ათონის მთის ბოლო პერიოდის ქართველი მოღვაწეები.

1919 წლის 9 მარტს, ათონის მთის წმიდა იოანე ღვთისმეტყველის სავანის 18 ქართველი ბერი და რამდენიმე მორჩილი ბერძენ ბერებთან უთანხმოების გამო ძალადობით გამოიდევნენ მონასტრიდან და სამუდამოდ აეკრძალათ იქ დაბრუნება. ქართველი ბერების მცირე ჯგუფი, რომელთა შორის იყო წმიდა იოანე აღმსარებელი (მაისურაძე), სამშობლოში დაბრუნდა. 9 ბერი პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის რუსული მონასტრის კუთვნილ წმიდა სტეფანე პირველმოწამის სენაკში დაბინავდა. დანარჩენი მოღვაწეები კი ათონის წმიდა მთის სხვადასხვა მონასტრებს შეეკედლნენ. საქართველოს გასაბჭოების შემდგომ გაწყდა ყოველგვარი კავშირი საზღვარგარეთ მყოფ ქართველებთან. ათონზე დარჩენილი ბერების ნათესავებს ამ დროიდან აღარ მოეწოდებოდათ ცნობები საბერძნეთიდან. „წარმოუდგენელია, თუ ვითარ მწუხარებაში და უნუგეშოდ დარჩნენ ისინი“ - წერს მამა იოანე ბეთანელი თავის ერთ-ერთ მოგონებაში.

1935 წელს ათონი მოილოცა წმინდა მღვდელმოწამე გრიგოლმა (ფერაძე). მან მოინახულა ათონელი ქართველები და თავის ინგლისურ ენაზე გამოქვეყნებულ სტატიაში მოკლედ აღწერა მათი ყოფა. სწორედ წმიდა გრიგოლის სტატიიდან შევიტყვეთ 1932 წელს წმიდა სტეფანე პირველმოწამის სახელობის სენაკში მომხდარი საზარელი ხანძრის შესახებ. ცეცხლმა შეიწირა დიდსქემოსანი ბერის - ბართლომეს სიცოცხლე, ასევე მდიდარი ბიბლიოთეკა და არქივი. გადარჩენილი წიგნების მნიშვნელოვანი ნაწილი, ქართველი ბერების თხოვნით, მამა გრიგოლმა წაიღო თან. ხსენებულ სტატიაში იგი მკითხველს ჰპირდება ამ მოგზაურობის ამსახველ ვრცელ პუბლიკაციას, მაგრამ შემდგომ წლებში განვითარებულმა მოვლენებმა შეუძლებელი გახადა ამ პირობის აღსრულება.

1966 წელს ათონის მთა მოინახულა ქართველმა რეჟისორმა გურამ პატარაიამ. მან გადაიღო დოკუმენტური ფილმი ათონის ივერთა მონასტერზე. ფილმში შესულია მცირე ცნობა ივერთა მონასტრის უკანასკნელი ქართველი ბერის, ტიხონის შესახებ, რომელიც 1950-იანი წლების მიწურულს აღესრულა.