სერბეთის პატრიარქი პავლე: თავი უნდა დავიცვათ, მაგრამ არა როგორც არაადამიანებმა

იოან იანიჩის მოგონებიდან: სერბი ხალხისათვის 21–ე საუკუნე მრავალი გაგებით ტრაგიკული აღმოჩნდა: განუწყვეტელი ომები, მილიონობით დაზარალებული და ლტოლვილი, განადგურებული სიწმინდეები, დარღვეული სერბული სულიერი ცხოვრების წესი, ზეწოლა გარე ძალებისგან, შინაგანი უთანხმოება. ხელისუფლების უძლურება ნაციონალური განხეთქილების წინააღმდეგ და თვითგანადგურება, მრავალი უფლების შეზღუდვა, ბარიერების შექმნა განვითარების გზაზე… ამიტომ საუბრისას, რომელიც ჩვენს შორის შედგა 2003 წელს მე ვკითხე პატრიარქ პავლეს:

– თქვენო უწმიდესობავ, ყველაფერი რაც ხდებოდა სერბეთში მეოცე საუკუნეში და ხდება ახლა, ხომ არ არის ეს, როგორც ზოგიერთები იტყოდნენ „ღვთის სასჯელი,“ გაფრთხილება ან ახალი განსაცდელი?

– რა თქმა უნდა, ყოველგვარი ეჭვის მიღმა არსებობს ჩვენი ცოდვები, რომელთა გამოც ვიტანჯებით, თუმცაღა არსებობენ მტრებიც, რომელნიც ურცხავდ გვესხმიან თავს, და შეურაცხგვყოფენ, როგორც არაადამიანებს მთელი სამყაროს წინაშე. დანაშაული არის ჩვენზე, რაც არის ის არის, მაგრამ ის არის სხვაზეც. ის რაც ჩვენ გვემართება, უნდა გავიგოთ გაფრთხილებად, გავიაზროთ რას და როგორ ვაკეთებთ და ეს კარგია, მაგრამ თუ არ მივაქცევთ ამას ყურადღებას, მაშინ მოვა სასჯელი, რათა დაგვაფიქროს. ჩვენი საქმე ისე უნდა მოვაწყოთ, რომ ვინც ჩვენს შემდეგ მოვა იცხოვროს ჩვენზე მშვიდად, თავისუფლად და სამართლიანად.

ადამიანი უნდა შეეწინააღმდეგოს სიბოროტეს, მაგრამ ეს არასოდეს არ უნდა გააკეთოს არაადამიანივით.

რამდენიმე წლის უკან ალბანელებმა გზის ქვეშა მილში ჩადეს ასაფეთქებლის დიდი რაოდენობა, და შეუერთეს ელექტრო კაბელი, რათა სამოციოდე მეტრის დაცილებიდან მოეყვანათ ასაფეთქებელი მოქმედებაში, იცოდნენ რა, რომ ამ გზაზე გამოივლიდა ორი ავტობუსი, კოსოვოდან დევნილი სერბი ქალებით სავსე, რომელნიც „სულთაობას“ მოდიოდნენ რათა სანთლები დაენთოთ თავიაანთი მიცვალებულების საფლავებზე.
გაატარეს საერთაშორისო პოლიცია, რომელიც უზრუნველყოფდა მათ გადაადგილებას და როგორც კი პირველი ავტობუსი მიუახლოვდა ბობმბს, მაშინვე მოიყვანეს ის მოქმედებაში. 13 მგზავრი ადგილზე გარდაიცვალა. მე ვიყავი პანაშვიდზე. ცოტა გვიან რომ აფეთქებულიყო, 60 მგზავრიდან ვერავინ გადარჩებოდა.
რაში დასჭირდათ მათ ეს? ხომ იცოდნენ რომ ავტობუსში არ იყვნენ არც სამხედროები და არც საბრძოლო ტექნიკა… მხოლოდ ძვირფასი ხალხისთვის სანთლების დასანთებად მიმავალი აცრემლებული ქალები. ღმერთმა არა ქნას და ჩემგან რომ გამხდარიყო საჭირო ალბანელების ან სხვების აფეთქება, არჩევანის წინაშე რომ ვმდგარიყავი, ან ამეფეთქებინა, ან მე თვითონ მოვხვდებოდი მათთან ავტობუსში… მაშინ რას ავირჩევდი… თუმცა ერთი რამ ზუსტად ვიცი, ზუსტად მე უნდა გამეკეთებინა არჩევანი. არავითარ შემთხვევაში არ გავბედავთ ამაზე პასუხს, უფრო მეტიც, მსგავსის ჩადენას. თავი უნდა დავიცვათ, მაგრამ არა როგორც არაადამიანებმა.

– რა არის ის, რისკენაც ჩვენ, როგორც ერმა უნდა ვისწრაფოთ, რა უნდა გავაკეთოთ ცალკეულმა ჩვენგანმა, როგორც ერის ნაწილმა, რომლის ბედსაც ვიზიარებთ? – ასეთი იყო ჩემი შემდეგი შეკითხვა.

– ქრისტეს სიტყვებით რომ ვთქვათ: „რაც გსურთ თქვენთვის, ისე მოექეცით სხვებს.“ ჩვენ რომ ასე მოვიქცევით, სხვებიც რომ ასე მოიქცევიან მაშინ აღარ იქნება საჭირო ამდენი საავადმყოფო და ციხე… აღარ იქნებოდა ამდენი ყოველგვარი სირთულეები. მაგრამ როდესაც ჩვენ ერთი საზომი გვაქვს ჩვენთვის და სხვა მეორესთვის, ხოლო მასაც ასევე თავისთვის ერთი და მესამესთვის კიდევ სხვა… დაე რასაც ვუსურვებთ თავს, ის გავუკეთოთ სხავსაც. შემოთავაზება მარტივია, გააზრება კი დაუსრულებელი. ასე რომ მოვქცეულიყავით ეს ქვეყანა იქნებოდა სამოთხე, მაგრამ დედამიწაზე ასე არასდროს იქნება. ყოველოთვის იარსებებს ბოროტმოქმედი და დამნაშავე. ჩვენ უნდა ვიბრძოლოთ მათ წინააღმდეგ, მაგრამ უნდა ვიბრძოლოთ ისე, როგორც ეს შეეფერება ადამიანებს, არასროს მოვიქცეთ და არც გავცეთ პასუხი არაადამიანურად.

– და როგორც თქვენ ამის შესახებ არაერთხელ გვაფრთხილებთ: ყველა ჩვენგანმა გააკეთოს იმდენი, რამდენიც მასზეა დამოკიდებული?

– რა თქმა უნდა. მოციქული პავლე ამბობს: „თუ შეგიძლიათ ყველა ადამიანთან იქონიეთ მშვიდობა“ თუ ჩემს ძალებს მხოლოდ ცამეტი კილოგრამის აწევა შეუძლია, თქვენ რომ დამიმატოთ თუნდაც ნახევარი კილოგრამი, მე დავეცემი, მეტის წაღებას ვერ შევძლებ. ღმერთიც ჩვენგან არ მოითხოვს მეტს, მაგრამ არც ნაკლებს. წმინდა ბასილი დიდი ამბობს: „ ნუ მოეჭიდები იმას, რაც შენს ძალებს ასუსტებს, მაგრამ კმაყოფილიც ნუ დარჩები უკან დახევით“
საჭიროა გავათანაბროთ საზომი, რატა ჩვენ ყველამ, როგორც ღვთის თანამშრომლებმა, გავაკეთოთ ყველაფერი რაც შეგვიძლია, ხოლო თუ საჭირო გახდება, რაც ჩვენს ძალებს აღემატება, იმას თავდ ყოვლისშემძლე გააკეთებს. ის რომ არ შეგვწეოდა ხუთასწლოვანი მონობისას, ჩვენგან, სერბებისგან არაფერი აღარ დარჩებოდა. საჭირო იყო „სულ რაღაც“ რწმენის შეცვლა, და ღებულობდი ყოველგვარ უფელბას. მაგრამ ჩვენმა წინაპრებმა იცოდნენ რომ ამითი იმაზე განუზომლად მეტს დაკარგავდნენ, ვიდრე მიიღებდნენ. საჭირო იყო გადაგვეტანა ის ხუთასი წელი.