რომის ეპისკოპოსთა გაზვიადებული წარმოდგენა ეკლესიაში მათი როლისა და ხელისუფლების შესახებ ეკლესიათა გაყოფის მთავარი მიზეზი შეიქნა და ამიტომ როგორც მართლმადიდებლობისაგან ლათინთა ძირითადი განდგომილება, ისე უნდა შეფასდეს. მისმა ფორმულირებამ საბოლოო სახე XIX ს-ის მეორე ნახევარში მიიღო.
რომის პაპის ოფიციალური ტიტული შემდეგნაირად ჟღერს „რომის ეპისკოპოსი, ქრისტეს მონაცვლე*, მოციქულთა თავადის** მემკვიდრე, მსოფლიო ეკლესიის უმაღლესი მღვდელმთავარი, დასავლეთის პატრიარქი, იტალიის პრიმასი***, რომანიის პროვინციის არქიეპისკოპოსი და მიტროპოლიტი, ქალაქი-სახელმწიფოს ვატიკანის სუვერენი****, ღმრთის მონათა მონა".
ამ ტიტულით განსაზღვრული სწავლება მსოფლიო ეკლესიის უმაღლესი მღვდელმთავრისა და ქრისტეს მონაცვლის შესახებ კათოლიკეთა საქმიანობისა და პოლიტიკის ძირითადი საყრდენია. ისინი მზად არიან სხვა დოგმატური უთანხმოებანი დროებით დაივიწყონ, მაგრამ რომის ეპისკოპოსის პრიმატის აღიარება წარმოადგენს პირობას, რომლის გარეშეც რომის კათოლიციზმი არ არსებობს.
პაპი ლათინთა ეკლესიის თავი, დასავლეთის პატრიარქი და იტალიის პრიმასია. მას ეკუთვნის იურისდიქციის პირველობა, კანონმდებლობის უფლება (primatus jurisdictionis), კულტის მართვის უფლება, ყველა სხვა საქმის უმაღლესი მმართველობა -თანამდებობათა დაწესება, მათი შეცვლა, მთელი მსოფლიო ეკლესიის ზედამხვდველობის უფლება, უმაღლესი სასამართლო ძალაუფლება და საელჩო უფლება.
პაპი საეკლესიო სასამართლოს არ ექვემდებარება - prima sedes a nemine judicatur. აქედან გამომდინარე იგი არც ეპისკოპატზე, არც მსოფლიო კრებაზე, არც საერთოდ ეკლესიაზე დამოკიდებული არ არის. პაპი მსოფლიო კრებაზე უმაღლესია, და მისი ერთპიროვნული ხმა უფრო მნიშვნვლოვანია, ვიდრე ხმა ეკლესიის კრებულისა. ეკლესია პაპის მითითებებსა და დადგენილებებს უპირობოდ უნდა დაემორჩილოს. ყოველივე აქედან ბუნებრივად გამომდინარეობდა დოგმატი სარწმუნოებრივსა და ზნეობრივ საკითხებში პაპის შეუცდომლობის შესახებ, რომელიც 1მ70 წ. გამოაცხადეს (ეს დოგმატი ცალკე თავში იქნება განხილული).
იურიდიული მიწიერი მონარქიზმი ცვლის სწავლებას ეკლესიის, როგორც ქრისტეს მადლისმიერი სხეულის შესახებ. ასეთი შეცვლის მიზეზები განსაკუთრებული სიღრმით XIX ს-ის ცნობილმა რუსმა რელიგიის ფალოსოფოსმა და კრიტიკოსმა ა.ხამიაკოვმა გახსნა. მან მთავარ მიზეზად რაციონალისტური მცირედმორწმუნეობა მიიჩნია, რომელიც ცდილობს უხილავი თავი - ქრისტე - მისი ხილული მოსაყდრით შეცვალოს. ხამიაკოვის აზრი უკვე XX ს-ში ნ.არსენიევმა განავითარა, რომელიც წერდა, „ქრისტესმიერი თავისუფლების ტვირთვა და ეკლესიის საკრებულო ცხოვრებაში მთელი პიროვნული სისრულით მონაწილეობა რომაული კათოლიციზმისათვის შეუძლებელი შეიქნა. მან პასუხისმგებლობის მთელი სიმძიმე პაპს დააკისრა. ჭეშმარიტების კრიტერიუმი არა ეკლესიაში დამკვიდრებული სულიწმიდა, არამედ რომის კათედრაზე დაბრძანებული ეპისკოპოსის ხმა გახდა".
ასეთ მდგომარეობაში მორწმუნეთა მთელი საქმე მხოლოდ მორჩილებით განისაზღვრება. ეს ძალიან მარტივია და რაღაც აზრით ძალიან მოსახერხებელიც (ერთი წყვეტს ყველას მაგიერ), მაგრამ ახალი აღთქმის სულისათვის სრულიად შეუსაბამოა, რადგან ასეთ შემთხვევაში ეკლესიის აზრი და სინდისი მდუმარებისათვისაა განწრული. ამიტომაც არ შეეძლო ლათინურ ეკლესიას შეწინააღმდეგებოდა პაპს, არამედ მაშინაც უნდა დამორჩილებოდა, როცა მაგალითად, ინდულგენციების გაყიდვას აწესებდა, ინკვიზიციის ორგანოების მიერ წამების გამოყენებას აკურთხებდა და მორწმუნეებს სახარებისათვის მიუღებელ მრავალ სხვა რამეს განუწესებდა.
რამდენადაც შეუძლებელია ორი ვინმე ერთდროულად აბსოლუტური ძალაუფლების მატარებელი იყოს, ასევე ლათინთა ეკლესიაში შეუძლებელია ერთდროულად ორი პაპი არსებობდეს. ამ წოდების ორი ან რამდენიმე პრეტენდენტის გამოჩენისასა ლათინებისათვის ერთი ჩაითვლება როგორც ნამდვილი პაპი, სხვა კი ანტიპაპად, ანუ ცრუპაპად გამოცხადდება. როგორც ცნობილია, ლათინთა ეკლესიის ისტორიაში პაპის ტახტზე რამდენიმე „პაპის" ყოფნის არაერთი შემთხვევა იყო.
მართლმადიდებლებსა და ლათინებს შორის უთანხმოების ძირები ეკლესიის უპირატესი ეპისკოპოსის როლთან დაკავშირებულ საკითხში ამ კონფესიების მიერ ეკლესიის შესახებ სწავლების განსხვავებულ გაგებაში უნდა ვეძებოთ.
* - ვიკარიუსი
** - იგულისხმება პეტრე მოციქული
*** - ეპისკოპოსთაგან უპირატესი
**** - დამოუკიდებელი საერო მმართველი
http://orthodox.do.am/htm/katolicizmi/romauli_katolicizmi.htm
რომის პაპის ოფიციალური ტიტული შემდეგნაირად ჟღერს „რომის ეპისკოპოსი, ქრისტეს მონაცვლე*, მოციქულთა თავადის** მემკვიდრე, მსოფლიო ეკლესიის უმაღლესი მღვდელმთავარი, დასავლეთის პატრიარქი, იტალიის პრიმასი***, რომანიის პროვინციის არქიეპისკოპოსი და მიტროპოლიტი, ქალაქი-სახელმწიფოს ვატიკანის სუვერენი****, ღმრთის მონათა მონა".
ამ ტიტულით განსაზღვრული სწავლება მსოფლიო ეკლესიის უმაღლესი მღვდელმთავრისა და ქრისტეს მონაცვლის შესახებ კათოლიკეთა საქმიანობისა და პოლიტიკის ძირითადი საყრდენია. ისინი მზად არიან სხვა დოგმატური უთანხმოებანი დროებით დაივიწყონ, მაგრამ რომის ეპისკოპოსის პრიმატის აღიარება წარმოადგენს პირობას, რომლის გარეშეც რომის კათოლიციზმი არ არსებობს.
პაპი ლათინთა ეკლესიის თავი, დასავლეთის პატრიარქი და იტალიის პრიმასია. მას ეკუთვნის იურისდიქციის პირველობა, კანონმდებლობის უფლება (primatus jurisdictionis), კულტის მართვის უფლება, ყველა სხვა საქმის უმაღლესი მმართველობა -თანამდებობათა დაწესება, მათი შეცვლა, მთელი მსოფლიო ეკლესიის ზედამხვდველობის უფლება, უმაღლესი სასამართლო ძალაუფლება და საელჩო უფლება.
პაპი საეკლესიო სასამართლოს არ ექვემდებარება - prima sedes a nemine judicatur. აქედან გამომდინარე იგი არც ეპისკოპატზე, არც მსოფლიო კრებაზე, არც საერთოდ ეკლესიაზე დამოკიდებული არ არის. პაპი მსოფლიო კრებაზე უმაღლესია, და მისი ერთპიროვნული ხმა უფრო მნიშვნვლოვანია, ვიდრე ხმა ეკლესიის კრებულისა. ეკლესია პაპის მითითებებსა და დადგენილებებს უპირობოდ უნდა დაემორჩილოს. ყოველივე აქედან ბუნებრივად გამომდინარეობდა დოგმატი სარწმუნოებრივსა და ზნეობრივ საკითხებში პაპის შეუცდომლობის შესახებ, რომელიც 1მ70 წ. გამოაცხადეს (ეს დოგმატი ცალკე თავში იქნება განხილული).
იურიდიული მიწიერი მონარქიზმი ცვლის სწავლებას ეკლესიის, როგორც ქრისტეს მადლისმიერი სხეულის შესახებ. ასეთი შეცვლის მიზეზები განსაკუთრებული სიღრმით XIX ს-ის ცნობილმა რუსმა რელიგიის ფალოსოფოსმა და კრიტიკოსმა ა.ხამიაკოვმა გახსნა. მან მთავარ მიზეზად რაციონალისტური მცირედმორწმუნეობა მიიჩნია, რომელიც ცდილობს უხილავი თავი - ქრისტე - მისი ხილული მოსაყდრით შეცვალოს. ხამიაკოვის აზრი უკვე XX ს-ში ნ.არსენიევმა განავითარა, რომელიც წერდა, „ქრისტესმიერი თავისუფლების ტვირთვა და ეკლესიის საკრებულო ცხოვრებაში მთელი პიროვნული სისრულით მონაწილეობა რომაული კათოლიციზმისათვის შეუძლებელი შეიქნა. მან პასუხისმგებლობის მთელი სიმძიმე პაპს დააკისრა. ჭეშმარიტების კრიტერიუმი არა ეკლესიაში დამკვიდრებული სულიწმიდა, არამედ რომის კათედრაზე დაბრძანებული ეპისკოპოსის ხმა გახდა".
ასეთ მდგომარეობაში მორწმუნეთა მთელი საქმე მხოლოდ მორჩილებით განისაზღვრება. ეს ძალიან მარტივია და რაღაც აზრით ძალიან მოსახერხებელიც (ერთი წყვეტს ყველას მაგიერ), მაგრამ ახალი აღთქმის სულისათვის სრულიად შეუსაბამოა, რადგან ასეთ შემთხვევაში ეკლესიის აზრი და სინდისი მდუმარებისათვისაა განწრული. ამიტომაც არ შეეძლო ლათინურ ეკლესიას შეწინააღმდეგებოდა პაპს, არამედ მაშინაც უნდა დამორჩილებოდა, როცა მაგალითად, ინდულგენციების გაყიდვას აწესებდა, ინკვიზიციის ორგანოების მიერ წამების გამოყენებას აკურთხებდა და მორწმუნეებს სახარებისათვის მიუღებელ მრავალ სხვა რამეს განუწესებდა.
რამდენადაც შეუძლებელია ორი ვინმე ერთდროულად აბსოლუტური ძალაუფლების მატარებელი იყოს, ასევე ლათინთა ეკლესიაში შეუძლებელია ერთდროულად ორი პაპი არსებობდეს. ამ წოდების ორი ან რამდენიმე პრეტენდენტის გამოჩენისასა ლათინებისათვის ერთი ჩაითვლება როგორც ნამდვილი პაპი, სხვა კი ანტიპაპად, ანუ ცრუპაპად გამოცხადდება. როგორც ცნობილია, ლათინთა ეკლესიის ისტორიაში პაპის ტახტზე რამდენიმე „პაპის" ყოფნის არაერთი შემთხვევა იყო.
მართლმადიდებლებსა და ლათინებს შორის უთანხმოების ძირები ეკლესიის უპირატესი ეპისკოპოსის როლთან დაკავშირებულ საკითხში ამ კონფესიების მიერ ეკლესიის შესახებ სწავლების განსხვავებულ გაგებაში უნდა ვეძებოთ.
* - ვიკარიუსი
** - იგულისხმება პეტრე მოციქული
*** - ეპისკოპოსთაგან უპირატესი
**** - დამოუკიდებელი საერო მმართველი
http://orthodox.do.am/htm/katolicizmi/romauli_katolicizmi.htm
Комментариев нет:
Отправить комментарий