 18.38).
14. ვინც ოდესღაც ბრმა იყო, თვალი აახილა მან და დაინახა რა უფალი, აღიარა იგი არათუ კვლავაც დავითის ძედ, არამედ - ღვთის ძედ, და თაყვანი სცა მას (ინ. 9.38).
15. ნუ ამაღლდები, თუ ლოცვის ჟამს ცრემლს ღვრი, რადგან ეს ქრისტე შეეხო შენს თვალებს და შენც გონებით ზეაღიხილე.
16. ვინც ბრმის მსგავსად განიძარცვა სამოსელი და მიეახლა უფალს, ამგვარი ვინმე მიჰყვება კიდეც მას და უსრულესი დოგმატების მქადაგებელიც ხდება (მრკ. 10. 50-51).
17. გულისზრახვებში ნალოლიავები ბოროტება კადნიერს ხდის გულს, მაგრამ როდესაც ამ ბოროტებას თავშეკავებისა და სასოების გზით აღმოვფხვრით, ამით შეიმუსრება გული.
18. არსებობს გულის შემუსვრილობა - თანაბარზომიერი და სასარგებლო, რაც ამ გულს ლმობიერს ხდის; ამასთან არსებობს სხვა შემუსვრილობაც გულისა, არათანაბარზომიერი და მავნებელი, რაც განგმირავს მას.
19. მღვიძარება, ლოცვა და მოახლოებულ განსაცდელთა დათმენა ესაა სწორედ ის შემუსვრილობა, გულისთვის რომ უვნებელია და სასარგებლო, მხოლოდ თუ ანგარების შედეგად არ განვკვეთთ მათ თანაშერთულობას, რადგან ამათში დამკვიდრებული დანარჩენებშიც შემწეობას მიიღებს; ხოლო ის, ვინც აღნიშნულთ უგულებელყოფს და დაანაწევრებს, მიცვალების ჟამს გაუსაძლისად დაიტანჯება.
20. გემოთმოყვარე გული საპყრობილედ და ბორკილად უხდება სულს მიცვალების ჟამს, მაშინ როცა შრომისმოყვარე გული გახსნილი კარია მისთვის.
21. "ქალაქში შესასვლელი რკინის კარი" ესაა გაქვავებული გული, რაც შეჭირვებულსა და გატანჯულს "თავისით გაეხსნება", ისევე როგორც - პეტრეს (საქ. მოც. 12.10).
22. მრავალია ლოცვის სახე, ერთი-მეორეზე უაღმატებულესი, თუმცა ლოცვის არც ერთი სახეობა არ არის საზიანო, გარდა რამ ისეთისა, რაც არ არის ლოცვა, არამედ სატანური ქმედება.
23. ადამიანმა, რომელსაც ბოროტმოქმედება ეწადა, უპირველესად ჩვეულებისამებრ ილოცა გონებით და განგებულებითად დაბრკოლებულმა ბოლოს მრავალი სამადლობელი აღავლინა.
24. დავითმა, ნაბალ კარმელიელის მოკვლის მოსურნემ, გაიხსენა საღვთო მისაგებელის შესახებ და, უარყო რა განზრახული, მრავალი სამადლობელი აღავლინა (I მფ. თ. 25). ამასთან, ისიც ვიცით, რაოდენი რამ ჩაიდინა მან, როდესაც დაივიწყა ღმერთი, და არც დამცხრალა ამგვარი მოქმედებისგან, ვიდრე ნათან წინასწარმეტყველმა ღვთის გახსენებამდე არ მიიყვანა იგი (II მფ. თ. 12).
25. ღვთის გახსენების ჟამს გაამრავლე ვედრება, რომ მისი დავიწყებისას უფალმა მოგიხსენოს შენ.
26. საღვთო წერილთა კითხვისას შეიმეცნე ის, რაც დაფარულია მათში, რადგან `რაც კი წინასწარ დაიწერა, ამბობს მოციქული, ჩვენს დასამოძღვრად დაიწერა" (რომ. 15.4).
27. სარწმუნოებას წერილი უწოდებს შეუძრავობას იმისას, რასაც ვსასოებთ (ებრ. 11.1), ხოლო ისინი, რომლებიც ვერ ცნობენ, რომ ქრისტე მკვიდრობს მათში, `გამოუცდელებად" თქვა მან (II კორ. 13.5).
28. ისევე როგორც საქმეებისა და სიტყვების გზით აზრი ცხადდება, ამგვარადვე გულითადი ქველმოქმედებების მეშვეობით - სამომავლო მისაგებელი.
29. მოწყალე გული, ცხადია, შეწყალებული იქნება, საწინააღმდეგო შემთხვევაში კი შედეგიც განსხვავებულია.
30. თავისუფლების რჯული ასწავლის ყოველგვარ ჭეშმარიტებას და თუმცა მრავალნი კითხულობენ ხსენებულ რჯულს ცოდნისმიერად286, მცირედნი იმეცნებენ მას მცნებათა აღსრულებასთან შესაბამისობაში.
31. ნუ ეძიებ თავისუფლების რჯულის სრულქმნილებას ადამიანურ სათნოებებში, რადგან ამათში არ ვლინდება სრულქმნილი რჯული, ვინაიდან ხსენებული რჯულის სრულქმნილება ქრისტეს ჯვარშია დაფარული.
32. თავისუფლების რჯული ჭეშმარიტი ცოდნის კვალობაზე ამოიკითხება, შეიმეცნება კი მცნებათა აღსრულების გზით, ხოლო აღივსება ქრისტეს მოწყალებათა მიერ.
33. რაჟამს სინდისი გვაიძულებს, რომ წარვემატოთ ღვთის ყველა მცნებაში, მაშინ შევიცნობთ, რომ უბიწოა რჯული უფლისა (ფს. 18.8), რაც თუმცა ჩვენეულ კეთილთა შორისაც მოიღვაწება, მაგრამ ღვთის წყალობათა გარეშე ადამიანთა შორის სრულქმნა არ ძალუძს.
34. რომლებსაც თავიანთი თავი ქრისტეს ყველა მცნების მოვალედ არ შეურაცხავთ, ამგვარნი ღვთის რჯულს ხორციელად აღმოიკითხავენ, ვერ იმეცნებენ კი ვერც იმას, რას ამბობენ, ვერც თუ იმას, რის შესახებ ასაბუთებენ (I ტიმ. 1.7). ამიტომაც ჰგონიათ, რომ საქმეებით განასრულებენ მას.
35. არის საქმე, გარეგნულად აღსრულებული როგორც კარგი, რომლის აღმსრულებელსაც კეთილი მიზანი არა აქვს, და არის საქმე, აღსრულებული როგორც ცუდი, რომლის აღმსრულებელსაც კეთილი აქვს მიზანი. ამასთან, მავანნი არა მხოლოდ საქმეებს აკეთებენ, არამედ სიტყვებსაც იმდაგვარად ამბობენ, ზემოთ რომ აღვნიშნეთ. ამასთან, ერთნი სახეს უცვლიან საქმეს გამოუცდელობისა თუ უმეცრების გამო, მეორენი - უკეთური განზრახვით, მესამენი კი - ღვთისმოსაობითი მიზანდასახულებით.
36. ვინც ხოტბათა ნიაღვარში ცილისწამებასა და ძაგებას ფარავს, ამგვარი ვინმე ძნელად გამოსავლენია უმარტივესთათვის. მისი მსგავსია, აგრეთვე, ის, ვინც ცუდმედიდობს თავმდაბლური სახით. ესენი თუმცა კარგა ხანს ახერხებენ მზაკვრულად გადაძლიონ ჭეშმარიტება სიცრუით, მაგრამ მიშვებულები ბოლოს საქმეთა მიერ იმხილებიან.
38. არსებობს მხილება უკეთურებით და შურისძიების მიზნით, და არსებობს მხილება ღვთისმოშიშებით და ჭეშმარიტად.
39. ნუღარ ამხილებ იმას, ვინც განეშორა ცოდვას და უკვე შეინანა, ხოლო თუ ამბობ, რომ ღვთისნიერებით ამხილებ მას, უპირველესად შენივე ბოროტებანი გახადე ცხადი.
40. ყოველგვარ სათნოებას ღმერთი დასაბამობს, ისევე როგორც ყოველდღიურ სინათლეს - მზე.
41. სათნოების აღსრულებისას გაიხსენე იგი, ვინც თქვა: `ჩემს გარეშე არაფრის გაკეთება არ შეგიძლიათ" (ინ. 15.5).
42. შეჭირვებათა მიერ სიკეთეები განემზადებათ ადამიანებს, ისევე როგორც ცუდმედიდობისა და გემოთმოყვარეობის მიერ - ბოროტებანი.
43. ადამიანთაგან ჩაგრული გაურბის ცოდვას და შეჭირვების სწორ შეწევნას იღებს.
44. ვისაც სწამს ქრისტეს მისაგებელი, ყოველგვარ უსამართლობას წადიერად დაითმენს, შესაბამისად სარწმუნოებისა.
45. მჩაგვრელ ადამიანთა გამო მლოცველი მუსრავს ეშმაკებს, ხოლო ის, ვინც პირველთ წინააღმდეგობას უწევს, მეორეთაგან ხდება დაჭრილი.
46. უმჯობესია ადამიანთაგან შეცდენილობა, ვიდრე - ეშმაკთაგან, ხოლო ვინც ესათნოვა უფალს, ორივე დასძლია მან.
47. ყოველგვარი სიკეთე უფლისგან მოიწევა განგებულებითად, მაგრამ ეს სიკეთე საიდუმლოდ განელტვის უმადურებს, გრძნობადახშულებს და უსაქმურებს.
48. ყოველგვარი ბოროტება ბოლოვდება აკრძალული სიამოვნებით, ყოველგვარი სათნოება კი - სულიერი ნუგეშისცემით. პირველი მათგანი, იუფლებს რა, აღძრავს "თავისიანებს", ისევე როგორც მეორეც - "თანამონათესავეებს" თავისას.
49. ადამიანთაგან მიღებული შეურაცხყოფა ტანჯვას განაცდევინებს გულს, თუმცა ვინც დაითმენს, სიწმინდის მიზეზად უხდება მას.
50. უმეცრება იმას გვიკეთებს, რომ გვაპირისპირებს ჩვენთვის სასარგებლოსთან და გაკადნიერებული ზრდის ბოროტების მიზეზებს.
51. არაფრით ნაკლულევანმა შეიწყნარე სამწუხარონი და როგორც პასუხისმგებელმა (შდრ. ებრ. 13.17), უკუაგდე ანგარება.
52. ფარულად შეცოდებისას ნუ შეეცდები მის დაფარვას, რადგან "ყველაფერი შიშველია და გაცხადებული უფლის თვალთა წინაშე" (ებრ. 4.13), რომლისადმიც გველის ჩვენ პასუხისგება.
53. გონებით უჩვენე შენი თავი უფალს, რადგან "ადამიანი პირისახეს ხედავს, ღმერთი კი გულს" (I მფ. 16.7).
54. ნურაფერს იფიქრებ, ნურც იმოქმედებ საღვთო მიზანდასახულობის გარეშე, რადგან უმიზნოდ მოგზაური ფუჭად დამაშვრალობს.
55. აუცილებლობის გარეშე მცოდველისთვის ძნელად მოსანანიებელია, რაც ჩაიდინა, რადგან ვერ დაეფარება იგი ღვთის სამართალს.
56. სამწუხარო შემთხვევა ღვთის გახსენებას აღუძრავს გონიერს და, შესაბამისად, ტანჯავს ღვთის დამვიწყებელს.
57. ყოველგვარი არანებსითი გაჭირვება გახდეს შენთვის ამგვარი გახსენების მასწავლებელი და არ მოგაკლდება შენ მიზეზი სინანულისთვის.
58. დავიწყებას თავისთავად არავითარი ძალა არა აქვს, მაგრამ ჩვენეულ უგულისყურობათაგან გამომდინარე, მათ შესაბამისად, ძლიერდება.
59. ნუ ამბობ: "რა ვქნა, რადგან არ მინდა და მოდის". ეს ხდება იმიტომ, რომ, გახსოვდა რა უფალი, უგულებელყოფდი იმას, რისი ვალდებულებაც გქონდა.
60. რაც გახსოვს სიკეთე, ის აკეთე, და რაც არ გახსოვს, გაგეცხადება შენ. ამიტომაც არანაირად არ მისცე განუსჯელ დავიწყებას შენი ფიქრი.
61. წერილი ამბობს: "ჯოჯოხეთი და წარწყმედა ცხადია უფლის წინაშე" (იგავ. 15.11), ამას კი იგი გულისმიერი უმეცრებისა და დავიწყების შესახებ ამბობს.
62. მართლაც, ჯოჯოხეთი უმეცრებაა, რადგან ორივე მათგანი მოკლებულია სიცხადეს, წარწყმედა კი დავიწყებაა, რადგან ისინი არსებულთაგან წარწყმდნენ.
63. შენი უკეთურებანი გამოიწვლილე და არა შენი ახლობლისა. ასეთ შემთხვევაში არც შენი გონითი სამჭედლო განიძარცვება.
64. უგულისყურობა ძნელად დამტევია რაიმე ძალისამებრი სიკეთისა, თუმცა მოწყალება და ლოცვა უკუიხმობს უგულისყუროთ.
65. ყველა ღვთისმიერი შეჭირვება არსებითი ხვედრია კეთილმსახურებისა, რადგან ჭეშმარიტი სიყვარული საწინააღმდეგოთაგან გამოიცდება.
66. ნუ იტყვით, რომ მოპოვებული გაქვს სათნოება შეჭირვების გარეშე, რადგან შეუმოწმებელია იგი უჭირველობის გამო.
67. ყველა არანებაყოფლობით შეჭირვებას შეუდარე მისი შედეგი და სწორედ ამ შედეგში ჰპოვებ ცოდვის აღხოცვას.
68. ახლობელი ადამიანის ბევრი რჩევა სარგებლობის მომტანია, მაგრამ ყოველი ჩვენგანისათვის საკუთარ გადაწყვეტილებაზე უფრო გამოსადეგი არაფერია.
69. როდესაც კურნებას ეძიებ, გულისყური მიაპყარი შენს სინდისს, გააკეთე ის, რასაც გეტყვის და სარგებლობას ჰპოვებ.
70. ყოველ ჩვენგანში რაც დაფარულია, იცის ღმერთმა და სინდისმა. ამიტომ, სწორედ ამათგან მივიღოთ გამოსწორება.
71. ადამიანი, რაოდენ ძალუძს, მოსაქმეობს თავისი ნების შესაბამისად, ღმერთი კი ადამიანის ნასაქმევთა შედეგებს აღასრულებს სამართლიანობის შესაბამისად.
72. თუ გნებავს, რომ განუკიცხველად მიიღო ადამიანებისგან ქება, უპირველესად შენი ცოდვებისთვის მამხილებლობა შეიყვარე.
73. რაოდენ შერცხვენასაც მიიღებს ადამიანი ქრისტეს ჭეშმარიტების გამო, ასგზის მეტად იდიდება იგი მრავალთა მიერ, უმჯობესია კი ყოველივე სიკეთის კეთება სამერმისოთა გამო.
74. როდესაც ადამიანი ადამიანს არგებს ან სიტყვით ან საქმით, ორივე მათგანმა ღვთის მადლად უნდა შერაცხოს ეს, ხოლო ვინც ამას ვერ გულისხმაყოფს, გულისხმისმყოფლისგან იბატონება.
75. ვინც ახლობელს რაღაც პირფერობის კვალობაზე აქებს, შესაფერის დროს გაკიცხავს მას და იგი შერცხვენილი იქნება.
76. ვინც არ იცის მტრის საფარი, ადვილად მოიკვლება. ასევე, ვინც არ იცის ვნებათმიზეზები, იოლად დაეცემა.
77. გემოთმოყვარეობისგან წარმოიქმნება უგულისყურობა, უგულისყურობისგან კი დავიწყება, რადგან სასარგებლოთა შესახებ ცოდნა ყველას მიანიჭა ღმერთმა.
78. ადამიანი შეაგონებს ახლობელს, რაოდენ უწყის, ღმერთი კი მოქმედებს მსმენელში, რაოდენი რწმენაც ამ უკანასკნელს აქვს.
79. ვნახე უსწავლელნი, საქმით გონებადამდაბლებულნი, და გახდნენ ისინი ბრძენთაუბრძნესნი.
80. სხვა უსწავლელმა კი, როდესაც ნახა ისინი შექებულნი, არათუ გონებამდაბლობას ჰბაძა მათსას, არამედ უსწავლელობით მოამაყემ ამპარტავნება მოიხვეჭა.
81. ვინც არაფრად აგდებს გონებას და უცოდინარობით ამაყობს, არა მხოლოდ სიტყვითაა უსწავლელი, არამედ - ცოდნითაც (შდრ. II კორ. 11.6).
82. მართლაც, ისევე როგორც სხვაა სიბრძნე სიტყვისა და სხვა - გონივრულობა, ასევე სხვაა უსწავლელობა სიტყვისა და სხვა - უგუნურება.
83. არას ავნებს სიტყვათა უცოდინარობა იმას, ვინც უაღრესად ღვთისმოსავია, ისევე როგორც სიბრძნე სიტყვისა - იმას, ვინც გონებამდაბალია.
84. ნუ იტყვიი, რომ არ იცი ის, რაც საჭიროა, და ამიტომაც, არ აკეთებ რა მას, თითქოს უდანაშაულო ხარ, რადგან რაც კი კარგი იცი, ისინი რომ გეკეთებინა, სხვა დანარჩენიც გაგეცხადებოდა შენ, შეიცნობდი რა ერთისგან მეორეს, მსგავსად ოთახებისა. არ გარგებს შენ პირველთა მომუშაკებამდე მეორეთა ცოდნა, რადგან ცოდნა, გაურჯელობის გამო, აამაყებს ადამიანს, სიყვარული კი, ყოვლის დათმენის გამო, აღაშენებს მას (შდრ. I კორ. 8.1).
85. საღვთო წერილის სიტყვები საქმეთა მიერ აღმოიკითხე და ნუ იქნები ვრცლადმეტყველი მარტივთა მიმართ, შემეცნებებით მოამპარტავნე.
86. ვინც უგულებელყოფს საქმეს და ლიტონ ცოდნას ეყრდნობა, ორლესული მახვილის ნაცვლად, "ლერწმის კვერთხი" უპყრია მას, რაც ბრძოლის ჟამს, წერილის თანახმად, გაუჭრის ხელს და, შეაღწევს რა შიგ, ამპარტავნების შხამს ჩაუღვრის მას მტრების წინაშე.
87. ღვთის წინაშე ყველა აზრს თავისი ზომა აქვს და წონა, რადგან ერთი და იგივეა ვნებადად თუ ცალმხრივად აზროვნება.
88. ვინც მცნებას აღასრულებს, ამის გამო განსაცდელს უნდა მოელოდეს, რადგან ქრისტესადმი სიყვარული საწინააღმდეგოთაგან გამოიცდება.
89. დაუდევრობის გამო არასოდეს დატოვო უყურადღებოდ გულისზრახვები, რადგან არც ერთი აზრი არ დაეფარება ღმერთს.
90. როდესაც ნახავ, რომ ადამიანურ დიდებას შთაგაგონებს გულისზრახვა, ცხადად უწყოდე, რომ ამით შერცხვენას გიმზადებს შენ იგი.
91. იცის მტერმა სულიერი რჯულის მოთხოვნილება და ეძიებს მარტოოდენ გონებისეულ თანხმობას, რადგან სწორედ ამ სახით იგი ან სინანულის შრომათა მოვალედ გახდის მისდამი დაქვემდებარებულს, ან კიდევ, თუ არ შეინანებს, იძულებით მოსაწევართა მიერ დაამწუხრებს მას, ზოგჯერ კი ამ მოსაწევართა წინააღმდეგ ბრძოლისთვისაც განამზადებს, რომ ამ მხრივაც მწუხარებანი განუმრავლოს და მიცვალების ჟამს ურწმუნოდ გამოაჩინოს იგი დაუთმენლობის გამო.
92. მოსაწევართა მიმართ ბევრ ვინმეს ბევრი რამ საწინააღმდეგო უმოქმედია, მაგრამ ლოცვისა და სინანულის გარეშე ვერავინ განრიდებია უბედურებას.
93. ბოროტებანი ერთიმეორისგან გამომდინარე იკრებენ ძალას. მსგავსადვე, სიკეთეებიც ურთიერთის მიერ იზრდებიან და მათთან წილმქონეს უფრო და უფრო წინ მიასწრაფებენ.
94. მცირე შეცოდებებს ეშმაკი აუბრალოებს, რადგან სხვა გზით უფრო დიდი ცოდვებისკენ ჩვენს წაყვანას ვერ შეძლებს იგი.
95. სამარცხვინო გულისთქმის ძირია კაცობრივი ქება, ისევე როგორც გონებასიმრთელისა - ბოროტებაში მამხილებლობა, ამასთან არა მხოლოდ მოსმენა მხილებისა, არამედ მისი შეწყნარებაც.
96. ვერაფერი ირგო იმ განდეგილმა, სიამეთაგან რომ ვნებულა, რადგან რასაც ადრე ფულით აკეთებდა იგი, იმავეს მოქმედებს ახლაც არასმქონე.
97. ასევე მმარხველიც, თუ იგი ფულს ფლობს, გონებით ძმაა ზემოხსენებულისა, რადგან იგივე ჰყავს მას დედა გონებითი სიამოვნების გამო, მამით კი სხვაა ვნებაში ცვალებადობის გამო.
98. არის ადამიანი, რომელიც იკვეთს ვნებას უფრო დიდი სიამეთვნებულების გამო და იდიდება იმათგან, რომლებიც უმეცარნი არიან მისი მიზანდასახულობისა, თუმცა შესაძლოა თვითონაც უმეცარი იყოს ამისა და უსარგებლოდ მოქმედებდეს.
99. ყველა ბოროტების მიზეზია ცუდმედიდობა და სიამეთმოყვარეობა. ვინც ამათ არ მოიძაგებს, ვერ აღმოფხვრის ვნებას.
100. ყველა ბოროტების ძირად ვერცხლისმოყვარეობა ითქმის (I ტიმ. 6.10), მაგრამ ცხადია, რომ ისიც ზემოხსენებულთაგან შემყარდება.
101. გონება ბრმავდება ამ სამი ვნებისგან, ვამბობ - ვერცხლისმოყვარეობისგან, ცუდმედიდობისგან და სიამეთმოყვარეობისგან.
102. ესენია "წურბელის სამი ასული", თანახმად წერილისა, რომლებიც `სიყვარულით შეიყვარებიან" მათი დედის - უგუნურების მიერ (იგავ. 30.15).
103. ცოდნა და რწმენა, - ჩვენი ბუნების თანააღზრდილები, - სხვა არაფრის გამო, თუ არა ზემოხსენებულთა მიზეზით დაჩლუნგდნენ.
104. გულისწყრომა, მრისხანება, ომები, მკვლელობები და ბოროტებათა მთელი დანარჩენი ჩამონათვალი მეტად გამძლავრდა ადამიანებში სწორედ მათ მიერ.
105. იმგვარად უნდა გვძულდეს ვერცხლისმოყვარეობა, ცუდმედიდობა და სიამეთნდომა, როგორც ბოროტებათა დედები და სათნოებათა დედინაცვლები.
106. სწორედ მათ გამო განგვეწესა, რომ არ გვიყვარდეს სოფელი და სოფლისაგანნი (I იოან. 2.15), თუმცა არა იმიტომ, რომ განუსჯელად მოვიძაგებდეთ ღვთის ქმნილებებს, არამედ იმისათვის, რომ ზემოხსენებული სამი ვნების მიზეზები აღმოვიკვეთოთ.
107. არავინ მეომართაგანი, - ამბობს მოციქული, - არ შეემსჭვალვის ამა სოფლის საქმეებს (II ტიმ. 2.4), რადგან ვისაც სურს, რომ სოფელთან შემსჭვალულმა დასძლიოს ვნებები, მსგავსია იმ ადამიანისა, ვინც ჩალით აქრობს ხანძარს.
108. ვინც ფულის, დიდების თუ სიამეთმოყვარეობის გამო ურისხდება მოყვასს, არ შეუცვნია მას, რომ ღმერთი სიმართლით განაგებს საქმეებს.
109. როდესაც მოისმენ უფლის ნათქვამს, რომ თუ ვინმე არ განუდგება მთელ თავის ქონებას, არ არის იგი მისი ღირსი (ლკ. 14.33), არა მხოლოდ ფულის შესახებ გაიაზრო ეს სიტყვები, არამედ აგრეთვე ბოროტების ყველა ნამოქმედარის შესახებ.
110. ჭეშმარიტების არმცოდნეს არც ჭეშმარიტად რწმენა ძალუძს, რადგან ცოდნა ბუნებით წინ უძღვის რწმენას.
111. ისევე როგორც ხილულთაგან თითოეულს თანაბუნებითი განუყო ღმერთმა, ასევე - ადამიანურ გულისზრახვებსაც, თუნდაც გვსურდეს, თუნდაც არ გვსურდეს.
112. თუკი ვინმე ცხადად მცოდველმა და უნანელმა ვიდრე სიკვდილამდე არარა ივნო, გჯეროდეს, რომ უმოწყალო იქნება მისდამი მსჯავრი.
113. გონიერად მლოცველი მოსაწევართა დამთმენია, ხოლო ავმეხსიერს ჯერაც არ ულოცია სიწმინდით.
114. როდესაც ვინმესგან ზიანდები, იგინები ან იდევნები, ამჟამინდელს ნუკი განსჯი, სამომავლოს ელოდე და აღმოაჩინე, რომ რაც შეგემთხვა, დიდი სიკეთეების მომნიჭებელი გახდა შენთვის არა მხოლოდ ამჟამინდელ, არამედ სამერმისო საუკუნეშიც.
115. ისევე როგორც ცუდადმჭამელებს მწარე აბზინდა რგებს, ასევე რგებს ცუდი ზნის ადამიანებს ცუდის განცდა, რადგან პირველთ აჯანმრთელებს, ამ უკანასკნელთ კი სინანულისთვის განამზადებს ხსენებული წამლობანი.
116. თუ არ გსურს ცუდი შეგემთხვეს, ნურც ცუდის გაკეთება გსურს, რადგან ამ უკანასკნელს გარდაუვალად მოჰყვება პირველი. მართლაც, ვინც რას დათესავს, იმასვე მოიმკის (გალ. 6.7).
117. ნებაყოფლობით ცუდის დამთესი ძალაუნებურად ამასვე მოიმკის, რის გამოც გვმართებს გვიკვირდეს ღვთის სამართლიანობა.
118. არის რა განსაზღვრული რამ ჟამი თესვასა და მკას შორის, ამის გამო ურწმუნოება როდი გვმართებს ნაცვალგებისა.
119. შეცოდებისას დაადანაშაულე არა საქმე, არამედ აზრი, რადგან გონება რომ წინამორბედი არ ყოფილიყო, არც სხეული მიჰყვებოდა მას.
120. ცხადად ცუდის გამკეთებელზე უარესია ფარულად ბოროტების ჩამდენი. ამიტომაც, უარესად ისჯება იგი.
121. მზაკვრობათა მხლართველი და ფარულად ბოროტების ჩამდენი ის "გველია", რომელიც, თანახმად წერილისა, "გზაში ჩასაფრებულა და ცხენის ქუსლს ჰკბენს" (შესაქ. 49.17).
122. ვინც ერთსა და იმავე დროს რაღაცის გამო აქებს მოყვასს, რაღაცის გამო კი კიცხავს მასვე, ამგვარი ვინმე ცუდმედიდობითა და შურით არის შეპყრობილი, რომელიც ქებათა მიერ შურის დაფარვას ცდილობს, გაკიცხვათა გზით კი თავის თავს მასზე უკეთესად გამოაჩინებს.
123. ისევე როგორც შეუძლებელია, რომ ერთსა და იმავე ადგილას ცხვრებიც ძოვდნენ და მგლებიც (შდრ. ზირ. 13.17), ამგვარადვე შეუძლებელია წყალობა ჰპოვოს მოყვასის მიმართ მზაკვრობის ჩამდენმა.
124. ვინც მცნებას ფარულად თავის ნებას უზავებს, "მემრუშეა", როგორც ეს "იგავთა" წიგნშია გაცხადებული, და იგი "გონებანაკლულობის გამო ტანჯვასა და მწუხარებას შეიმთხვევს" (იგავ. 6. 32).
125. ისევე როგორც წყლისა და ცეცხლის შეერთება ერთიმეორის გამომრიცხველია, ასევე გამორიცხავენ ურთიერთს თავისმართლება და თავმდაბლობა.
126. ცოდვათმიტევების მაძიებელს უყვარს გონებამდაბლობა, ხოლო სხვათა მგმობელი ბეჭედს უსვამს თავის ბოროტებებს.
127. ნუ დატოვებ ცოდვას აღუხოცელს, თუნდაც რომ უმცირესი იყოს იგი, რათა შემდეგ უფრო დიდი ბოროტებებისკენ არ წაგითრიოს შენ.
128. თუ გსურს ცხონება, შეიყვარე შენს შესახებ მართალი სიტყვა და განუსჯელად ნურასოდეს უკუმიაქცევ მხილებას.
129. ჭეშმარიტების სიტყვამ გარდაქმნა "იქედნეთა ნაშობნი" და "უჩვენა მათ განრიდება სამომავლო რისხვისგან" (მთ. 3.7).
130. ჭეშმარიტების სიტყვათა შემწყნარებელი შემწყნარებელია ღმერთი - სიტყვისა, რადგან "თქვენი შემწყნარებელი, ამბობს, მე მიწყნარებს" (მთ. 10.40).
131. სახურავიდან ჩაშვებული დავრდომილი ესაა მორწმუნეთა მიერ ღვთისნიერად მხილებული ადამიანი, რომელიც მათი რწმენის გამო იღებს შენდობას (შდრ. ლკ. 5.19).
132. უმჯობესია ღვთისმოშიშებით ვლოცულობდეთ მოყვასისათვის, ვიდრე ვამხილებდეთ მას მისი ყოველი ცოდვის გამო.
133. მართლადმონანულს დასცინიან უგუნურნი, მისთვის კი ღვთივსათნოყოფის ნიშანია ეს.
134. მოასპარეზე ყველაფრისგან თავშეზღუდულია (I კორ. 9.25) და არ დაცხრება იგი, ვიდრე არ მოსპობს უფალი ბაბილონის თესლს (ეს. 14.22; იერ. 27.16).
135. გულისხმაჰყავი, რომ თორმეტია უპატიობის ვნება. თუ ერთ მათგანსაც კი ნებსით შეიყვარებ, დანარჩენი თერთმეტის ადგილსაც ის შეავსებს.
136. მოგიზგიზე ცეცხლია ცოდვა. რამდენსაც გამოაკლებ მას ნივთს, იმდენსვე დაიკლებს იგი და რამდენსაც დაურთავ, შესაბამისადვე აგიზგიზდება.
137. ქებით თუ გასულდიდდები, მოელოდე შერცხვენას, რადგან თქმულია: "ვინც თავს აიმაღლებს, დამდაბლდება" (მთ. 23.12, ლკ. 14.11).
138. როდესაც გონებისგან განვიგდებთ ყოველგვარ ნებაყოფლობით ბოროტებას, მაშინღა შევებრძოლებით აკვიატებულ ვნებებს.
139. აკვიატება ესაა წინარე ბოროტებათა უნებლიე ხსოვნა, რაც მოასპარეზეებში ვნებამდე მიღწევას ვერ ახერხებს, გამარჯვებულებში კი ნადგურდება ვიდრე კვეთებამდე.
140. კვეთება ესაა გულის უსახო აღძრულობა, გამოცდილთაგან გასაღების მსგავსად წინდაწინვე ხელთგდებული.
141. სადაც იყო გულისზრახვის წარმოსახვები, იქ შედგა თანხმობა, რადგან "უსახო აღძრულობა", ესაა უმიზეზო კვეთება, ხოლო არის ადამიანი, რომელიც გაურბის აღნიშნულ წარმოსახვებს, "ვით მუგუზალი ცეცხლს" (შდრ. ზაქ. 3.2), და არის ადამიანი, რომელიც მანამდე არ განირიდებს მათ, სანამ ალები არ აგიზგიზდება.
142. არ თქვა, არ მსურს და მოდისო, აშკარაა, რომ თუ თვით ეს საქმე არა, ამ საქმის მიზეზები მაინც გიყვარს.
143. ქების მაძიებელი ვნებაში მკვიდრობს და შემთხვეული შეჭირვების გამო მდრტვინავს სიამტკბილობა უყვარს.
144. სასწორის უღლისებრ არამდგრადია სიამითვნებულის გულისზრახვა, რომელიც ზოგჯერ ტირის და მოთქვამს ცოდვის გამო, ზოგჯერ კი ებრძვის და უპირისპირდება მოყვასს, ეშურება რა სიამეებს.
145. ვინც ყოველივეს გამოცდის და სიკეთეს შეუდგება (შდრ. I თეს. 5.21), შედეგად ყოველგვარი უკეთურებისგან განიზღუდება.
146. "სულგრძელი ადამიანი დიდია გონებით" (იგავ. 14.29). ამგვარივეა ისიც, ვინც სიბრძნის სიტყვებს მიუპყრობს თავის ყურს.
147. ღვთის ხსოვნის გარეშე შეუძლებელია, რომ ცოდნა ჭეშმარიტი იყოს, რადგან პირველის გარეშე ეს მეორე ნაყალბევია.
148. ვინც გულსასტიკია, არას არგებს მას უფრო დაწლობილი ცოდნის შესახებ სწავლება, რადგან არ განიკუთვნებს იგი სინანულის სიძნელეებს შიშის გარეშე.
149. უდრტვინველ ადამიანს შეეწევა რწმენითი სიტყვა, რადგან იგი არ ამოწმებს ღვთის სულგრძელებას და არ იგვემს თავს ხშირი შეცოდებებით.
150. ძლიერი ადამიანი არ ამხილო ცუდმედიდობის გამო, არამედ სამომავლო შერცხვენის მოსაწევარი დაანახე მას, რადგან ვინც გონიერია, ამ გზით მხილებას წადიერად იღებს.
151. მხილებისმოძულე წინასწარგანზრახვითად ექცევა ვნების ქვეშ, მხილებისმოყვარე კი, ცხადია, წინასწარგანწყობითად განერიდება მას.
152. ნუ გსურს უცხო უკეთურებათა მოსმენა, რადგან ამგვარი სურვილის შედეგად ხსენებულ უკეთურებათა აღბეჭდილობანი ჩვენშიც შთაისახება.
153. თუკი უკეთურ სიტყვებს შეიტკბილხმოვანებ, ამის გამო საკუთარ თავს განურისხდი და არა იმას, ვინც მათ წარმოთქვამს, რადგან სწორედ უკეთური სმენა განიკუთვნებს უკეთურ მაცნეს.
154. თუ ვინმე ფუჭადმეტყველ ადამიანებში მოხვდება, თავისი თავი ჩათვალოს დამნაშავედ ამგვარ ფუჭსიტყვაობათა გამო (თუმცა, შესაძლოა, არა ამჟამინდელი, არამედ ძველი ვალებიდან გამომდინარე).
155. თუ ნახავ, რომ პირმოთნედ გაქებს ვინმე, მისგან გაკიცხვას ელოდე შესაბამის დროს.
156. ამჟამინდელი შეჭირვებანი წინდაწინვე თანაშეუნაცვლე სამერმისო სიკეთეებს და აღარასოდეს მოასუსტებს შენს შემართებას უზრუნველობა.
157. რაჟამს ხორციელი საბოძვარის გამო შეაქებ ადამიანს, როგორც კეთილს, ღვთის გარეშე, ეს ადამიანი შემდეგში უკეთური გამოჩნდება შენთვის.
158. ყველა სიკეთე უფლისგან მომდინარეობს განგებულებითად და მათი მატარებელნი სიკეთეთა მსახურები არიან.
159. სიკეთეთა და ბოროტებათა ურთიერთშეწმასნილობა თანაბარზომიერი გულისზრახვით შეიწყნარე. აი, ასე ამხობს ღმერთი საქმეთა არათანაბარზომიერებას.
160. გულისზრახვათა უთანაბრობა თვით საკუთარი გულისზრახვების ცვლილებათა მომტანია, რადგან ღმერთმა ნებაყოფლობით მოვლენებს თანაშებუნებებითად განუყო არანებაყოფლობითნი.
161. გრძნობადნი გონებითთა ნაშობნი არიან, ატარებენ რა, ღვთის განჩინებით, იმას, რაც საჭიროა.
162. როდესაც გული ვნებულია სიამით, აღმოცენდება დამაწყლულებელი გულისზრახვები და სიტყვები, და კვამლისგან შიგნითმდებარე ნივთს შევიცნობთ.
163. გონებაში მყოფობდე და არ გაიტანჯები განსაცდელთაგან. ხოლო იქიდან განშორებულმა დაითმინე მოსაწევარნი.
164. ილოცე, რომ არ მოიწიოს შენზე განსაცდელი (მთ. 6.13), მაგრამ მოწევნილი შეიწყნარე როგორც შენეული და არა უცხო.
165. განაშორე შენი აზრი ყოველგვარ ანგარებას და მაშინ შეძლებ დაინახო ეშმაკის მზაკვრობანი.
166. ვინც ამბობს, რომ ეშმაკის ყველა მზაკვრობა იცის, არ იცის რა, თავისთავს სრულქმნილად წარმოაჩენს.
167. რაჟამს გონება განუდგება სხეულებრივ საწუხართ, ამის შესაბამისად ხედავს იგი მტერთა მზაკვრულ ქმედებებს.
168. გულისზრახვებს მიდევნებული ბრმავდება მათგან და თუმცა ცოდვის მოქმედებებს ხედავს, მათი მიზეზების განჭვრეტა არ ძალუძს.
169. არსებობს ადამიანი, რომელიც გარეგნულად მცნებებს ასრულებს, მაგრამ ვნებებსაა დამონებული და უკეთურ გულისზრახვათა შედეგად კეთილ საქმეს აუფასურებს.
170. ბოროტების სათავეში შესულმა არ თქვა, რომ ვერანაირად ვერ დაგძლევს იგი, რადგან რა ზომამდეც შედიხარ, იმ ზომამდე ძლეულიც ხარ უკვე.
171. ყველა მოვლენა მცირედიდან იწყება და ნაწილ-ნაწილ ნასაზრდოები ზრდას იწყებს.
172. ბოროტების მზაკვრობა ესაა მრავალწნული ბადე და მასში ნაწილობრივ გახვეული, თუ არ იზრუნებს, ყოველი მხრიდან მოიხრჩობა.
173. ნუ გსურს იმ ადამიანთა უბედურების მოსმენა, რომლებიც შენი მტრები არიან, რადგან ამგვარი ამბების მსმენელნი საკუთარი განაზრახის ნაყოფს იმკიან.
174. ნუ ფიქრობთ, რომ ყოველგვარი შეჭირვება ცოდვის გამო მოიწევა ადამიანებზე, რადგან ღვთისსათნონიც ჩავარდნილან განსაცდელში. მართლაც, დაწერილია როგორც ის, რომ `უღმერთონი და ურჯულონი განიდევნებიან" (ფს. 36.28), ასევე ისიც, რომ "ქრისტეში კეთილსათნოდ ცხოვრების მოწადინენი დევნილნი იქნებიან" (II ტიმ. 3.12).
175. შეჭირვების ჟამს დაუკვირდი სიამეთნდომის შემოტევას, რადგან გიამებს რა გასაჭირს, ადვილშესაწყნარებელი ხდება.
176. მავანნი გონიერებს იმათ უწოდებენ, რომლებიც აწონილ-დაწონილად უდგებიან გრძნობად საქმეებს, მაგრამ გონიერნი ისინი არიან, რომლებიც იმარჯვებენ საკუთარ სურვილებზე.
177. ბოროტებათა აღმოფხვრამდე ნუ მოუსმენ შენს გულს, რადგან როგორი შენატანებიც აქვს მას, იმგვარსავე შენამატებს ეძიებს.
178. ისევე როგორც არსებობს ტყე-ღრეში შემხვედრი გველები და არსებობს კიდევ სხვები, სახლებში რომ იბუდებენ, ამგვარადვე არსებობს ვნებები, აზრისმიერად დასახულნი, და არსებობს სხვებიც, საქმით ნამოქმედებნი, თუმცა კი ისინი ერთი ხატიდან მეორეში არიან გარდასახულნი.
179. როდესაც ნახავ, რომ შიგნით რაც გაქვს, მძლავრად აღიძვრის და ვნებისაკენ უხმობს მყუდრო გონებას, იცოდე, რომ ოდესღაც შენმა გონებამ ამათაც უმეგზურა, საქმედ აქცია ისინი და გულში ჩადო.
180. ვერ შემყარდება ღრუბელი ქარის ქროლის გარეშე და ვერ იშვება ვნება ფიქრის გარეშე.
181. თუკი მეტად აღარ აღვასრულებთ "ხორცის ნება-სურვილებს", როგორც წერილი ამბობს (ეფეს. 2.3), უფლის მიერ ადვილად დაგვიცხრება ადრინდელი შთანაზრახები.
182. თუმცა გონების გამყარებული წარმოსახვები უფრო მეტად უკეთურია და უფრო მეტად მბრძანებლური, მაგრამ აზრისმიერნი არიან მათი მიზეზები და წინამძღვრები.
183. არის ბოროტება, გულისმიერად რომ გვიპყრობს ხანგრძლივი ცრურწმენის შედეგად, და არის ბოროტება, აზრისმიერად რომ გვებრძვის ყოველდღიური საქმეების გზით.
184. ღმერთი საქმეებს განზრახულებათა შესაბამისად სჯის, რადგან "მოგცეს შენ, - ამბობს, - უფალმა შენი გულისებრ" (ფს. 19.5).
185. ვინც სინდისს თვალს ვერ უსწორებს, ვერც სხეულებრივ სიძნელეებს დაითმენს კეთილმსახურების გამო.
186. სინდისი ესაა ბუნებითი წიგნი. ვინც საქმიანად კითხულობს მას, საღვთო შეწევნის გამოცდილებას იღებს.
187. ვინც ნებსით არ იტვირთებს სიძნელეებს ჭეშმარიტების გამო, არანებსითი სიძნელეებით უმტანჯველესად განისწავლება.
188. ღვთის ნების მცოდნე და, ძალისამებრ, მისი მოქმედი მცირედი სიძნელეებით უდიდესთ განერიდება.
189. ვისაც ლოცვისა და განსაცდელთა დათმენის გარეშე სურს გამარჯვება, არათუ უკუაგდებს იგი ამ განსაცდელთ, არამედ კიდევ მეტად ეხვევა მათში.
190. უფალი თავის მცნებებშია დაფარული და მის მაძიებლებს თანაშეზომილად აღმოუჩნდება.
191. ნუ იტყვი: "აღვასრულე მცნებანი, მაგრამ ვერ ვპოვე უფალი", რადგან "მრავალგზის გიპოვია შენ, - თანახმად წერილისა, - ცოდნა სამართლიანობასთან ერთად, ხოლო ვინც მართლად ეძიებს მას, მშვიდობას ჰპოვებს".
192. მშვიდობა ესაა ვნებათაგან გათავისუფლება, რაც სულიწმინდის მოქმედების გარეშე ვერ მოიპოვება.
193. სხვაა მცნების აღსრულება და სხვა - სათნოება, თუმცა ისინი ურთიერთისგან იღებენ სიკეთეთა მიზეზებს.
194. მცნების აღსრულებად ითქმის ის, რომ ნაბრძანები სრულდება, ხოლო სათნოებად ის, რომ ჩვენი ნამოქმედარი ესათნოება ჭეშმარიტებას.
195. ისევე როგორც ერთია გრძნობადი სიმდიდრე, მაგრამ მფლობელობაში მრავლად დანაწილებული, ასევე ერთია სათნოება, მაგრამ მრავალი აქვს მას მოქმედებანი.
196. საქმის გარეშე მესიბრძნე და ენამჭევრი მდიდარია უსამართლობით და `მისი შრომანი", თანახმად წერილისა, `უცხო სახლებში შედის" (იგავ. 5.10).
197. "ყველაფერი, - ამბობს, - ოქროს ფულს ემორჩილება" (ეკლ. 10.19), გონებითნი კი ღვთის მიერ განიგებიან.
198. კეთილი სინდისი ლოცვით მოიპოვება, წმინდა ლოცვა კი - სინდისის გზით, რადგან ურთიერთის მსაჭიროებელნი არიან ბუნებით.
199. იაკობმა იოსებს ჭრელი პერანგი შეუკერა, უფალი კი ჭეშმარიტების ცოდნას მიჰმადლებს მშვიდს, როგორც დაწერილია, რომ "ასწავლის უფალი თავის გზებს მშვიდებს" (ფს. 24.9).
200. ყოვლითურთ სიკეთე აკეთე ძალისამებრ და უფრო მეტის კეთების ჟამს არ მიიქცე უფრო ცოტასკენ, რადგან "უკუმიქცეული, - ამბობს, - ცათა სასუფეველში გამოსადეგი არ არის" (ლკ. 9.62).
http://library.church.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=380:2011-06-07-13-46-27&catid=38:2009-12-29-11-32-24&Itemid=66&lang=en
ძველი ბერძნულიდან თარგმნა ედიშერ ჭელიძემ
"სათნოებათმოყვარეობა" - "საეკლესიო ბიბლიოთეკა", ტ. V
გამომცემლობა "ახალი ივირონი", თბილისი 2006 წ.
წმ. მარკოზ განშორებული.
1. რადგან არაერთგზის მოისურვეთ იმის გაგება, რჯული როგორ არის სულიერი, თანახმად მოციქულისა (რომ. 7.14), ანთუ რა არის მისი დაცვის მოსურნეთა ცოდნა და საქმე, ამის შესახებ ძალისამებრ ვიტყვით:
2. უპირველესად - იმას, რომ ღმერთი ვუწყით ყოველი სიკეთის დასაბამად, შუალედად და დასასრულად. ამასთან, შეუძლებელია სიკეთის აღსრულება ანდა მისი რწმენა, თუ არა - ქრისტეს იესოს და სულიწმინდის მიერ.
3. ყოველივე კეთილი უფლის მიერ გვებოძება განგებულებითად და ვისაც ამგვარად სწამს, არც დაკარგავს ბოძებულს.
4. მტკიცე სარწმუნოება კოშკია ძლიერი, ქრისტე კი ყველაფერი ხდება მორწმუნისათვის.
5. მთავრობდეს შენს ყველა განაზრახს ის, ვინც მთავარია ყველა სიკეთისა, რომ ღვთით აღსრულდეს დაგეგმილი.
6. ვინც გონებამდაბალია და სულიერი საქმის მქონე, საღვთო წერილთა ამოკითხვისას ყოველივეს თავის თავზე ისაზრებს და არა სხვაზე.
7. მოუხმე ღმერთს, რომ გაგიხსნას გულის თვალები და იხილო შენ ის სარგებელი, რაც გამოცდილებით შემეცნებულ ლოცვასა და წიგნის კითხვას ახლავს.
8. ვისაც აქვს სულიერი რამ ნიჭი და, ამასთან, თანაუგრძნობს არმქონეთ, ამგვარი ვინმე სწორედ თანაგრძნობის წყალობით ინარჩუნებს იმას, რაც ებოძა, მაშინ როცა ვინც ქედმაღლობს, იღუპავს ნიჭს, იგვემება რა ქედმაღლობის გულისზრახვებით.
9. პირი გონებამდაბლისა ჭეშმარიტებას მეტყველებს, ხოლო ჭეშმარიტების მოპირისპირე მსგავსია იმ მსახურისა, უფალს რომ სილა გაარტყა ყბაში (ინ. 18.22).
10. ნუ დაემოწაფები თავისი თავის მაქებელს, რათა გონებამდაბლობის ნაცვლად ამპარტავნება არ ისწავლო.
11. ნუ ამაღლდება შენი გული სსაღვთო წერილის შემეცნებით, რათა არ დაიმონოს გმობის სულმა შენი გონება.
12. შეეცადე, რომ მრუდე რამ საქმე გააუნებელყო არა კამათისმოყვარეობის გზით, არამედ იმ საშუალებებით, რასაც განაწესებს სულიერი რჯული, - ესე იგი მოთმინებით, ლოცვითა და შეუძრავი სასოებით.
13. ვინც ხორციელად ლოცულობს და ჯერაც არა აქვს სულიერი ცოდნა, მსგავსია იმ ბრმისა, რომელიც ღაღადებდა და ამბობდა: "დავითის ძეო, შემიწყალე მე" (მრკ. 10.48; ლკ. 18.38).
14. ვინც ოდესღაც ბრმა იყო, თვალი აახილა მან და დაინახა რა უფალი, აღიარა იგი არათუ კვლავაც დავითის ძედ, არამედ - ღვთის ძედ, და თაყვანი სცა მას (ინ. 9.38).
15. ნუ ამაღლდები, თუ ლოცვის ჟამს ცრემლს ღვრი, რადგან ეს ქრისტე შეეხო შენს თვალებს და შენც გონებით ზეაღიხილე.
16. ვინც ბრმის მსგავსად განიძარცვა სამოსელი და მიეახლა უფალს, ამგვარი ვინმე მიჰყვება კიდეც მას და უსრულესი დოგმატების მქადაგებელიც ხდება (მრკ. 10. 50-51).
17. გულისზრახვებში ნალოლიავები ბოროტება კადნიერს ხდის გულს, მაგრამ როდესაც ამ ბოროტებას თავშეკავებისა და სასოების გზით აღმოვფხვრით, ამით შეიმუსრება გული.
18. არსებობს გულის შემუსვრილობა - თანაბარზომიერი და სასარგებლო, რაც ამ გულს ლმობიერს ხდის; ამასთან არსებობს სხვა შემუსვრილობაც გულისა, არათანაბარზომიერი და მავნებელი, რაც განგმირავს მას.
19. მღვიძარება, ლოცვა და მოახლოებულ განსაცდელთა დათმენა ესაა სწორედ ის შემუსვრილობა, გულისთვის რომ უვნებელია და სასარგებლო, მხოლოდ თუ ანგარების შედეგად არ განვკვეთთ მათ თანაშერთულობას, რადგან ამათში დამკვიდრებული დანარჩენებშიც შემწეობას მიიღებს; ხოლო ის, ვინც აღნიშნულთ უგულებელყოფს და დაანაწევრებს, მიცვალების ჟამს გაუსაძლისად დაიტანჯება.
20. გემოთმოყვარე გული საპყრობილედ და ბორკილად უხდება სულს მიცვალების ჟამს, მაშინ როცა შრომისმოყვარე გული გახსნილი კარია მისთვის.
21. "ქალაქში შესასვლელი რკინის კარი" ესაა გაქვავებული გული, რაც შეჭირვებულსა და გატანჯულს "თავისით გაეხსნება", ისევე როგორც - პეტრეს (საქ. მოც. 12.10).
22. მრავალია ლოცვის სახე, ერთი-მეორეზე უაღმატებულესი, თუმცა ლოცვის არც ერთი სახეობა არ არის საზიანო, გარდა რამ ისეთისა, რაც არ არის ლოცვა, არამედ სატანური ქმედება.
23. ადამიანმა, რომელსაც ბოროტმოქმედება ეწადა, უპირველესად ჩვეულებისამებრ ილოცა გონებით და განგებულებითად დაბრკოლებულმა ბოლოს მრავალი სამადლობელი აღავლინა.
24. დავითმა, ნაბალ კარმელიელის მოკვლის მოსურნემ, გაიხსენა საღვთო მისაგებელის შესახებ და, უარყო რა განზრახული, მრავალი სამადლობელი აღავლინა (I მფ. თ. 25). ამასთან, ისიც ვიცით, რაოდენი რამ ჩაიდინა მან, როდესაც დაივიწყა ღმერთი, და არც დამცხრალა ამგვარი მოქმედებისგან, ვიდრე ნათან წინასწარმეტყველმა ღვთის გახსენებამდე არ მიიყვანა იგი (II მფ. თ. 12).
25. ღვთის გახსენების ჟამს გაამრავლე ვედრება, რომ მისი დავიწყებისას უფალმა მოგიხსენოს შენ.
26. საღვთო წერილთა კითხვისას შეიმეცნე ის, რაც დაფარულია მათში, რადგან `რაც კი წინასწარ დაიწერა, ამბობს მოციქული, ჩვენს დასამოძღვრად დაიწერა" (რომ. 15.4).
27. სარწმუნოებას წერილი უწოდებს შეუძრავობას იმისას, რასაც ვსასოებთ (ებრ. 11.1), ხოლო ისინი, რომლებიც ვერ ცნობენ, რომ ქრისტე მკვიდრობს მათში, `გამოუცდელებად" თქვა მან (II კორ. 13.5).
28. ისევე როგორც საქმეებისა და სიტყვების გზით აზრი ცხადდება, ამგვარადვე გულითადი ქველმოქმედებების მეშვეობით - სამომავლო მისაგებელი.
29. მოწყალე გული, ცხადია, შეწყალებული იქნება, საწინააღმდეგო შემთხვევაში კი შედეგიც განსხვავებულია.
30. თავისუფლების რჯული ასწავლის ყოველგვარ ჭეშმარიტებას და თუმცა მრავალნი კითხულობენ ხსენებულ რჯულს ცოდნისმიერად286, მცირედნი იმეცნებენ მას მცნებათა აღსრულებასთან შესაბამისობაში.
31. ნუ ეძიებ თავისუფლების რჯულის სრულქმნილებას ადამიანურ სათნოებებში, რადგან ამათში არ ვლინდება სრულქმნილი რჯული, ვინაიდან ხსენებული რჯულის სრულქმნილება ქრისტეს ჯვარშია დაფარული.
32. თავისუფლების რჯული ჭეშმარიტი ცოდნის კვალობაზე ამოიკითხება, შეიმეცნება კი მცნებათა აღსრულების გზით, ხოლო აღივსება ქრისტეს მოწყალებათა მიერ.
33. რაჟამს სინდისი გვაიძულებს, რომ წარვემატოთ ღვთის ყველა მცნებაში, მაშინ შევიცნობთ, რომ უბიწოა რჯული უფლისა (ფს. 18.8), რაც თუმცა ჩვენეულ კეთილთა შორისაც მოიღვაწება, მაგრამ ღვთის წყალობათა გარეშე ადამიანთა შორის სრულქმნა არ ძალუძს.
34. რომლებსაც თავიანთი თავი ქრისტეს ყველა მცნების მოვალედ არ შეურაცხავთ, ამგვარნი ღვთის რჯულს ხორციელად აღმოიკითხავენ, ვერ იმეცნებენ კი ვერც იმას, რას ამბობენ, ვერც თუ იმას, რის შესახებ ასაბუთებენ (I ტიმ. 1.7). ამიტომაც ჰგონიათ, რომ საქმეებით განასრულებენ მას.
35. არის საქმე, გარეგნულად აღსრულებული როგორც კარგი, რომლის აღმსრულებელსაც კეთილი მიზანი არა აქვს, და არის საქმე, აღსრულებული როგორც ცუდი, რომლის აღმსრულებელსაც კეთილი აქვს მიზანი. ამასთან, მავანნი არა მხოლოდ საქმეებს აკეთებენ, არამედ სიტყვებსაც იმდაგვარად ამბობენ, ზემოთ რომ აღვნიშნეთ. ამასთან, ერთნი სახეს უცვლიან საქმეს გამოუცდელობისა თუ უმეცრების გამო, მეორენი - უკეთური განზრახვით, მესამენი კი - ღვთისმოსაობითი მიზანდასახულებით.
36. ვინც ხოტბათა ნიაღვარში ცილისწამებასა და ძაგებას ფარავს, ამგვარი ვინმე ძნელად გამოსავლენია უმარტივესთათვის. მისი მსგავსია, აგრეთვე, ის, ვინც ცუდმედიდობს თავმდაბლური სახით. ესენი თუმცა კარგა ხანს ახერხებენ მზაკვრულად გადაძლიონ ჭეშმარიტება სიცრუით, მაგრამ მიშვებულები ბოლოს საქმეთა მიერ იმხილებიან.
38. არსებობს მხილება უკეთურებით და შურისძიების მიზნით, და არსებობს მხილება ღვთისმოშიშებით და ჭეშმარიტად.
39. ნუღარ ამხილებ იმას, ვინც განეშორა ცოდვას და უკვე შეინანა, ხოლო თუ ამბობ, რომ ღვთისნიერებით ამხილებ მას, უპირველესად შენივე ბოროტებანი გახადე ცხადი.
40. ყოველგვარ სათნოებას ღმერთი დასაბამობს, ისევე როგორც ყოველდღიურ სინათლეს - მზე.
41. სათნოების აღსრულებისას გაიხსენე იგი, ვინც თქვა: `ჩემს გარეშე არაფრის გაკეთება არ შეგიძლიათ" (ინ. 15.5).
42. შეჭირვებათა მიერ სიკეთეები განემზადებათ ადამიანებს, ისევე როგორც ცუდმედიდობისა და გემოთმოყვარეობის მიერ - ბოროტებანი.
43. ადამიანთაგან ჩაგრული გაურბის ცოდვას და შეჭირვების სწორ შეწევნას იღებს.
44. ვისაც სწამს ქრისტეს მისაგებელი, ყოველგვარ უსამართლობას წადიერად დაითმენს, შესაბამისად სარწმუნოებისა.
45. მჩაგვრელ ადამიანთა გამო მლოცველი მუსრავს ეშმაკებს, ხოლო ის, ვინც პირველთ წინააღმდეგობას უწევს, მეორეთაგან ხდება დაჭრილი.
46. უმჯობესია ადამიანთაგან შეცდენილობა, ვიდრე - ეშმაკთაგან, ხოლო ვინც ესათნოვა უფალს, ორივე დასძლია მან.
47. ყოველგვარი სიკეთე უფლისგან მოიწევა განგებულებითად, მაგრამ ეს სიკეთე საიდუმლოდ განელტვის უმადურებს, გრძნობადახშულებს და უსაქმურებს.
48. ყოველგვარი ბოროტება ბოლოვდება აკრძალული სიამოვნებით, ყოველგვარი სათნოება კი - სულიერი ნუგეშისცემით. პირველი მათგანი, იუფლებს რა, აღძრავს "თავისიანებს", ისევე როგორც მეორეც - "თანამონათესავეებს" თავისას.
49. ადამიანთაგან მიღებული შეურაცხყოფა ტანჯვას განაცდევინებს გულს, თუმცა ვინც დაითმენს, სიწმინდის მიზეზად უხდება მას.
50. უმეცრება იმას გვიკეთებს, რომ გვაპირისპირებს ჩვენთვის სასარგებლოსთან და გაკადნიერებული ზრდის ბოროტების მიზეზებს.
51. არაფრით ნაკლულევანმა შეიწყნარე სამწუხარონი და როგორც პასუხისმგებელმა (შდრ. ებრ. 13.17), უკუაგდე ანგარება.
52. ფარულად შეცოდებისას ნუ შეეცდები მის დაფარვას, რადგან "ყველაფერი შიშველია და გაცხადებული უფლის თვალთა წინაშე" (ებრ. 4.13), რომლისადმიც გველის ჩვენ პასუხისგება.
53. გონებით უჩვენე შენი თავი უფალს, რადგან "ადამიანი პირისახეს ხედავს, ღმერთი კი გულს" (I მფ. 16.7).
54. ნურაფერს იფიქრებ, ნურც იმოქმედებ საღვთო მიზანდასახულობის გარეშე, რადგან უმიზნოდ მოგზაური ფუჭად დამაშვრალობს.
55. აუცილებლობის გარეშე მცოდველისთვის ძნელად მოსანანიებელია, რაც ჩაიდინა, რადგან ვერ დაეფარება იგი ღვთის სამართალს.
56. სამწუხარო შემთხვევა ღვთის გახსენებას აღუძრავს გონიერს და, შესაბამისად, ტანჯავს ღვთის დამვიწყებელს.
57. ყოველგვარი არანებსითი გაჭირვება გახდეს შენთვის ამგვარი გახსენების მასწავლებელი და არ მოგაკლდება შენ მიზეზი სინანულისთვის.
58. დავიწყებას თავისთავად არავითარი ძალა არა აქვს, მაგრამ ჩვენეულ უგულისყურობათაგან გამომდინარე, მათ შესაბამისად, ძლიერდება.
59. ნუ ამბობ: "რა ვქნა, რადგან არ მინდა და მოდის". ეს ხდება იმიტომ, რომ, გახსოვდა რა უფალი, უგულებელყოფდი იმას, რისი ვალდებულებაც გქონდა.
60. რაც გახსოვს სიკეთე, ის აკეთე, და რაც არ გახსოვს, გაგეცხადება შენ. ამიტომაც არანაირად არ მისცე განუსჯელ დავიწყებას შენი ფიქრი.
61. წერილი ამბობს: "ჯოჯოხეთი და წარწყმედა ცხადია უფლის წინაშე" (იგავ. 15.11), ამას კი იგი გულისმიერი უმეცრებისა და დავიწყების შესახებ ამბობს.
62. მართლაც, ჯოჯოხეთი უმეცრებაა, რადგან ორივე მათგანი მოკლებულია სიცხადეს, წარწყმედა კი დავიწყებაა, რადგან ისინი არსებულთაგან წარწყმდნენ.
63. შენი უკეთურებანი გამოიწვლილე და არა შენი ახლობლისა. ასეთ შემთხვევაში არც შენი გონითი სამჭედლო განიძარცვება.
64. უგულისყურობა ძნელად დამტევია რაიმე ძალისამებრი სიკეთისა, თუმცა მოწყალება და ლოცვა უკუიხმობს უგულისყუროთ.
65. ყველა ღვთისმიერი შეჭირვება არსებითი ხვედრია კეთილმსახურებისა, რადგან ჭეშმარიტი სიყვარული საწინააღმდეგოთაგან გამოიცდება.
66. ნუ იტყვით, რომ მოპოვებული გაქვს სათნოება შეჭირვების გარეშე, რადგან შეუმოწმებელია იგი უჭირველობის გამო.
67. ყველა არანებაყოფლობით შეჭირვებას შეუდარე მისი შედეგი და სწორედ ამ შედეგში ჰპოვებ ცოდვის აღხოცვას.
68. ახლობელი ადამიანის ბევრი რჩევა სარგებლობის მომტანია, მაგრამ ყოველი ჩვენგანისათვის საკუთარ გადაწყვეტილებაზე უფრო გამოსადეგი არაფერია.
69. როდესაც კურნებას ეძიებ, გულისყური მიაპყარი შენს სინდისს, გააკეთე ის, რასაც გეტყვის და სარგებლობას ჰპოვებ.
70. ყოველ ჩვენგანში რაც დაფარულია, იცის ღმერთმა და სინდისმა. ამიტომ, სწორედ ამათგან მივიღოთ გამოსწორება.
71. ადამიანი, რაოდენ ძალუძს, მოსაქმეობს თავისი ნების შესაბამისად, ღმერთი კი ადამიანის ნასაქმევთა შედეგებს აღასრულებს სამართლიანობის შესაბამისად.
72. თუ გნებავს, რომ განუკიცხველად მიიღო ადამიანებისგან ქება, უპირველესად შენი ცოდვებისთვის მამხილებლობა შეიყვარე.
73. რაოდენ შერცხვენასაც მიიღებს ადამიანი ქრისტეს ჭეშმარიტების გამო, ასგზის მეტად იდიდება იგი მრავალთა მიერ, უმჯობესია კი ყოველივე სიკეთის კეთება სამერმისოთა გამო.
74. როდესაც ადამიანი ადამიანს არგებს ან სიტყვით ან საქმით, ორივე მათგანმა ღვთის მადლად უნდა შერაცხოს ეს, ხოლო ვინც ამას ვერ გულისხმაყოფს, გულისხმისმყოფლისგან იბატონება.
75. ვინც ახლობელს რაღაც პირფერობის კვალობაზე აქებს, შესაფერის დროს გაკიცხავს მას და იგი შერცხვენილი იქნება.
76. ვინც არ იცის მტრის საფარი, ადვილად მოიკვლება. ასევე, ვინც არ იცის ვნებათმიზეზები, იოლად დაეცემა.
77. გემოთმოყვარეობისგან წარმოიქმნება უგულისყურობა, უგულისყურობისგან კი დავიწყება, რადგან სასარგებლოთა შესახებ ცოდნა ყველას მიანიჭა ღმერთმა.
78. ადამიანი შეაგონებს ახლობელს, რაოდენ უწყის, ღმერთი კი მოქმედებს მსმენელში, რაოდენი რწმენაც ამ უკანასკნელს აქვს.
79. ვნახე უსწავლელნი, საქმით გონებადამდაბლებულნი, და გახდნენ ისინი ბრძენთაუბრძნესნი.
80. სხვა უსწავლელმა კი, როდესაც ნახა ისინი შექებულნი, არათუ გონებამდაბლობას ჰბაძა მათსას, არამედ უსწავლელობით მოამაყემ ამპარტავნება მოიხვეჭა.
81. ვინც არაფრად აგდებს გონებას და უცოდინარობით ამაყობს, არა მხოლოდ სიტყვითაა უსწავლელი, არამედ - ცოდნითაც (შდრ. II კორ. 11.6).
82. მართლაც, ისევე როგორც სხვაა სიბრძნე სიტყვისა და სხვა - გონივრულობა, ასევე სხვაა უსწავლელობა სიტყვისა და სხვა - უგუნურება.
83. არას ავნებს სიტყვათა უცოდინარობა იმას, ვინც უაღრესად ღვთისმოსავია, ისევე როგორც სიბრძნე სიტყვისა - იმას, ვინც გონებამდაბალია.
84. ნუ იტყვიი, რომ არ იცი ის, რაც საჭიროა, და ამიტომაც, არ აკეთებ რა მას, თითქოს უდანაშაულო ხარ, რადგან რაც კი კარგი იცი, ისინი რომ გეკეთებინა, სხვა დანარჩენიც გაგეცხადებოდა შენ, შეიცნობდი რა ერთისგან მეორეს, მსგავსად ოთახებისა. არ გარგებს შენ პირველთა მომუშაკებამდე მეორეთა ცოდნა, რადგან ცოდნა, გაურჯელობის გამო, აამაყებს ადამიანს, სიყვარული კი, ყოვლის დათმენის გამო, აღაშენებს მას (შდრ. I კორ. 8.1).
85. საღვთო წერილის სიტყვები საქმეთა მიერ აღმოიკითხე და ნუ იქნები ვრცლადმეტყველი მარტივთა მიმართ, შემეცნებებით მოამპარტავნე.
86. ვინც უგულებელყოფს საქმეს და ლიტონ ცოდნას ეყრდნობა, ორლესული მახვილის ნაცვლად, "ლერწმის კვერთხი" უპყრია მას, რაც ბრძოლის ჟამს, წერილის თანახმად, გაუჭრის ხელს და, შეაღწევს რა შიგ, ამპარტავნების შხამს ჩაუღვრის მას მტრების წინაშე.
87. ღვთის წინაშე ყველა აზრს თავისი ზომა აქვს და წონა, რადგან ერთი და იგივეა ვნებადად თუ ცალმხრივად აზროვნება.
88. ვინც მცნებას აღასრულებს, ამის გამო განსაცდელს უნდა მოელოდეს, რადგან ქრისტესადმი სიყვარული საწინააღმდეგოთაგან გამოიცდება.
89. დაუდევრობის გამო არასოდეს დატოვო უყურადღებოდ გულისზრახვები, რადგან არც ერთი აზრი არ დაეფარება ღმერთს.
90. როდესაც ნახავ, რომ ადამიანურ დიდებას შთაგაგონებს გულისზრახვა, ცხადად უწყოდე, რომ ამით შერცხვენას გიმზადებს შენ იგი.
91. იცის მტერმა სულიერი რჯულის მოთხოვნილება და ეძიებს მარტოოდენ გონებისეულ თანხმობას, რადგან სწორედ ამ სახით იგი ან სინანულის შრომათა მოვალედ გახდის მისდამი დაქვემდებარებულს, ან კიდევ, თუ არ შეინანებს, იძულებით მოსაწევართა მიერ დაამწუხრებს მას, ზოგჯერ კი ამ მოსაწევართა წინააღმდეგ ბრძოლისთვისაც განამზადებს, რომ ამ მხრივაც მწუხარებანი განუმრავლოს და მიცვალების ჟამს ურწმუნოდ გამოაჩინოს იგი დაუთმენლობის გამო.
92. მოსაწევართა მიმართ ბევრ ვინმეს ბევრი რამ საწინააღმდეგო უმოქმედია, მაგრამ ლოცვისა და სინანულის გარეშე ვერავინ განრიდებია უბედურებას.
93. ბოროტებანი ერთიმეორისგან გამომდინარე იკრებენ ძალას. მსგავსადვე, სიკეთეებიც ურთიერთის მიერ იზრდებიან და მათთან წილმქონეს უფრო და უფრო წინ მიასწრაფებენ.
94. მცირე შეცოდებებს ეშმაკი აუბრალოებს, რადგან სხვა გზით უფრო დიდი ცოდვებისკენ ჩვენს წაყვანას ვერ შეძლებს იგი.
95. სამარცხვინო გულისთქმის ძირია კაცობრივი ქება, ისევე როგორც გონებასიმრთელისა - ბოროტებაში მამხილებლობა, ამასთან არა მხოლოდ მოსმენა მხილებისა, არამედ მისი შეწყნარებაც.
96. ვერაფერი ირგო იმ განდეგილმა, სიამეთაგან რომ ვნებულა, რადგან რასაც ადრე ფულით აკეთებდა იგი, იმავეს მოქმედებს ახლაც არასმქონე.
97. ასევე მმარხველიც, თუ იგი ფულს ფლობს, გონებით ძმაა ზემოხსენებულისა, რადგან იგივე ჰყავს მას დედა გონებითი სიამოვნების გამო, მამით კი სხვაა ვნებაში ცვალებადობის გამო.
98. არის ადამიანი, რომელიც იკვეთს ვნებას უფრო დიდი სიამეთვნებულების გამო და იდიდება იმათგან, რომლებიც უმეცარნი არიან მისი მიზანდასახულობისა, თუმცა შესაძლოა თვითონაც უმეცარი იყოს ამისა და უსარგებლოდ მოქმედებდეს.
99. ყველა ბოროტების მიზეზია ცუდმედიდობა და სიამეთმოყვარეობა. ვინც ამათ არ მოიძაგებს, ვერ აღმოფხვრის ვნებას.
100. ყველა ბოროტების ძირად ვერცხლისმოყვარეობა ითქმის (I ტიმ. 6.10), მაგრამ ცხადია, რომ ისიც ზემოხსენებულთაგან შემყარდება.
101. გონება ბრმავდება ამ სამი ვნებისგან, ვამბობ - ვერცხლისმოყვარეობისგან, ცუდმედიდობისგან და სიამეთმოყვარეობისგან.
102. ესენია "წურბელის სამი ასული", თანახმად წერილისა, რომლებიც `სიყვარულით შეიყვარებიან" მათი დედის - უგუნურების მიერ (იგავ. 30.15).
103. ცოდნა და რწმენა, - ჩვენი ბუნების თანააღზრდილები, - სხვა არაფრის გამო, თუ არა ზემოხსენებულთა მიზეზით დაჩლუნგდნენ.
104. გულისწყრომა, მრისხანება, ომები, მკვლელობები და ბოროტებათა მთელი დანარჩენი ჩამონათვალი მეტად გამძლავრდა ადამიანებში სწორედ მათ მიერ.
105. იმგვარად უნდა გვძულდეს ვერცხლისმოყვარეობა, ცუდმედიდობა და სიამეთნდომა, როგორც ბოროტებათა დედები და სათნოებათა დედინაცვლები.
106. სწორედ მათ გამო განგვეწესა, რომ არ გვიყვარდეს სოფელი და სოფლისაგანნი (I იოან. 2.15), თუმცა არა იმიტომ, რომ განუსჯელად მოვიძაგებდეთ ღვთის ქმნილებებს, არამედ იმისათვის, რომ ზემოხსენებული სამი ვნების მიზეზები აღმოვიკვეთოთ.
107. არავინ მეომართაგანი, - ამბობს მოციქული, - არ შეემსჭვალვის ამა სოფლის საქმეებს (II ტიმ. 2.4), რადგან ვისაც სურს, რომ სოფელთან შემსჭვალულმა დასძლიოს ვნებები, მსგავსია იმ ადამიანისა, ვინც ჩალით აქრობს ხანძარს.
108. ვინც ფულის, დიდების თუ სიამეთმოყვარეობის გამო ურისხდება მოყვასს, არ შეუცვნია მას, რომ ღმერთი სიმართლით განაგებს საქმეებს.
109. როდესაც მოისმენ უფლის ნათქვამს, რომ თუ ვინმე არ განუდგება მთელ თავის ქონებას, არ არის იგი მისი ღირსი (ლკ. 14.33), არა მხოლოდ ფულის შესახებ გაიაზრო ეს სიტყვები, არამედ აგრეთვე ბოროტების ყველა ნამოქმედარის შესახებ.
110. ჭეშმარიტების არმცოდნეს არც ჭეშმარიტად რწმენა ძალუძს, რადგან ცოდნა ბუნებით წინ უძღვის რწმენას.
111. ისევე როგორც ხილულთაგან თითოეულს თანაბუნებითი განუყო ღმერთმა, ასევე - ადამიანურ გულისზრახვებსაც, თუნდაც გვსურდეს, თუნდაც არ გვსურდეს.
112. თუკი ვინმე ცხადად მცოდველმა და უნანელმა ვიდრე სიკვდილამდე არარა ივნო, გჯეროდეს, რომ უმოწყალო იქნება მისდამი მსჯავრი.
113. გონიერად მლოცველი მოსაწევართა დამთმენია, ხოლო ავმეხსიერს ჯერაც არ ულოცია სიწმინდით.
114. როდესაც ვინმესგან ზიანდები, იგინები ან იდევნები, ამჟამინდელს ნუკი განსჯი, სამომავლოს ელოდე და აღმოაჩინე, რომ რაც შეგემთხვა, დიდი სიკეთეების მომნიჭებელი გახდა შენთვის არა მხოლოდ ამჟამინდელ, არამედ სამერმისო საუკუნეშიც.
115. ისევე როგორც ცუდადმჭამელებს მწარე აბზინდა რგებს, ასევე რგებს ცუდი ზნის ადამიანებს ცუდის განცდა, რადგან პირველთ აჯანმრთელებს, ამ უკანასკნელთ კი სინანულისთვის განამზადებს ხსენებული წამლობანი.
116. თუ არ გსურს ცუდი შეგემთხვეს, ნურც ცუდის გაკეთება გსურს, რადგან ამ უკანასკნელს გარდაუვალად მოჰყვება პირველი. მართლაც, ვინც რას დათესავს, იმასვე მოიმკის (გალ. 6.7).
117. ნებაყოფლობით ცუდის დამთესი ძალაუნებურად ამასვე მოიმკის, რის გამოც გვმართებს გვიკვირდეს ღვთის სამართლიანობა.
118. არის რა განსაზღვრული რამ ჟამი თესვასა და მკას შორის, ამის გამო ურწმუნოება როდი გვმართებს ნაცვალგებისა.
119. შეცოდებისას დაადანაშაულე არა საქმე, არამედ აზრი, რადგან გონება რომ წინამორბედი არ ყოფილიყო, არც სხეული მიჰყვებოდა მას.
120. ცხადად ცუდის გამკეთებელზე უარესია ფარულად ბოროტების ჩამდენი. ამიტომაც, უარესად ისჯება იგი.
121. მზაკვრობათა მხლართველი და ფარულად ბოროტების ჩამდენი ის "გველია", რომელიც, თანახმად წერილისა, "გზაში ჩასაფრებულა და ცხენის ქუსლს ჰკბენს" (შესაქ. 49.17).
122. ვინც ერთსა და იმავე დროს რაღაცის გამო აქებს მოყვასს, რაღაცის გამო კი კიცხავს მასვე, ამგვარი ვინმე ცუდმედიდობითა და შურით არის შეპყრობილი, რომელიც ქებათა მიერ შურის დაფარვას ცდილობს, გაკიცხვათა გზით კი თავის თავს მასზე უკეთესად გამოაჩინებს.
123. ისევე როგორც შეუძლებელია, რომ ერთსა და იმავე ადგილას ცხვრებიც ძოვდნენ და მგლებიც (შდრ. ზირ. 13.17), ამგვარადვე შეუძლებელია წყალობა ჰპოვოს მოყვასის მიმართ მზაკვრობის ჩამდენმა.
124. ვინც მცნებას ფარულად თავის ნებას უზავებს, "მემრუშეა", როგორც ეს "იგავთა" წიგნშია გაცხადებული, და იგი "გონებანაკლულობის გამო ტანჯვასა და მწუხარებას შეიმთხვევს" (იგავ. 6. 32).
125. ისევე როგორც წყლისა და ცეცხლის შეერთება ერთიმეორის გამომრიცხველია, ასევე გამორიცხავენ ურთიერთს თავისმართლება და თავმდაბლობა.
126. ცოდვათმიტევების მაძიებელს უყვარს გონებამდაბლობა, ხოლო სხვათა მგმობელი ბეჭედს უსვამს თავის ბოროტებებს.
127. ნუ დატოვებ ცოდვას აღუხოცელს, თუნდაც რომ უმცირესი იყოს იგი, რათა შემდეგ უფრო დიდი ბოროტებებისკენ არ წაგითრიოს შენ.
128. თუ გსურს ცხონება, შეიყვარე შენს შესახებ მართალი სიტყვა და განუსჯელად ნურასოდეს უკუმიაქცევ მხილებას.
129. ჭეშმარიტების სიტყვამ გარდაქმნა "იქედნეთა ნაშობნი" და "უჩვენა მათ განრიდება სამომავლო რისხვისგან" (მთ. 3.7).
130. ჭეშმარიტების სიტყვათა შემწყნარებელი შემწყნარებელია ღმერთი - სიტყვისა, რადგან "თქვენი შემწყნარებელი, ამბობს, მე მიწყნარებს" (მთ. 10.40).
131. სახურავიდან ჩაშვებული დავრდომილი ესაა მორწმუნეთა მიერ ღვთისნიერად მხილებული ადამიანი, რომელიც მათი რწმენის გამო იღებს შენდობას (შდრ. ლკ. 5.19).
132. უმჯობესია ღვთისმოშიშებით ვლოცულობდეთ მოყვასისათვის, ვიდრე ვამხილებდეთ მას მისი ყოველი ცოდვის გამო.
133. მართლადმონანულს დასცინიან უგუნურნი, მისთვის კი ღვთივსათნოყოფის ნიშანია ეს.
134. მოასპარეზე ყველაფრისგან თავშეზღუდულია (I კორ. 9.25) და არ დაცხრება იგი, ვიდრე არ მოსპობს უფალი ბაბილონის თესლს (ეს. 14.22; იერ. 27.16).
135. გულისხმაჰყავი, რომ თორმეტია უპატიობის ვნება. თუ ერთ მათგანსაც კი ნებსით შეიყვარებ, დანარჩენი თერთმეტის ადგილსაც ის შეავსებს.
136. მოგიზგიზე ცეცხლია ცოდვა. რამდენსაც გამოაკლებ მას ნივთს, იმდენსვე დაიკლებს იგი და რამდენსაც დაურთავ, შესაბამისადვე აგიზგიზდება.
137. ქებით თუ გასულდიდდები, მოელოდე შერცხვენას, რადგან თქმულია: "ვინც თავს აიმაღლებს, დამდაბლდება" (მთ. 23.12, ლკ. 14.11).
138. როდესაც გონებისგან განვიგდებთ ყოველგვარ ნებაყოფლობით ბოროტებას, მაშინღა შევებრძოლებით აკვიატებულ ვნებებს.
139. აკვიატება ესაა წინარე ბოროტებათა უნებლიე ხსოვნა, რაც მოასპარეზეებში ვნებამდე მიღწევას ვერ ახერხებს, გამარჯვებულებში კი ნადგურდება ვიდრე კვეთებამდე.
140. კვეთება ესაა გულის უსახო აღძრულობა, გამოცდილთაგან გასაღების მსგავსად წინდაწინვე ხელთგდებული.
141. სადაც იყო გულისზრახვის წარმოსახვები, იქ შედგა თანხმობა, რადგან "უსახო აღძრულობა", ესაა უმიზეზო კვეთება, ხოლო არის ადამიანი, რომელიც გაურბის აღნიშნულ წარმოსახვებს, "ვით მუგუზალი ცეცხლს" (შდრ. ზაქ. 3.2), და არის ადამიანი, რომელიც მანამდე არ განირიდებს მათ, სანამ ალები არ აგიზგიზდება.
142. არ თქვა, არ მსურს და მოდისო, აშკარაა, რომ თუ თვით ეს საქმე არა, ამ საქმის მიზეზები მაინც გიყვარს.
143. ქების მაძიებელი ვნებაში მკვიდრობს და შემთხვეული შეჭირვების გამო მდრტვინავს სიამტკბილობა უყვარს.
144. სასწორის უღლისებრ არამდგრადია სიამითვნებულის გულისზრახვა, რომელიც ზოგჯერ ტირის და მოთქვამს ცოდვის გამო, ზოგჯერ კი ებრძვის და უპირისპირდება მოყვასს, ეშურება რა სიამეებს.
145. ვინც ყოველივეს გამოცდის და სიკეთეს შეუდგება (შდრ. I თეს. 5.21), შედეგად ყოველგვარი უკეთურებისგან განიზღუდება.
146. "სულგრძელი ადამიანი დიდია გონებით" (იგავ. 14.29). ამგვარივეა ისიც, ვინც სიბრძნის სიტყვებს მიუპყრობს თავის ყურს.
147. ღვთის ხსოვნის გარეშე შეუძლებელია, რომ ცოდნა ჭეშმარიტი იყოს, რადგან პირველის გარეშე ეს მეორე ნაყალბევია.
148. ვინც გულსასტიკია, არას არგებს მას უფრო დაწლობილი ცოდნის შესახებ სწავლება, რადგან არ განიკუთვნებს იგი სინანულის სიძნელეებს შიშის გარეშე.
149. უდრტვინველ ადამიანს შეეწევა რწმენითი სიტყვა, რადგან იგი არ ამოწმებს ღვთის სულგრძელებას და არ იგვემს თავს ხშირი შეცოდებებით.
150. ძლიერი ადამიანი არ ამხილო ცუდმედიდობის გამო, არამედ სამომავლო შერცხვენის მოსაწევარი დაანახე მას, რადგან ვინც გონიერია, ამ გზით მხილებას წადიერად იღებს.
151. მხილებისმოძულე წინასწარგანზრახვითად ექცევა ვნების ქვეშ, მხილებისმოყვარე კი, ცხადია, წინასწარგანწყობითად განერიდება მას.
152. ნუ გსურს უცხო უკეთურებათა მოსმენა, რადგან ამგვარი სურვილის შედეგად ხსენებულ უკეთურებათა აღბეჭდილობანი ჩვენშიც შთაისახება.
153. თუკი უკეთურ სიტყვებს შეიტკბილხმოვანებ, ამის გამო საკუთარ თავს განურისხდი და არა იმას, ვინც მათ წარმოთქვამს, რადგან სწორედ უკეთური სმენა განიკუთვნებს უკეთურ მაცნეს.
154. თუ ვინმე ფუჭადმეტყველ ადამიანებში მოხვდება, თავისი თავი ჩათვალოს დამნაშავედ ამგვარ ფუჭსიტყვაობათა გამო (თუმცა, შესაძლოა, არა ამჟამინდელი, არამედ ძველი ვალებიდან გამომდინარე).
155. თუ ნახავ, რომ პირმოთნედ გაქებს ვინმე, მისგან გაკიცხვას ელოდე შესაბამის დროს.
156. ამჟამინდელი შეჭირვებანი წინდაწინვე თანაშეუნაცვლე სამერმისო სიკეთეებს და აღარასოდეს მოასუსტებს შენს შემართებას უზრუნველობა.
157. რაჟამს ხორციელი საბოძვარის გამო შეაქებ ადამიანს, როგორც კეთილს, ღვთის გარეშე, ეს ადამიანი შემდეგში უკეთური გამოჩნდება შენთვის.
158. ყველა სიკეთე უფლისგან მომდინარეობს განგებულებითად და მათი მატარებელნი სიკეთეთა მსახურები არიან.
159. სიკეთეთა და ბოროტებათა ურთიერთშეწმასნილობა თანაბარზომიერი გულისზრახვით შეიწყნარე. აი, ასე ამხობს ღმერთი საქმეთა არათანაბარზომიერებას.
160. გულისზრახვათა უთანაბრობა თვით საკუთარი გულისზრახვების ცვლილებათა მომტანია, რადგან ღმერთმა ნებაყოფლობით მოვლენებს თანაშებუნებებითად განუყო არანებაყოფლობითნი.
161. გრძნობადნი გონებითთა ნაშობნი არიან, ატარებენ რა, ღვთის განჩინებით, იმას, რაც საჭიროა.
162. როდესაც გული ვნებულია სიამით, აღმოცენდება დამაწყლულებელი გულისზრახვები და სიტყვები, და კვამლისგან შიგნითმდებარე ნივთს შევიცნობთ.
163. გონებაში მყოფობდე და არ გაიტანჯები განსაცდელთაგან. ხოლო იქიდან განშორებულმა დაითმინე მოსაწევარნი.
164. ილოცე, რომ არ მოიწიოს შენზე განსაცდელი (მთ. 6.13), მაგრამ მოწევნილი შეიწყნარე როგორც შენეული და არა უცხო.
165. განაშორე შენი აზრი ყოველგვარ ანგარებას და მაშინ შეძლებ დაინახო ეშმაკის მზაკვრობანი.
166. ვინც ამბობს, რომ ეშმაკის ყველა მზაკვრობა იცის, არ იცის რა, თავისთავს სრულქმნილად წარმოაჩენს.
167. რაჟამს გონება განუდგება სხეულებრივ საწუხართ, ამის შესაბამისად ხედავს იგი მტერთა მზაკვრულ ქმედებებს.
168. გულისზრახვებს მიდევნებული ბრმავდება მათგან და თუმცა ცოდვის მოქმედებებს ხედავს, მათი მიზეზების განჭვრეტა არ ძალუძს.
169. არსებობს ადამიანი, რომელიც გარეგნულად მცნებებს ასრულებს, მაგრამ ვნებებსაა დამონებული და უკეთურ გულისზრახვათა შედეგად კეთილ საქმეს აუფასურებს.
170. ბოროტების სათავეში შესულმა არ თქვა, რომ ვერანაირად ვერ დაგძლევს იგი, რადგან რა ზომამდეც შედიხარ, იმ ზომამდე ძლეულიც ხარ უკვე.
171. ყველა მოვლენა მცირედიდან იწყება და ნაწილ-ნაწილ ნასაზრდოები ზრდას იწყებს.
172. ბოროტების მზაკვრობა ესაა მრავალწნული ბადე და მასში ნაწილობრივ გახვეული, თუ არ იზრუნებს, ყოველი მხრიდან მოიხრჩობა.
173. ნუ გსურს იმ ადამიანთა უბედურების მოსმენა, რომლებიც შენი მტრები არიან, რადგან ამგვარი ამბების მსმენელნი საკუთარი განაზრახის ნაყოფს იმკიან.
174. ნუ ფიქრობთ, რომ ყოველგვარი შეჭირვება ცოდვის გამო მოიწევა ადამიანებზე, რადგან ღვთისსათნონიც ჩავარდნილან განსაცდელში. მართლაც, დაწერილია როგორც ის, რომ `უღმერთონი და ურჯულონი განიდევნებიან" (ფს. 36.28), ასევე ისიც, რომ "ქრისტეში კეთილსათნოდ ცხოვრების მოწადინენი დევნილნი იქნებიან" (II ტიმ. 3.12).
175. შეჭირვების ჟამს დაუკვირდი სიამეთნდომის შემოტევას, რადგან გიამებს რა გასაჭირს, ადვილშესაწყნარებელი ხდება.
176. მავანნი გონიერებს იმათ უწოდებენ, რომლებიც აწონილ-დაწონილად უდგებიან გრძნობად საქმეებს, მაგრამ გონიერნი ისინი არიან, რომლებიც იმარჯვებენ საკუთარ სურვილებზე.
177. ბოროტებათა აღმოფხვრამდე ნუ მოუსმენ შენს გულს, რადგან როგორი შენატანებიც აქვს მას, იმგვარსავე შენამატებს ეძიებს.
178. ისევე როგორც არსებობს ტყე-ღრეში შემხვედრი გველები და არსებობს კიდევ სხვები, სახლებში რომ იბუდებენ, ამგვარადვე არსებობს ვნებები, აზრისმიერად დასახულნი, და არსებობს სხვებიც, საქმით ნამოქმედებნი, თუმცა კი ისინი ერთი ხატიდან მეორეში არიან გარდასახულნი.
179. როდესაც ნახავ, რომ შიგნით რაც გაქვს, მძლავრად აღიძვრის და ვნებისაკენ უხმობს მყუდრო გონებას, იცოდე, რომ ოდესღაც შენმა გონებამ ამათაც უმეგზურა, საქმედ აქცია ისინი და გულში ჩადო.
180. ვერ შემყარდება ღრუბელი ქარის ქროლის გარეშე და ვერ იშვება ვნება ფიქრის გარეშე.
181. თუკი მეტად აღარ აღვასრულებთ "ხორცის ნება-სურვილებს", როგორც წერილი ამბობს (ეფეს. 2.3), უფლის მიერ ადვილად დაგვიცხრება ადრინდელი შთანაზრახები.
182. თუმცა გონების გამყარებული წარმოსახვები უფრო მეტად უკეთურია და უფრო მეტად მბრძანებლური, მაგრამ აზრისმიერნი არიან მათი მიზეზები და წინამძღვრები.
183. არის ბოროტება, გულისმიერად რომ გვიპყრობს ხანგრძლივი ცრურწმენის შედეგად, და არის ბოროტება, აზრისმიერად რომ გვებრძვის ყოველდღიური საქმეების გზით.
184. ღმერთი საქმეებს განზრახულებათა შესაბამისად სჯის, რადგან "მოგცეს შენ, - ამბობს, - უფალმა შენი გულისებრ" (ფს. 19.5).
185. ვინც სინდისს თვალს ვერ უსწორებს, ვერც სხეულებრივ სიძნელეებს დაითმენს კეთილმსახურების გამო.
186. სინდისი ესაა ბუნებითი წიგნი. ვინც საქმიანად კითხულობს მას, საღვთო შეწევნის გამოცდილებას იღებს.
187. ვინც ნებსით არ იტვირთებს სიძნელეებს ჭეშმარიტების გამო, არანებსითი სიძნელეებით უმტანჯველესად განისწავლება.
188. ღვთის ნების მცოდნე და, ძალისამებრ, მისი მოქმედი მცირედი სიძნელეებით უდიდესთ განერიდება.
189. ვისაც ლოცვისა და განსაცდელთა დათმენის გარეშე სურს გამარჯვება, არათუ უკუაგდებს იგი ამ განსაცდელთ, არამედ კიდევ მეტად ეხვევა მათში.
190. უფალი თავის მცნებებშია დაფარული და მის მაძიებლებს თანაშეზომილად აღმოუჩნდება.
191. ნუ იტყვი: "აღვასრულე მცნებანი, მაგრამ ვერ ვპოვე უფალი", რადგან "მრავალგზის გიპოვია შენ, - თანახმად წერილისა, - ცოდნა სამართლიანობასთან ერთად, ხოლო ვინც მართლად ეძიებს მას, მშვიდობას ჰპოვებს".
192. მშვიდობა ესაა ვნებათაგან გათავისუფლება, რაც სულიწმინდის მოქმედების გარეშე ვერ მოიპოვება.
193. სხვაა მცნების აღსრულება და სხვა - სათნოება, თუმცა ისინი ურთიერთისგან იღებენ სიკეთეთა მიზეზებს.
194. მცნების აღსრულებად ითქმის ის, რომ ნაბრძანები სრულდება, ხოლო სათნოებად ის, რომ ჩვენი ნამოქმედარი ესათნოება ჭეშმარიტებას.
195. ისევე როგორც ერთია გრძნობადი სიმდიდრე, მაგრამ მფლობელობაში მრავლად დანაწილებული, ასევე ერთია სათნოება, მაგრამ მრავალი აქვს მას მოქმედებანი.
196. საქმის გარეშე მესიბრძნე და ენამჭევრი მდიდარია უსამართლობით და `მისი შრომანი", თანახმად წერილისა, `უცხო სახლებში შედის" (იგავ. 5.10).
197. "ყველაფერი, - ამბობს, - ოქროს ფულს ემორჩილება" (ეკლ. 10.19), გონებითნი კი ღვთის მიერ განიგებიან.
198. კეთილი სინდისი ლოცვით მოიპოვება, წმინდა ლოცვა კი - სინდისის გზით, რადგან ურთიერთის მსაჭიროებელნი არიან ბუნებით.
199. იაკობმა იოსებს ჭრელი პერანგი შეუკერა, უფალი კი ჭეშმარიტების ცოდნას მიჰმადლებს მშვიდს, როგორც დაწერილია, რომ "ასწავლის უფალი თავის გზებს მშვიდებს" (ფს. 24.9).
200. ყოვლითურთ სიკეთე აკეთე ძალისამებრ და უფრო მეტის კეთების ჟამს არ მიიქცე უფრო ცოტასკენ, რადგან "უკუმიქცეული, - ამბობს, - ცათა სასუფეველში გამოსადეგი არ არის" (ლკ. 9.62).
http://library.church.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=380:2011-06-07-13-46-27&catid=38:2009-12-29-11-32-24&Itemid=66&lang=en
ძველი ბერძნულიდან თარგმნა ედიშერ ჭელიძემ
"სათნოებათმოყვარეობა" - "საეკლესიო ბიბლიოთეკა", ტ. V
გამომცემლობა "ახალი ივირონი", თბილისი 2006 წ.
Комментариев нет:
Отправить комментарий