გარდამოხსნა – ვნების შვიდეულის უმძიმესი დღის დასასრული.

   
ქრისტიანული ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვან მოვლენად აღდგომა ითვლება, აღდგომა იმ დაცემული კაცობრიობისა, რომლისთვისაც უფალმა მოავლინა განკაცებული მხსნელი – იესო ქრისტე.


აღდგომა, როგორც დღესასწაული, მოძრავია. ვნების შვიდეული ბზობის შემდეგ იწყება. მაცხოვრის ჯვარცმასთან და გარდამოხსნასთან დაკავშირებით “ამბიონს” დეკანოზი ამირან ამირანაშვილი ესაუბრა:

“იერუსალიმში სახედარზე ამხედრებული მაცხოვარი როდესაც შევიდა, იესოს მოსახლეობა ზეიმით შეეგება. ზოგი მის სახედარს ფეხქვეშ თავის სამოსს უგებდა, ზოგი პალმის ტოტებს უფენდა. ადამიანები საუკეთესო სამოსელს იხდიდნენ და მას უგებდნენ. ამკობდნენ შესამკობელი სიტყვებით, გალობითა და ტრიუმფით აცილებდნენ.

იმავე კვირის განმავლობაში, ოთხშაბათ დღეს შეიპყრეს მაცხოვარი, როდესაც იუდა ისკარიოტელმა გასცა იგი და 30 ვერცხლად გაყიდა.

მაცხოვარი პირველად პილატეს წარუდგინეს, პილატემ კი ხალხს გადასცა განსასჯელად. ხალხმა მათთვის მხსნელად მოსულ იესოს საშინელი განსასჯელი გამოუტანა და ჯვარს აცვა.

იმ დროისთვის ყველაზე შეურაცხმყოფელი წამების ფორმა ჯვარცმა იყო.
სამი ჯვარი გახლდათ შეთხზული, სადაც დამნაშავენი მაცხოვართან ერთად უნდა გაეკრათ. სწორედ ამ ორ ავაზაკს შორის აცვეს ჯვარს იესო. შემდეგ კი მათ ხალხი განსჯიდა.


გზა გოლგოთამდე ცემითა და შეურაცხყოფით გაატარეს. ნერწყვავდნენ და სცემდნენ მას. დასისხლიანებულ ქრისტეს თავზე ეკლის გვირგვინი დაადგეს. განმოსეს, სამოსელი და ჯვარი მხრებით აზიდვინეს. დასცინოდნენ. როდესაც წყალი ითხოვა, ძმარი დაალევინეს.

წამების სცენა კარგად აქვს აღწერილი დავით გურამიშვილს ლექსში “ვაი, რა კარგი საჩინო”. ამ ლექსს ადამიანი განცდის გარეშე ვერ წაიკითხავს.

უფალი იესო ქრისტე ჯვარს ავაზაკთა შორის აცვეს, ლურსმნებით დააჭედეს და აღმართეს ჯვარი.

ჯვარცმის დღე არის პარასკევი, სწორედ ამიტომ მას წითელს უწოდებენ, რადგან იმ დღეს იესოს სისხლი დაიღვარა. მაცხოვარს არამარტო სცემეს და ლურსმნები დააჭედეს, არამედ ჯვარცმულებს ყარაულები დაუყენეს.

როდესაც უნდა შეემოწმებინათ, აღესრულნენ თუ არა ისინი, 2 ავაზაკს ძვლები გადაუმტვრიეს. მაცხოვარს ერთ-ერთმა მხედართაგანმა გვერდში შუბი უგმირა. სწორედ ამ დროს მისი გვერდიდან გარდამოხდა სისხლი და წყალი. ამის შემდეგ დარწმუნდნენ, რომ იგი უკვე აღესრულა.

ხალხს შორის იყო გამორჩეული, სულიერად ძლიერი პიროვნება, მართალი იოსები. იოსებმა სთხოვა ქალაქის ხელმძღვანელობას, ნება მიეცათ, რომ მაცხოვარი ჩამოეხსნათ.

მართალმა იოსებმა იყიდა სპეციალური ტილო, რომელსაც არდაგი ჰქვია. მასში მიცვალებულს ახვევენ. შეახვია მაცხოვარი ტილოში, შეჰგრაგნა, ანუ მთელ ტანზე შემოახვია. გადაწყვიტეს, დაესაფლავებინათ.

მართალი იოსები იმის გამო უწოდეს, რომ მან თავის თავზე აიღო ეს დიდი მისია და უფლის ცხედარი პატივით დაკრძალა. მაცხოვრის საფლავს დიდი ლოდი დაადეს და მეთვალყურეები მიუჩინეს, ცხედარი რომ ვინმეს არ მოეპარა.

იმ დროისათვის ორი აზრი არსებობდა. ერთნი მხსნელად მიიჩნევდნენ მას, ხოლო მეორენი მესიას უწოდებდნენ და ამბობდნენ, რომ ყოველივეს იგონებდა. სწორედ ამ გაორებული აზრების გამო იყო დაწესებული მეთვალყურეობა.

გაორებული საზოგადოება კაცობრიობას თავისი არსებობის მანძილზე ყოველთვის მოსდევს.

დადებითისა და უარყოფითის ბრძოლა ქმნის შემდეგ საზოგადოების ერთიანობას. ზოგჯერ ხან ერთ მხარეზე ხდება გადახრა, ხან – მეორეზე. ამიტომ არის კატაკლიზმები, რასაც ჩვენ დღესაც ვუყურებთ სხვადასხვა მიზეზთა გამო გამოწვეული. მაგრამ ეს გარდაუვალია. დადებითისა და უარყოფითის ბრძოლა ყოველთვის იყო და დღესაც არის, ეს მთელი ცხოვრების ორი პარალელია, რომელიც მუდმივად იარსებებს.

გარდამოხსნას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს მთელი მარხვის განმავლობაში. პარასკევ დღემდე გარდამოხსნა ტრაპეზზე არის დაბრძანებული. მართმადიდებლურ ეკლესიაში ტრაპეზზე მსხვერპლშეწირვა ხდება, პურითა და ღვინით მომზადებული ნივთიერებების ქრისტეს სისხლად და ხორცად გარდაქმნა. ეს არის მთელი ლიტურღიის დანიშნულება და პროცედურა. სწორედ ეს განასახიერებს უფლის განვლილ პერიოდს. ამას წირვის დროს დიდი გამოსვლაც განასახიერებს. როდესაც მოაბრძანებენ ფეშხუმს ხორცით და შემდეგ ბარძიმს იესო ქრისტეს მომავალი სისხლისა და ხორცის შესაქმნელად.

ტრაპეზს საკურთხეველში განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს. ის არის სიმბოლო იმ აკლდამისა, სადაც უფალი იყო დასვენებული, ასევე – იესო ქრისტეს აღდგომისა და მისი ხორცშესხმისა. ტრაპეზზე დაბრძანებულია გარდამოხსნის ცერემონიალი, რაც შექმნილია შესანიშნავ ხელოვანთა მიერ შთაგონებით.

ყველა მართმადიდებლურ ეკლესიაში გარდამოხსნა ძვირფას ტილოზეა შესრულებული. ჩვენ გვაქვს ქართულ სტილში შექმნილი გარდამოხსნები.

გარდამოხსნის ცერემონიალი ყოველთვის აღდგომის წინა პარასკევს აღესრულება.

ჩვენი მღვდელთმთავარი, მისი უწმიდესობა ტაძარში, გარდამოხსნის ქვეშ იკავებს ადგილს. თუ პატრიარქი არ არის, მაშინ რომელიმე უპირატესი სასულიერო პირი აღასრულებს ცერემონიას, მას ამის პრეროგატივა აქვს, როგორც მღვდელმთავარს, ასევე მოძღვარს. ტაძარში ხდება გარდამოხსნის შემოტარება, შემდეგ მას დაასვენებენ ცენტრში.

აქ პირველად თავს იჩენს წითელი პარასკევის კიდევ ერთი ფენომენი, როდესაც კვერცხი წითლად იღებება. კვერცხი სამყაროსა და მარადიულობის სიმბოლოა. მწვანე ჯეჯილში ჩნდება წამების ფრაგმენტები. მთელი სამყარო იღებება ქრისტეს სისხლითა და ხორცით.

გარდამოხსნას ეს რიტუალი ყოველთვის მოსდევს. შემდეგ უფლის გლოვა იწყება, როგორც მენელსაცხებლე დედებმა და ღვთისმშობელმა დაიტირეს.

გარდამოხსნა ტაძრის ცენტრში სამი დღე, კვირის დილის 6 საათამდე, განთიადის ჟამამდე არის დაბრძანებული. განთიადის ჟამს გარდამოხსნა აღდგება და შებრძანდება ისევ საკურთხეველში.

იმავე საღამოს ტარდება საზეიმო ლიტურღია და იწყება აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაული.

გარდამოხსნას ჩვენ ძალიან დიდ ყურადღებას ვაქცევთ, რადგან ეს დღესასწაული არის ვნების შვიდეულის უმძიმესი დღის დასასრული, რასაც ჯვარცმა ჰქვია და იმ ბედნიერების წინა პირობა, რასაც დიდი აღდგომა ჰქვია.

მე ვულოცავ თქვენს მკითხველს, ბედნიერ აღდგომას ვუსურვებ ყველა მართმადიდებელს და კერძოდ, ჩვენი ქვეყნის შვილებს, ნამდვილ ჭეშმარიტ მართმადიდებელ ქრისტიანებს”.

http://www.ambioni.ge/gardamoxsna-vnebis-svideulis-umzimesi-dris-dasasruli