1979 წელს, ირანის რევოლუციის დროს, ჩამოაგდეს საძულველი შაჰი. ის მთავრობაში 1953 წელს მივიდა ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველოს დახმარებით. რადგან, როგორც წესი, აშშ-ს საელჩოს ნებისმიერი თანამშრომელი ამავე დროს ცსს-ს თანამშრომელიცაა, საქმე იქამდე მივიდა, რომ ირანელმა აჯანყებულებმა, რომლებმაც შესანიშნავად იცოდნენ ეს ყოველივე, ამერიკის საელჩოში შეიჭრნენ და ამერიკელი დიპლომატები მძევლად აიყვანეს.
თავის მხრივ, ცსს-მაც გადაწყვიტა შურისძიება და ერაყის ხელმძღვანელს, სადამ ჰუსეინს მისცა მითითება, რომ დადგო დრო ირანის ტერიტორიაზე გადასვლისა, თითქოდა ის ქვეყანა უკიდურესად დაუძლურებული იყო (რაც აბსოლუტურად არ შეესაბამებოდა სინამდვილეს).
ჰუსეინის შეჭრა წარმატებული აღმოჩნდა და ირანელებმა, რომლებმაც მძევლები აიყვანეს, ჯიმი კარტერს აცნობეს, რომ ტყვეებს გაათავისუფლებდნენ თუ მათ იარაღს მიაწვდიდნენ, ვინაიდან, შაჰის დროსაც ირანს შეიარაღების მნიშვნელოვანი ნაწილი აშშ-დან მიეწოდებოდა. ირანელებს ისევ და ისევ ამერიკელებისთვის თხოვნამ მოუწიათ საბრძოლო მარაგისა და სათადარიგო ნაწილებისთვის. მაგრამ პრეზიდენტმა კარტერმა უარი განაცხადა ამ გარიგებაზე და ცსს-ს მძევალთა გათავისუფლების ოპერაცია დააკისრა (ოპერაცია ცნობილია სახელწოდებით - "მისია უდაბნო 1").
ცსს-ს არც თუ ისე ძლიერ უყვარდა კარტერი, რადგან მან მიიღო დადგენილება, რომლის მიხედვითაც საგრძნობლად შემცირდა მისი ბიუჯეტი, ამიტომაც ჩატარდა საზოგადოებრივი აზრის წინასწარი გამოკითხვა, რათა გამოერკვიათ პრეზიდენტობის რომელი კანდიდატი გაიმარჯვებდა - კარტერი თუ რეიგანი. ხალხმა კარტერი აირჩია, მაგრამ ცსს-ს რეიგანი ერჩია და სწორედ ამიტომ გადაწყდა მძევლების გამოსახსნელი ოპერაციისთვის საბოტაჟი მოეწყოთ, რაც ავტორიტეტს დაუკნინებდა კარტერს ერის თვალში.
სწორედ იმ დროს ცსს-ს მაშინდელმა დირექტორმა და რეიგანის საარჩევნო კამპანიის ხელმძღვანელმა უილიამ კეისიმ კონტაქტები დაამყარა ირანის რევოლუციის ლიდერ აიათოლა ჰომეინისთან. კეისიმ აცნობა მას, რომ მომავალ არჩევნებზე რეიგანი გაიმარჯვებდა, ასე რომ ჰომეინის კეისი უნდა მიეღო როგორც რეიგანის წარმომადგენელი. უილიამ კეისის უკვე კარგი რეპუტაცია ჰქონდა, რადგანაც სწორედ მის სახელთან იყო დაკავშირებული საბჭოთა კავშირში "კამის საავტომობილო ქარხნის" მშენებლობა (მსოფლიოში უდიდესი სატვირთო ავტომობილების ქარხანა). ამასთან ერთად კეისი იყო "ექსპორტ-იმპორტის" ბანკის დირექტორი. ჰომეინიმ მასთან თანამშრომლობის გადაწყვეტილება მიიღო.
1980 წლის ოქტომბრის მესამე კვირას შედგა შეხვედრა ჯორჯ ბუშს (შემდგომში პრეზიდენტის, "ქალა და ძვლების" წევრი), კეისის წარმომადგენელ რიჩარდ ალენსა და ირანული ექსტრემისტული ორგანიზაციის "ჰისბოლას" წარმომადგენლებთან პარიზში, სასტუმრო "რაფაელში". იქ გადაწყდა, რომ ამერიკა ირანს მიაწვდის იარაღს ისრაელის მეშვეობით, ხოლო ირანელები დაუყოვნებლივ გაათავისუფლებენ დაკავებულებს, რაც რეიგანს პრეზიდენტის სავარძელთან მიაახლოვებდა. იარაღის პირველი პარტია უკვე 1981 წლის მარტში უნდა მიეწოდებინათ.
ცსს-მ წარმატებით ჩაშალა მძევლების გათავისუფლების ოპერაცია, რის შედეგადაც კარტერი რეიგანმა შეცვალა. ტყვეები გაათავისუფლეს და დაიწყო იარაღის პირველი პარტიების მიწოდება ირანში ისრაელის მეშვეობით. 1981 წლის 24-27 ივლისს იარაღით მოვაჭრე იაკობ ნიმროდიმ ირანთან ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას 135 მლნ. ამერიკული დოლარის ღირებულების 50 სტაციონარული რაკეტის, 50 მობილური და 68 ზენიტური ("ქორების" კლასის) რაკეტების მიწოდებაზე.
ამ პერიოდში გახმაურდა კიდევ ერთი გარიგება. შვეიცარიელმა იარაღით მოვაჭრემ ანდრეას ჯენიმ მეორე იარაღით მოვაჭრე სტიუარტ ალენ მაკკაფერტისთან ერთად გაყიდა 360 ტონა სათადარიგო ნაწილები M-48 ტიპის ტანკებისთვის, რომელიც მოთავსებული იყო ერთ საჰაერო ტრანსპორტ CI-44-ში და არგენტინის საჰაერო საზოგადოება "აერო რიოპლანტეს" ეკუთვნოდა. მთელი ტვირთის ღირებულება შეადგენდა 27 მლნ. დოლარს. ირანში ამ იარაღის გადაზიდვის ორი წარმატებული რეისი განხორციელდა, მაგრამ 1983 წლის 28 ივლისს მათი თვითმფრინავი მესამე რეისის განხორციელებისთვის უკან დაბრუნებისას სომხეთის თავზე ჩამოაგდო რუსულმა გამანადგურებელმა МИГ-25-მა.
ცხადია, გარიგებები შეიარაღებაზე ძნელად თუ მოხდებოდა ჯორჯ ბუშისა და რიჩარდ ალენის გარეშე.
მასობრივი ინფორმაციის მიერ მიწოდებული ოფიციალური ცნობები ამ შემთხვევის შესახებ აბსოლუტურად შორს იყო სინამდვილისგან.
თავის მხრივ, ცსს-მაც გადაწყვიტა შურისძიება და ერაყის ხელმძღვანელს, სადამ ჰუსეინს მისცა მითითება, რომ დადგო დრო ირანის ტერიტორიაზე გადასვლისა, თითქოდა ის ქვეყანა უკიდურესად დაუძლურებული იყო (რაც აბსოლუტურად არ შეესაბამებოდა სინამდვილეს).
ჰუსეინის შეჭრა წარმატებული აღმოჩნდა და ირანელებმა, რომლებმაც მძევლები აიყვანეს, ჯიმი კარტერს აცნობეს, რომ ტყვეებს გაათავისუფლებდნენ თუ მათ იარაღს მიაწვდიდნენ, ვინაიდან, შაჰის დროსაც ირანს შეიარაღების მნიშვნელოვანი ნაწილი აშშ-დან მიეწოდებოდა. ირანელებს ისევ და ისევ ამერიკელებისთვის თხოვნამ მოუწიათ საბრძოლო მარაგისა და სათადარიგო ნაწილებისთვის. მაგრამ პრეზიდენტმა კარტერმა უარი განაცხადა ამ გარიგებაზე და ცსს-ს მძევალთა გათავისუფლების ოპერაცია დააკისრა (ოპერაცია ცნობილია სახელწოდებით - "მისია უდაბნო 1").
ცსს-ს არც თუ ისე ძლიერ უყვარდა კარტერი, რადგან მან მიიღო დადგენილება, რომლის მიხედვითაც საგრძნობლად შემცირდა მისი ბიუჯეტი, ამიტომაც ჩატარდა საზოგადოებრივი აზრის წინასწარი გამოკითხვა, რათა გამოერკვიათ პრეზიდენტობის რომელი კანდიდატი გაიმარჯვებდა - კარტერი თუ რეიგანი. ხალხმა კარტერი აირჩია, მაგრამ ცსს-ს რეიგანი ერჩია და სწორედ ამიტომ გადაწყდა მძევლების გამოსახსნელი ოპერაციისთვის საბოტაჟი მოეწყოთ, რაც ავტორიტეტს დაუკნინებდა კარტერს ერის თვალში.
სწორედ იმ დროს ცსს-ს მაშინდელმა დირექტორმა და რეიგანის საარჩევნო კამპანიის ხელმძღვანელმა უილიამ კეისიმ კონტაქტები დაამყარა ირანის რევოლუციის ლიდერ აიათოლა ჰომეინისთან. კეისიმ აცნობა მას, რომ მომავალ არჩევნებზე რეიგანი გაიმარჯვებდა, ასე რომ ჰომეინის კეისი უნდა მიეღო როგორც რეიგანის წარმომადგენელი. უილიამ კეისის უკვე კარგი რეპუტაცია ჰქონდა, რადგანაც სწორედ მის სახელთან იყო დაკავშირებული საბჭოთა კავშირში "კამის საავტომობილო ქარხნის" მშენებლობა (მსოფლიოში უდიდესი სატვირთო ავტომობილების ქარხანა). ამასთან ერთად კეისი იყო "ექსპორტ-იმპორტის" ბანკის დირექტორი. ჰომეინიმ მასთან თანამშრომლობის გადაწყვეტილება მიიღო.
1980 წლის ოქტომბრის მესამე კვირას შედგა შეხვედრა ჯორჯ ბუშს (შემდგომში პრეზიდენტის, "ქალა და ძვლების" წევრი), კეისის წარმომადგენელ რიჩარდ ალენსა და ირანული ექსტრემისტული ორგანიზაციის "ჰისბოლას" წარმომადგენლებთან პარიზში, სასტუმრო "რაფაელში". იქ გადაწყდა, რომ ამერიკა ირანს მიაწვდის იარაღს ისრაელის მეშვეობით, ხოლო ირანელები დაუყოვნებლივ გაათავისუფლებენ დაკავებულებს, რაც რეიგანს პრეზიდენტის სავარძელთან მიაახლოვებდა. იარაღის პირველი პარტია უკვე 1981 წლის მარტში უნდა მიეწოდებინათ.
ცსს-მ წარმატებით ჩაშალა მძევლების გათავისუფლების ოპერაცია, რის შედეგადაც კარტერი რეიგანმა შეცვალა. ტყვეები გაათავისუფლეს და დაიწყო იარაღის პირველი პარტიების მიწოდება ირანში ისრაელის მეშვეობით. 1981 წლის 24-27 ივლისს იარაღით მოვაჭრე იაკობ ნიმროდიმ ირანთან ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას 135 მლნ. ამერიკული დოლარის ღირებულების 50 სტაციონარული რაკეტის, 50 მობილური და 68 ზენიტური ("ქორების" კლასის) რაკეტების მიწოდებაზე.
ამ პერიოდში გახმაურდა კიდევ ერთი გარიგება. შვეიცარიელმა იარაღით მოვაჭრემ ანდრეას ჯენიმ მეორე იარაღით მოვაჭრე სტიუარტ ალენ მაკკაფერტისთან ერთად გაყიდა 360 ტონა სათადარიგო ნაწილები M-48 ტიპის ტანკებისთვის, რომელიც მოთავსებული იყო ერთ საჰაერო ტრანსპორტ CI-44-ში და არგენტინის საჰაერო საზოგადოება "აერო რიოპლანტეს" ეკუთვნოდა. მთელი ტვირთის ღირებულება შეადგენდა 27 მლნ. დოლარს. ირანში ამ იარაღის გადაზიდვის ორი წარმატებული რეისი განხორციელდა, მაგრამ 1983 წლის 28 ივლისს მათი თვითმფრინავი მესამე რეისის განხორციელებისთვის უკან დაბრუნებისას სომხეთის თავზე ჩამოაგდო რუსულმა გამანადგურებელმა МИГ-25-მა.
ცხადია, გარიგებები შეიარაღებაზე ძნელად თუ მოხდებოდა ჯორჯ ბუშისა და რიჩარდ ალენის გარეშე.
მასობრივი ინფორმაციის მიერ მიწოდებული ოფიციალური ცნობები ამ შემთხვევის შესახებ აბსოლუტურად შორს იყო სინამდვილისგან.
Комментариев нет:
Отправить комментарий