სულში ცოდვის შემოსვლისა და განვითარების სტადიების შესახებ.

არქიმანდრიტი სოფრონი (სახაროვი)
სულში ცოდვის შემოსვლისა და განვითარების სტადიების შესახებ.



ცოდვა თავისი შინაგანი განვითარების განსაზღვრული სტადიების გავლის შემდგომ აღესრულება.


პირველი მომენტი – ადამიანთან რაღაც სულიერი ზემოქმედების გარედან მოახლოება, რომელიც თავიდან შესაძლოა სრულიად ბუნდოვანი, უფორმო იყოს. ფორმირების პირველადი სტადია – ადამიანის შინაგანი ხედვის არეში რაღაც სახების გამოჩენა; და რადგან ეს კაცის ნებაზე არაა დამოკიდებული, ცოდვად არ გვერაცხება. სახებანი ზოგ შემთხვევაში უპირატესად გარეგნობითაა წარმოჩენილი, ზოგჯერ – უპირატესად აზრით, უფრო ხშირად – შერეულია. ვინაიდან გარეგნობით წარმოჩენილ სახებებსაც რაღაც აზრი მოყვება, ამიტომ მოღვაწეები ყოველგვარ ასეთ სახებას უწოდებენ აზრს (ზრახვას, გულისსიტყვას).


უვნებელი ადამიანის „ძალაუფლების მპყრობელ“ გონებას ძალუძს შეჩერდეს მოსულ ზრახვაზე, როგორც არსების შემმეცნებელი ძალა, და ამავდროულად სრულიად თავისუფალი იქნება მისი (ზრახვის) ძალაუფლებისაგან. მაგრამ თუკი ადამიანში არის „ადგილი“, არის შესაბამისი ნიადაგი – განწყობა იმ სულის მიმართ, რომელსაც შეიცავს ზრახვა, მაშინ ამ უკანასკნელის ენერგია ცდილობს ადამიანის ფსიქიკური სამყაროს, ანუ გულისა და სულის დაპყრობას. ამას ამგვარად აღწევენ: ბიწის მიმართ მიდრეკილ სულში იწვევენ ერთგვარ ტკბობის გრძნობას, დამახასიათებელს ამა თუ იმ ვნებისათვის. ამ ტკბობაში მდგომარეობს განსაცდელი. მაგრამ ტკბობის ეს მომენტიც, მართალია ადამიანის არასრულყოფილებას მოწმობს, ჯერ კიდევ არ შეგვერაცხება ცოდვად, ეს მხოლოდ ცოდვის „შეთავაზებაა“.


ცოდვიანი ზრახვის შემდგომი განვითარება სქემატურად (უხეშად) შეიძლება ასე გამოვსახოთ: ვნების მიერ შეთავაზებული ტკბობა იზიდავს გონების ყურადღებას, რაც მეტად მნიშვნელოვანი და საპასუხისმგებლო მომენტია, რადგან გონების შეერთება ზრახვასთან არის ამ უკანასკნელის განვითარებისთვის ხელშემწყობი პირობა. თუ შინაგანი მნებელობითი მოქმედებით გონება არ მოსწყდება შეთავაზებულ ტკბობას, არამედ გააგრძელებს ყურადღებით მასში ყოფნას, მაშინ გაჩნდება კეთილგანწყობა მისდამი, სასიამოვნო საუბარი მასთან, შემდეგ „შეერთება“, რაც შეიძლება გადაიზარდოს სრულ და აქტიურ თანხმობაში; შემდეგ – ვნებიანი ტკბობა მატულობს და მან შეიძლება კაცის გონება და ნება დაიპყროს, რასაც ტყვეობა ეწოდება. ამის შემდეგ ვნებისაგან დატყვევებულის ყველა ძალა მიმართულია ცოდვის საქმით აღსრულებისკენ (მეტ-ნაკლები გაბედულობით), თუკი არ არსებობს გარეგანი წინააღმდეგობები, ანდა, წინააღმდეგობების შემთხვევაში, – ცოდვის განხორციელების შესაძლებლობის ძიებისკენ.


ამგვარი ტყვეობა შესაძლოა აღმოჩნდეს ერთჯერადი და აღარასოდეს განმეორდეს, თუკი ეს მხოლოდ ღვაწლსა და ბრძოლაში მყოფი ადამიანის გამოუცდელობის შედეგი იყო. მაგრამ თუკი ტყვეობები მეორდება, ისინი მიიყვანენ ვნების „ჩვევამდე“, და მაშინ ადამიანის ყველა ბუნებრივი ძალა იწყებს ამ ვნების მსახურებას.


ვნების დამატკბობელი მოქმედების პირველადი გამოჩენიდანვე, რასაც ზემოთ ცოდვის „შეთავაზება“ ეწოდა, საჭიროა ბრძოლის დაწყება, რაც შესაძლებელია ხდებოდეს ცოდვიანი ზრახვის განვითარების ნებისმიერ საფეხურზე; და ყოველ მათგანზე შესაძლებელია ზრახვის დაძლევა და, ამგვარად, არ აღსრულდება საქმით; მაგრამ ნების მერყეობის მომენტიდან ცოდვის ელემენტი უკვე სახეზეა, და საჭიროა სინანული, რომ მადლი არ დავკარგოთ.


ჩვეულებრივ, სულიერად გამოუცდელი ადამიანი ცოდვიან ზრახვას მაშინ ხვდება, როცა მას უკვე შეუმჩნევლად გავლილი აქვს თავისი განვითარების პირველი ეტაპები, ანუ როცა უკვე გარკვეული ძალა აქვს შეძენილი, მეტიც – როცა მოახლოებულია ცოდვის საქმით აღსრულების საშიშროება.



. . .


ვნებებს აქვთ თავისკენ მიმზიდველი ძალა, მაგრამ ნებისმიერი ვნებიანი სახის ან ზრახვის სულში ჩანერგვა ან დამტკიცება ადამიანის თანხმობის გარეშე ვერ მოხდება, რადგან მთელს ყოფიერებაში არაფერია ისე ძლიერი, რაც შეძლებდა თავისუფალი ადამიანისთვის წინააღმდეგობისა და უარყოფის საშუალების წართმევას. როცა რომელიმე ვნებიანი გულისსიტყვა ან სახე განმტკიცდება სულში, მაშინ ადამიანი ამა თუ იმ ხარისხით შეპყრობილი ხდება. ვნებები – „შეპყრობილობებია“, განსხვავებული ხარისხისა – მიმართულებისა და ძალის მიხედვით.


ვნების მიმზიდველი ძალა ტკბობის დაპირებაში მდგომარეობს. ტანჯვა (ვნება) რღვევის (ნგრევის) აზრით არის ვნებიანი ტკბობის შედეგი. ვნებიან მოძრაობაში დამატკბობელი მომენტი რომ არ ყოფილიყო, არამედ პირდაპირ ტანჯვით დაწყებულიყო, ვერ შეძლებდა ადამიანის ნება თავისკენ გადაეხარა. ვნება, როგორც ტანჯვა (ვნება) და სიკვდილი, თავიდანვე მხოლოდ სულიერი ადამიანის მიერ აღიქმება, რომელსაც შეცნობილი აქვს საღვთო მადლის განმაცოცხლებელი მოქმედება, რომელიც სულში შობს ცოდვიანი მოძრაობების მიმართ ზიზღს, „სიძულვილს“.

***************************

წმ. ბერი სილუანი (ათონელი) თავისუფლების შესახებ



ერთხელ ბერი (სილუანი) ერთ სტუდენტს ესაუბრებოდა, რომელიც ათონს სწვეოდა და ბევრს საუბრობდა თავისუფლების შესახებ. როგორც ყოველთვის, ბერი ყურადღებით აკვირდებოდა თავისი ცოცხალი, სიმპათიური, მაგრამ გულუბრყვილო თანამოსაუბრის აზრებსა და განცდებს. რა თქმა უნდა, სტუდენტის წარმოდგენები თავისუფლებაზე დაყვანილი იყო, ერთის მხრივ, პოლიტიკური თავისუფლების ძიებაზე, მეორე მხრივ – ზოგადად საკუთარი განზრახვებითა და სურვილებით მოქმედების შესაძლებლობაზე.

ბერმა საპასუხოდ თავისი შეხედულებები მოუთხრო; ის ამბობდა: „ვის არ სურს თავისუფლება? ის ყველას უნდა, მაგრამ საჭიროა ვიცოდეთ, რა არის თავისუფლება და როგორ მოვიპოვოთ... იმისთვის, რომ გავთავისუფლდეთ, პირველ ყოვლისა უნდა „შევკრათ“ საკუთარი თავი. რაც მეტად შეკრავ თავს, მით მეტი თავისუფლება ექნება შენს სულს... საკუთარ თავში ვნებები უნდა შეკრა, რომ ვერ შეძლონ შენი დაუფლება; თავი უნდა შეკრა, რომ მოყვასს ზიანი არ მიაყენო... ადამიანები, ჩვეულებრივ, ეძიებენ თავისუფლებას, რომ აკეთონ „რაც გინდა“. მაგრამ ეს არაა თავისუფლება, არამედ ცოდვის ძალაუფლება შენზე. თავისუფლება – სიძვის აღსრულების, ან თავშეუკავებლად ჭამისა და თრობის, ან გულღვარძლიანობის, ძალადობისა და მკვლელობის, ან სხვა ამის მსგავსის – სულაც არაა თავისუფლება, არამედ როგორც უფალმა თქვა: „ყოველმან რომელმან ქმნეს ცოდვაჲ, მონაჲ არს იგი ცოდვისაჲ“. ბევრი ლოცვაა საჭირო ამ მონობისგან გასათავისუფლებლად. ჩვენ ვფიქრობთ, ჭეშმარიტი თავისუფლება ისაა, რომ არ სცოდავდე, რომ მთელი გულითა და მთელი ძალით გიყვარდეს ღმერთი და მოყვასი. ჭეშმარიტი თავისუფლება – ესაა მუდმივად ღმერთთან ყოფნა“.

იმის მიუხედავად, რომ ბერის სიტყვები თავისი სიღრმით აღემატებოდა ახალგაზრდა სტუდენტის გაგების საზომს, იმის მიუხედავად, რომ გარეგნულად ბერის სიტყვა ძალიან უბრალო იყო, მისი თანამოსაუბრე ძალიან ძლიერი შთაბეჭდილებით წავიდა.



თარგმნილია არქიმანდრიტ სოფრონის წიგნიდან – ბერი სილუანი.